با نگاهی اجمالی به تاریخ معاصر و حرکت‌های روحانیت شیعه به راحتی می‌توان ویژگی‌های متمایز امام موسی صدر را دریافت. امام در دورانی در ایران رشد یافت که روحانیت از آسیب‌های جدی رنج می‌برد؛ از یک سو اسیر برخی آخوندهای متحجر و متعصب بود که حتی امام خمینی (ره)، مرجع مسلم زمان خود را، تکفیر می‌کرد، و از سوی دیگر مبتلا به روحانیت اسیرِ دربار و زر و تزویر شده بود.
بسم الله الرحمن الرحیم. لا حول و لا قوة الا با العلی العظیم. سلام و ادب و احترام به همه عزیزان و بزرگوارانی که در برگزاری این همایش برای پاسداشت الگوی مبارزاتی روحانیت تشیع و اندیشمندِ متفکرِ معاصر، حضرت امام موسی صدر، زحمت کشیدند.
با نگاهی اجمالی به تاریخ معاصر و حرکت‌های روحانیت شیعه به راحتی می‌توان ویژگی‌های متمایز امام موسی صدر را دریافت. امام در دورانی در ایران رشد یافت که روحانیت از آسیب‌های جدی رنج می‌برد؛ از یک سو اسیر برخی آخوندهای متحجر و متعصب بود که حتی امام خمینی (ره)، مرجع مسلم زمان خود را، تکفیر می‌کرد، و از سوی دیگر مبتلا به روحانیت اسیرِ دربار و زر و تزویر شده بود.
امام صدر از تمام ویژگی‌های در خور یک رهبر شیعه برخوردار بود. آگاهی کامل در تمامی ابعاد دین و شناخت دقیق از تمام زوایای زمانه خویش. امام به معنای واقعی روشنفکر بود. یعنی اندیشمندی آگاه و به دور از تعصب و تنگ‌نظری و رؤ‌یای قدرت و تزویر. کارنامه عملکرد امام صدر به خوبی گواه این مدعا است. حضور ایشان در لبنان از چند منظر برای ما شایان تأ‌مل است.
اول: ایجاد یک حرکت برگرفته از مکتب شیعه در منطقه، در کنار حرکت‌های مبارزاتی مبتنی بر ناسیونالیسم افراطی، سوسیالیسم و ناصریسم که بسیاری از روشنفکران منطقه را گرفتار کرده بود. از این رو می‌توان امام صدر را بعد از سید جمال از روشنفکران متعهدی نام برد که در کنار حضرت امام (ره) در شکل‌گیری جریان تشیع علوی و مکتب شیعه در حوزه خاورمیانه مؤ‌ثر بوده‌اند.
دوم: بازسازی تفکر اصیل شیعه و اصلاح شئون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه شیعیان. اصلاحاتی که با ظرفیت‌ها و ویژگی‌های بی‌همتای لبنان هم‌خوانی داشت. همچنین تلاش در ایجاد صلح و پایداری در میان پیروان اقوام و ادیان مختلف در الگوی بسیار کوچکی هم‌چون لبنان، که محل تقابل تمدن‌های کهن و ادیان الهی بود. امام با تمام زوایای زمان خود آشنا بود. نگاهِ همه جانبه امام موسی صدر به کشورهای اطراف هم‌چون فلسطین و سوریه و حل دعوای اعراب و همچنین حمایت از انقلاب ایران و رهبری امام خمینی (ره) نشان دهنده این فضا و این نوع نگرش امام بود.
سوم: تطبیق انگاره‌های سنتی و زدودن خرافات از چهره دین و همراهی آن با مقتضیات جامعه جدید. کارنامه عملکرد امام صدر و تلاش ایشان در شکل‌دهی نشریات دینی و اجتماعی و همچنین ایجاد تشکل‌ها هم‌چون مجلس اعلای شیعیان، و تلاش برای تأ‌سیس مدارس علمی و ارج نهادن به عرصه‌های علمی و تحقیقاتی این مطلب را به خوبی اثبات می‌کند. از این منظر امام صدر می‌تواند الگوی بسیار خوبی برای روحانیت امروز در تمامی ابعاد باشد.
اکنون انسان به خوبی در می‌یابد که چرا امامان شیعه در دوران اموی و عباسی با قیام علویان که در ظاهر رهبری آن بر عهده سیدهای جوان و بی‌تجربه بود و عمق کافی نداشت، مخالفت می‌کردند. زیرا چنین حرکت‌هایی می‌توانست شیعه را به دشواری‌ها و مشکلات گرفتار کند و راه را بر دیگر امامان سد کند. در این میان اگر امروز اندیشه امام موسی صدر در بند نبود و امام در میان ما بودند، قطعاً در عراق بودند. زیرا عراق سرزمینی است که امروز نیازمند یک روحانیت مقتدر و آگاه به مکتب تشیع و همراهی و همگامی با همه عرصه‌های نیازمند جامعه عراق است. و همین امر باعث شده است که امام موسی صدر سال‌ها در بند قدرتمندان تزویر جهانی بماند.