مؤسسات امام موسی صدر جمعیتی است غیردولتی، غیرانتفاعی که از اوایل دهۀ شصت میلادی خدمات اجتماعی و فرهنگی خود را آغاز کرد.
امام موسی صدر با تأسیس نهادهایی برای ساماندهی به اوضاع محرومان لبنان، نخستین سنگ بنای تشکیل این جمعیت را گذاشت که بعدها به صورت رسمی با نام «جمعیت مؤسسات امام موسی صدر» تحت مدیریت سرکار خانم رباب صدر، خواهر امام موسی صدر، آغاز به کار کرد.
پنجاهمین سالگرد آغاز به کار این مؤسسات خیریه که شامل بخشهایی همچون «مدرسۀ پرستاری»، «مهد کودک و خوابگاه»، «دبستان» و... است، بهانهای است برای معرفی بیشتر این نهاد و آشنایی بیشتر با آن، که ثمرهای از ثمرات حضور و فعالیت امام موسی صدر در لبنان است.
***
سرپرستی از دختران یتیم و رسیدگی به وضعیتهای ویژه اجتماعی (۱۹۷۷)
هدف این برنامه، ایجاد روحیه با نشاط در یتیم است تا منشی استوار و توانا برای گذار از گذشته بیابد. ویژگی این برنامه در فراگیر بودن آن است، به گونهای که همۀ مراحل زندگی یتیمان تا دانشگاه را دربرمیگیرد. هر ساله حدود چهارصد دختر در این برنامه ثبت نام میکنند. دختران یتیم در پنج سالگی پذیرفته میشوند و تحت سرپرستی قرار میگیرند و همۀ نیازهای خوراکی و بهداشتی و آموزشی و پرورشی و اجتماعی آنها تا مقطع دانشگاه از جمله ازدواج و کار برآورده میشود. برای رسیدن به این هدف، بخشهایی زنجیرهای همچون فضاهای بهداشتی و تالار غذاخوری و درمانگاه و بخش کارآموزی فنی حرفهای و غیره به ساختمان اصلی ضمیمه شده است.
از بنای خیریۀ ایتام در مؤسسات امام صدر ۳۵ سال میگذرد. احداث این خیریه همزمان با سالهای جنگ و افزایش قربانیان و از دست رفتن پدر و یا مادر کودکان و یا هردوی آنها بود. از این رو خیریۀ ایتام به منظور رفع نیازهای اضطراری و مبرم، پایهگذاری شد. شایان یادآوری است که درد یتیمی در جنوب لبنان زنجآورتر از یتیمی در سایر مناطق بود، زیرا اشغالگری اسرائیل برای مردم، تیرهروزی و مرگ و جدایی به بار آورد. با فروکش کردن درگیریهای نظامی و گسترش جمعیتهای خیریه، شمار دختران یتیم و نیازمند به چنین خدماتی کاهش یافت اما با وخامت وضع زندگی کل ساکنان و برای کاستن از بار سرپرستی و آموزش و غیره، اهالی برای فرستادن دختران غیریتیم خود به خیریه پافشاری کردند. از همین رو، میزان افرادی که در بخش وضعیتهای ویژۀ اجتماعی ـ غیریتیمها ـ گنجانده شدند به پنجاه درصد کل بهرهمندان از برنامه میرسد، حال آنکه میزان این گروه هنگام آغاز برنامه در سال ۱۹۷۷ تنها دو درصد بود. این مسئله موجب آن شد که در روش سرپرستی تجدیدنظر شود و برای انتقال آن به خانه و کاشانۀ دختران اقدام شود.
سرپرستی دختران در خانواده (۲۰۰۲)
در این برنامه دختران ضمن اینکه از همۀ خدمات و امتیازهای مدرسۀ شبانهروزی برخوردار میشوند، پس از پایان هر روز درسی به خانه بازمیگردند. این طرح اجازۀ گسترش دایرۀ استفادهکنندگان از برنامۀ سرپرستی و خدمات گوناگون را میدهد و همچنین پدران و مادران را نیز تحت پوشش قرار میدهد. و افزون بر آن، دارای این ویژگی است که دختران، تا جایی که مسافت راه و وضع خانوادگی آنها اجازه دهد، به خانه بازمیگردند تا در سایۀ حمایت و مراقبت خانواده قرار گیرند.
افزون بر حمل و نقل، با بهرهگیری از مشاوران و فعالان اجتماعی زن و نظارت کارشناسان بهداشت روان و مددکاران اجتماعی، خدمات مشورتی و کمکی به سایر افراد خانواده عرضه میشود. برجستهترین اقدامها از دو طریق موازی انجام میپذیرد: خدمات مستقیم در خانه یا در دفتر مشاوره و نشستهای جمعی دانشافزایی و تجربهآموزی متقابل. در این نشستها و گفتگوها خانوادهها از تجارب و ایدههای همدیگر بهره میگیرند.
رسیدگی به فرزندان مادران شاغل (۱۹۹۰)
رسیدگی به کودکانِ مادرانِ شاغل در مجتمع فرهنگی مؤسسات در شهر صور، به مادران هنگام کار آسایش خاطر میبخشد، زیرا خود را نزدیک به فرزندانشان احساس میکنند. همچنین کودکان از حق شیرخواری و مراقبت در محیطی سالم و ایمن برخوردار میشوند.
غذاخوری مدرسه (۱۹۸۸)
تالار غذاخوری مدرن و کاملاً مجهز برای تأمین وعدههای غذایی دانشآموزان و کارمندانِ همۀ شاخهها و بخشهای مجتمع فرهنگی. واحد شیرینیپزی و واحد فراوریهای لبنی نیز به این تالار ضمیمه شده است. یکی از کارکردهای تالار غذاخوری، آموزش عملی به کارآموزان رشتۀ هتلداری در برنامههای فنی و حرفهای کوتاهمدت و همچنین عرضۀ تولیدات غذایی و شیرینیجات و فراوردههای لبنی به بازار محلی برای کمک به هزینههای تولید است. پخش صدها بستۀ غذایی در مدارس مناطق آزاد شده بخشی دیگر از خدمات این تالار است که با همکاری جمعیت بینالمللی ارتودکس انجام میشود.
عملیات امداد و نجات اضطراری
عملیات امداد و نجات همواره در لحظۀ نیاز اجرا میشود؛ چنانکه این آمادگی برای هر اقدام اضطراری در سالهای اشغال پابرجا بوده است. در این میان، دو عملیات دامنهدار در پی آزادسازی سال ۲۰۰۰ و هنگام تجاوز ژوئیه ۲۰۰۶ (جنگ سی و سه روزه) انجام گرفت و طی هفتههای متوالی، دارو و پوشاک و خوراک و لوازم آشپزی و وسایل بهداشتی و غیره به دهها هزار تن از شهروندان تقدیم شد.
افطاریهای خیریه و بستههای غذایی
افطاری خیریه از سنتهای ماه مبارک رمضان است که هر سال صدها کودک از همۀ نقاط لبنان بر خوان میهمانی خدا گرد میآورد. همچنین صدها بستۀ غذایی به خانوادههای نیازمند توزیع میشود.