آنچه در زیر میآید، برشماری مهمترین دستاوردهای امام موسی صدر در دو بخش سرپرستی و توسعه است که با آنچه بعدها جمعیت مؤسسات امام صدر نامیده شد، پیوند مستقیم دارد؛ به گونهای که جمعیت کنونی شکل تکاملیافتۀ برخی از آن دستاوردهاست.
مؤسسات امام موسی صدر جمعیتی است غیردولتی، غیرانتفاعی که از اوایل دهۀ شصت میلادی خدمات اجتماعی و فرهنگی خود را آغاز کرد.
امام موسی صدر با تأسیس نهادهایی برای ساماندهی به اوضاع محرومان لبنان، نخستین سنگ بنای تشکیل این جمعیت را گذاشت که بعدها به صورت رسمی با نام «جمعیت مؤسسات امام موسی صدر» تحت مدیریت سرکار خانم رباب صدر، خواهر امام موسی صدر، آغاز به کار کرد.
پنجاهمین سالگرد آغاز به کار این مؤسسات خیریه که شامل بخشهایی همچون «مدرسۀ پرستاری»، «مهد کودک و خوابگاه»، «دبستان» و... است، بهانهای است برای معرفی بیشتر این نهاد و آشنایی بیشتر با آن، که ثمرهای از ثمرات حضور و فعالیت امام موسی صدر در لبنان است.
***
امام صدر درازا و پهنای لبنان را پیمود و راوی مشکلات و دغدغههای میهن و منطقه در اغلب پایتختهای جهان شد. آن بیداری اجتماعی که او پرچمدارش بود و کانونها و جمعیتها و سازمانهایی که بنیاد نهاد نقطۀ عطفی اجتماعی و تاریخی پدید آوردند که پژواک و پرتوهایشان هنوز روز به روز دامن میگسترند. هنگامی که امام صدر پا به این میدان گذاشت، کمربند بینوایی در سالهای آسایش و رفاه دهۀ شصت، شهرها را در تنگنای خود گرفته و بذر جنگ داخلی، زمین باروری برای رشد یافته بود و در بستر عوامل و ناهمگراییهای رنگارنگ منطقهای و جهانی پرورش مییافت. تنگنای همین کمربندهای فقر، میدان فعالیت سیاسی ـ اجتماعی و توسعهمحور امام صدر شد، زیرا او از پیش این نکته را دریافت و دربارۀ آتشی که زیر خاکستر آنها پنهان بود، هشدار داد. او پیشاپیش از پیامدهای ناگوار محرومیت بر مردم و میهن و تمدن بیم داد و سالهای پر از رنج و نکبتی که در پی آمد، درستی پیشبینی وی را ثابت کرد.
آنچه در زیر میآید، برشماری مهمترین دستاوردهای امام صدر در دو بخش سرپرستی و توسعه است که با آنچه بعدها جمعیت مؤسسات امام صدر نامیده شد، پیوند مستقیم دارد؛ به گونهای که جمعیت کنونی شکل تکاملیافتۀ برخی از آن دستاوردهاست؛ از جمله:
* اقدامات در بعد اجتماعی و بهداشتی:
ـ مبارزه با تکدیگری در شهر صور از طریق گردآوری هدایا و کمک به صندوق صدقات؛
ـ اصلاح آییننامۀجمعیت احسان و نیکوکاری و افزایش خدمات آن در شهر صور؛
ـ احداث خیریۀ سرپرستی از پسران یتیم (خیریۀ امام خویی)؛
ـ احداث خیریۀ سرپرستی از دختران (خیریة الزهراء (س))؛
ـ احداث بیمارستان الزهراء (س) در حومۀ غربی بیروت؛
ـ تأسیس بیت الفتاة در شهر صور.
* اقدامات آموزشی و حرفهای و فرهنگی:
ـ احداث آموزشگاه علوم اسلامی در شهر صور؛
ـ احداث مدینة الزهراء، که مؤسسهای فرهنگی و حرفهای است در بیروت؛
ـ احداث مدرسۀ عالی پرستاری؛
ـ احداث جمعیت تخصص علمی؛
ـ احداث مؤسسۀ فنی حرفهای جبل عامل در برج شمالی ـ صور.
پس از ربوده شدن امام صدر، تغییراتی در مکان و گستره و بخشهای حمایتی و اداری برنامههای ایشان روی داد، بیآنکه در روش و هدف کلی آنها گسستی به وجود آید؛ زیرا آموزههایی که از تجربۀ شخصی امام در فعالیت اجتماعی و توسعۀ انسانی به دست میآمد، در مقایسه با تجربههای فردی دیگر، فراگیرتر و پربارتر بود. سرانجام نهال کوچکی که امام صدر در صور کاشت و آن را «بیت الفتاة» نام نهاد و مدیریت آن را به خواهرش بانو رباب واگذاشت، به بار نشست و در شبکهای کامل از برنامهها و خدمات و بنیادها تبلور یافت.
مؤسسات امام صدر در جریان رسیدگی به محرومانی که در تندباد فشار اقتصادی رها شده بودند، خوش درخشید، ولی دیری نپایید که عوامل سیاسی و نظامی و مذهبی درهم تنید و صحنه چنان تیره و پیچیده شد که تصور و توصیف سادهای از آن ناممکن بود و در پی آن محرومیت، سویههای گوناگونی همچون حذف اجتماعی و زیادهخواهی سیاسی و دستاندازی ارضی به خود گرفت.