به گزارش روابط عمومی مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، روز شنبه، پنجم دی ۱۳۹۴، میهمانانی از لبنان که برای شرکت در کنفرانس وحدت اسلامی به ایران آمده بودند، در مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر حضور یافتند و با شرکت در
جلسۀ آموزشی «شناخت لبنان معاصر» که دکتر محمدعلی مهتدی استادی آن را بر عهده دارد، به ذکر خاطرات و مطالبی دربارۀ امام موسی صدر و لبنان پرداختند و
جلسۀ هفتم این دوره، به گونه‌ای متفاوت برگزار شد.
این میهمانان، عبارت بودند از: ایوب حمید، خلیل حمدان، خانم نهاد الحسینی، شیخ حسن مصری، عادل عون و صلاح فحص از جنبش امل لبنان و خانم ملیحه صدر دختر امام موسی صدر و مدیر
مرکز اسیل در لبنان.
در بخشی از این جلسه، خلیل حمدان، عضو هیئت رئیس جنبش امل در سخنانی دربارۀ مسئلۀ وحدت گفت: مسئلۀ وحدت همیشه مدنظر ماست و از زمانی که حضرت امام خمینی(ره) موضوع وحدت را مطرح کردند که هنوز هم بر اساس " کلمة التوحید و وحدة الکلمة" استمرار دارد، ما نیز در جنبش امل در این چارچوب حرکت می‌کنیم و این خطی است که امام موسی صدر نیز بر آن تکیه داشت.
حمدان ادامه داد: یکی از سخنان نادر دربارۀ وحدت، این سخن امام صدر است که می‌گوید: «زمانی که خانۀ کعبه از خارج مورد حمله قرار گرفت و ابرهه حمله کرد، خداوند خانۀ خود را در برابر حملۀ خارجی حفظ کرد و مانع تخریب کعبه شد و ارتش بزرگ ابرهه شکست خورد؛ اما زمانی که از داخل اختلافی ایجاد شد و در آنجا که وحدت کلمه‌ای وجود نداشت، خداوند کعبه را حفظ نکرد و کعبه چندین بار تخریب شد.» این اعتقادی است که امام موسی صدر در ما ایجاد کرد.
عضو هیئت رئیسۀ جنبش امل دربارۀ کتاب
سیره و سرگذشت امام موسی صدر، که دورۀ شناخت لبنان معاصر بر اساس خوانش این کتاب و بر محور آن تشکیل شده است، توضیح داد: این کتاب نتیجۀ فعالیت گروهی است که از طرف جنبش امل مأمور این کار شدند و من ریاست این گروه را بر عهده داشتم. گروهی دوازده نفره که همۀ آن‌ها استاد دانشگاه و متخصص در تاریخ هستند؛ از جمله دکتر محمدعلی مکی و دکتر ابراهیم بیضون و من به عنوان مسئول هماهنگ‌کننده در این گروه فعالیت کردم و این کتاب نتیجۀ تلاش و فکر دوازده نفر از انسان‌های آکادمیک است.
وی افزود: این کتاب در واقع دو بار تألیف شد؛ یک بار زمانی که آن را به زبان عربی تألیف کردیم و بار دوم، زمانی که به همت مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر به زبان فارسی ترجمه شد و طبیعتاً در این چاپ مطالب جدیدی به کتاب اضافه شد.
خلیل حمدان ادامه داد: برای نوشتن تاریخ، روش‌های مختلفی وجود دارد. بسیاری از تاریخ‌نویسان بی‌طرف نیستند و در شرایط خاص تاریخ می‌نویسند. هدف ما این بود که تاریخ را کاملاً بی‌طرفانه و موضوعی و حقایق را در یک چارچوب تحلیلی در این کتاب ارائه دهیم، نه اینکه از خود دفاع نکنیم. این کتاب را بسیار مختصر نوشتیم که شبیه مثالی است که دربارۀ قصۀ حضرت یوسف (ع) گفته می‌شود که از یکی می‌پرسند قصۀ حضرت یوسف را چگونه خلاصه بیان می‌کنی و او پاسخ می‌دهد که این داستان شخصی است که روزی ناپدید شد و بعد او را پیدا کردند.
وی گفت: در مورد چاپ فارسی کتاب باید به یک نکته اشاره کنم و آن اینکه در چاپ فارسی متنی آمده است که در متن اصلی عربی وجود ندارد. این نه از این بابت است که حقیقتی را مخفی کرده‌ایم، بلکه علت آن بود که متن در دسترسمان نبود و وقتی به دست آمد که کتاب فارسی در حال آماده‌سازی بود. متنی که اشاره می‌کنم، متن مقاله‌ای است با عنوان «
ندای پیامبران» که امام موسی صدر دو روز قبل از سفر خود به لیبی دربارۀ انقلاب ایران نوشته است.
حاج خلیل حمدان در ادامۀ سخنانش به موضوع لبنان معاصر و نقش امام موسی صدر در آن پرداخت و گفت: در مورد اهمیت حرکت و نقش امام موسی صدر در لبنان باید بگویم که برخی تاریخ‌نویسان بی‌طرف، تاریخ لبنان را به دو بخشِ «قبل از امام موسی صدر» و «بعد از امام موسی صدر» تقسیم می‌کنند و این حقیقت را شما در این کتاب خواهید یافت.
وی افزود: زمانی که امام موسی صدر در ایران زندگی می‌کرد هَمِّ لبنان را در دل خود داشت و هنگامی که در لبنان اقامت کرد نیز، دغدغه و هَمِّ ایران را در دل خود داشت؛ وقتی ایشان در سال 1957 به دیدار آیت الله سید عبدالحسین شرف الدین آمد، یکی از کسانی که در اولین دیدار امام موسی صدر و آیت الله شرف‌الدین حضور داشت، تعریف می‌کند که وقتی امام موسی صدر به آن مجلس وارد شد چند برگۀ کاغذ در دست داشت و آیت الله شرف الدین بلند شد و دست او را گرفت تا وارد اتاق شد. جلسۀ آن دو، یک ساعت به طول انجامید و پس از یک ساعت آیت الله شرف الدین از اتاق بیرون آمد و گفت پسرم جعفر را صدا بزنید، با او کاری دارم. وقتی جعفر آمد، به او گفت که وقتی من فوت کردم، این شخص یعنی سید موسی صدر جانشین من شود، تا حرکت مرا ادامه دهد.
حمدان افزود: سخن آیت الله شرف الدین در شهر صورپخش شد و بسیاری از این سخن تعجب کردند؛ چون در شهر صور علما و روحانیان بزرگی حضور داشتند که در صورت وفات آیت الله شرف الدین می‌توانستند جانشین او شوند. آن‌ها اعتراض کردند و گفتند ما علمای بزرگی هستیم و بزرگ‌تر هستیم، اما ایشان جوانی ایرانی را که معلوم نیست چه چیزی بلد است و چه خوانده و لبنان و سیاست لبنان را نمی‌شناسد، جانشین خود کرده است و چرا ایشان چنین توصیه‌ای کرده است؟
او توضیح داد: آیت الله شرف الدین بسیاری از علمای معترض را که روز قبل سید موسی را دیدند که آمده و برگه‌های کاغذی در دست دارد، در جلسه‌ای فراخواند و به آن‌ها گفت که می‌دانید چرا آقای صدر را انتخاب کردم، شما اوراقی را که در دست او بود، ندیدید و اگر آن‌ها را مشاهده می‌کردید، می‌دانستید که ایشان اطلاعات کاملی از لبنان دارد. این اوراق حاوی اطلاعات بسیاری از همۀ شهرهای لبنان، جنوب لبنان، صور و یاطر و نبطیه و روستاها، تعداد جمعیت، مشکلات مردم، اینکه بیمارستان در روستایی هست یا نه، یا مدرسه دارد یا نه، یا چه بیماری‌هایی هست و... او همۀ اطلاعات لازم را قبل از ورود به لبنان در ایران و در عراق جمع‌آوری کرده و از هر لبنانی‌ای که به آنجا رفته، سؤالاتی پرسیده است.
حمدان نتیجه گرفت: این نشان می‌دهد که امام موسی صدر هَمِّ لبنان را چه در ایران و چه در عراق در دل خود داشته و دنبال می‌کرده است.
وی ادامه داد: اما اینکه امام موسی صدر وقتی در لبنان بود، هَمِّ ایران را در دل داشت، برای این موضوع به نمونه‌ای اشاره می‌کنم: ایشان در سال۱۹۶۳ مصادف با ۱۳۴۲ شمسی، هنگام وقوع حادثۀ ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ یعنی بازداشت حضرت امام خمینی(ره) به دست شاه و خطر اعدام ایشان، به واتیکان سفر کرد و در گفت‌وگو با شخصیت‌ها و بسیاری از مسئولان و نخست‌وزیران اروپایی حرکت سیاسی وسیعی را برای مسئلۀ دستگیری امام خمینی(ره) انجام داد و بیان کرد که او باید آزاد شود. برخی علما به‌صراحت گفته بودند که عامل اصلی آزادی امام خمینی، تلاش وسیع امام موسی صدر در اروپا بوده است.
حمدان افزود: نمی‌توان گفت که امام موسی صدر فقط طرف‌دار انقلاب اسلامی ایران بود؛ بلکه ایشان یکی از بنیان‌گذاران و برنامه‌ریزان انقلاب اسلامی همراه با امام خمینی در ایران است و در این باره دلایل و مدارک بسیاری وجود دارد و فقط کافی است اشاره کنم که مرحوم سید احمد خمینی در آن سال‌ها به لبنان آمد و اولین کسی بود که جمعیت امداد مسلمین در لبنان را ایجاد کرد و تحت این چارچوب بسیاری از جوانان برای مقاومت جذب شدند. مرحوم سید احمد خمینی در شهر طیبه حاضر شد و در خط اول مبارزه با اسرائیل اسلحه به دست گرفت و آموزش دید و مجموعه عکس‌های بسیاری در این باره منتشر شده و در مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر نیز موجود است.
او افزود: دلیل دیگر، حضور مرحوم شهید دکتر چمران در کنار امام موسی صدر است. ایشان در دهۀ ۶۰ میلادی در قاهره دورۀ جنگ‌های چریکی می‌دید و بعد از فوت جمال عبدالناصر در ۱۹۷۰ به لبنان آمد و در کنار امام موسی صدر
مدیریت مؤسسۀ فنی و حرفه‌ای جبل عامل را به عهده گرفت. تا سال ۱۹۷۹ که انقلاب اسلامی در ایران پیروز شد و خود پلی دیگر بود میان جنبش شیعیان لبنان و مبارزان و انقلابیان ایرانی که نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی در ایران داشتند.
حمدان سپس به وضعیت لبنان معاصر اشاره کرد و گفت: وضعیت لبنان در اوضاع حاضر بسیار پیچیده است و نمی‌توان در این مورد در چند دقیقه صحبت کرد، اما همین‌قدر اشاره کنم که یک دیپلمات خارجی هنگام خروج از لبنان گفت که کسی که یک هفته در لبنان می‌ماند، تصور می‌کند که لبنان را شناخته و می‌تواند یک کتاب در موردش بنویسد، اما اگر دو ماه در لبنان بماند، تصور می‌کند که فقط می‌تواند یک مقاله بنویسد و وقتی یک سال در لبنان بماند، متوجه می‌شود که هیچ چیزی نمی‌تواند در مورد لبنان بنویسد.
وی در خاتمه افزود: ما در جنوب لبنان با رژیم تروریستی صهیونیستی روبه‌رو هستیم که مرتباً در حال توطئه است و ما نیز در مقابل، مقاومت و مبارزه می‌کنیم. در شرق لبنان نیز با جریان‌های تکفیری مواجهیم که منافعشان با منافع رژیم صهیونیستی تلاقی کرده و منافع مشترکی دارند. ما عملاً در دو جبهه مبارزه می‌کنیم. دو جبهه‌ای که بسیار گسترده است و بسیاری از کشورهای منطقه و جهان در این دو جبهه حضور دارند. نمی‌توانیم نتیجه‌گیری کنیم، اما آنچه مسلم است این است که ارادۀ مقاومت در ما بسیار قوی است و ما در برابر این دو جبهه همچنان مقاومت خواهیم کرد.