برای آشنایی بیشتر با فعالیت این موسسات خیریه با نجاد شرف الدین، مدیرعامل موسسات امام موسی صدر و خواهرزاده ایشان، در فرصتی که به ایران آمده بود گفت و گو کردیم. متن کامل این گفت و گو را در ادامه می خوانید.

*****

درباره ماهیت موسسات امام صدر توضیح بدهید. آیا امام موسی صدر موسس این مرکز بود یا پس از ربوده شدن ایشان این موسسات ایجاد شدند؟

موسسات امام صدر، 50 سال پیش کار خود را با عنوان "بیت الفتات" به معنای "خانه دختران" آغاز کرد. در آن زمان در جنوب لبنان امام موسی صدر مشغول به فعالیت بود و نقاط ضعف و نیازهای مردم این مناطق را بررسی می کرد. می دانید که امام صدر، روحانی بسیار منظمی بودند که در کارهای خود، توجه بسیاری به اصول مدیریت داشتند. امام صدر بیت الفتات را در سال 1962 میلادی همراه با خانم ربابه صدر (مادر من و خواهر امام صدر) افتتاح کردند. خانم صدر در آن زمان، تنها به قصد سفر به لبنان مسافرت کرده بود اما بنا بر اقتضائات و به توصیه امام صدر در لبنان ماند، و یک سال پس از این مسافرت، خانم صدر کار خود را مبنی بر توانمندسازی زنان جنوب لبنان آغاز کرد.

مخاطب موسسه "بیت الفتات"چه قشری از زنان لبنان هستند؟

در آن دوران بسیاری از زنان به این چنین موسساتی نیاز داشتند، چرا که در آن سال ها، اکثر زنان در جنوب بی سواد بودند و نیاز به برگزاری کلاس های سوادآموزی، خیاطی، طراحی لباس، و هر چه که نفعی برای زنان و دختران جامعه داشت، کاملا احساس می شد. در این دوران، در موسسات امام صدر تفاوتی میان زنان شیعه و سنی و مسیحی و ... وجود نداشت و همه می توانستند در این دوره ها حضور یابند. می دانید که فلسطینی ها همواره در لبنان حضور و بدان رفت و آمد داشته اند. علاوه بر این، فاصله چندانی میان شهر صور، با مرزهای فلسطین وجود ندارد، و پس از اشغال فلسطین، افراد بسیاری از مرزهای این کشور به صور گریختند و میزان مهاجران فلسطینی در این شهر افزایش یافت. یکی از مسایلی که در این زمان مطرح بود، بحث ارامل یا زنان بی سرپرست بود.

به هر ترتیب و با گذشت بیش از پنجاه سال از آغاز فعالیت این موسسه، امروز تعداد افرادی که در آن مشغول به کار و خدمت به مردم و نیازمندان جامعه هستند، از ده نفر در سال 1961، به 440 نفر رسیده است و سالیانه تقریبا 1700 زن و دختر را مورد نظر و تحت پوشش داشته ایم و علاوه بر این، در این سال ها میلیون ها نفر از خدمات بهداشتی و درمانی موسسات امام صدر در جنوب لبنان بهره مند شده اند و 9 درمانگاه نیز در جنوب لبنان، در حال حاضر مشغول فعالیت و خدمت رسانی به مردم هستند.

فعالیت های امروز موسسه شامل چه مواردی است؟ آیا تنها به امر سوادآموزی می پردازد، یا بحث کارآفرینی برای زنان نیز در آن مورد توجه است؟

موسسه امروز رویکرد آکادمیک دارد و جامعه هدف ما در این موسسات، زنان و دختران هستند و در این میان، اولویت با دختران بی سرپرست است. که یا خود به این موسسات پا می گذارند و یا توسط نمایندگان ما در شهرها و روستاهای مختلف به موسسه معرفی می شوند. اولویت دوم ما، دخترانی هستند که پدر یا خانواده آنها وضعیت اجتماعی مناسبی ندارند، مثلا فرزندان افراد بیکار یا بیمار و آسیب پذیر. اما علاوه بر این دو دسته، چیزی حدود 10 درصد از دخترانی که در این موسسه حضور دارند، از اقشار معمولی جامعه هستند که نیاز به خدمات ویژه ای ندارند. علت حضور این دانش آموزان در این موسسه، این است که دو دسته نخست احساس ایزوله شدن نکنند و خود را افرادی جدا از جامعه نپندارند. این بخش از موسسه امام صدر که در راستای آموزش دختران فعالیت می کند، مدرسه "رحاب الزهراء" نام دارد.

این مدرسه آموزش را از سال های پیش از دبستان آغاز می کند و تا کلاس ششم ابتدایی را تحت پوشش خود دارد. امروز اکثر دانش آموزان مدرسه رحاب الزهرا، سرپرست دارند؛ و بدین جهت پس از پایان کلاس ها و برنامه های این مدرسه، به خانه خود می روند. در حال حاضر تنها 19 نفر از دانش آموزان مدرسه، به دلیل مشکلاتی شب ها را نیز در مدرسه می گذرانند و از امکانات اسکان موسسه استفاده می کنند. اما پس از پایان کلاس ششم ابتدایی، این موسسه دانش آموزان را به مدارس معمولی شهر صور می فرستد. هدف از این کار، این است که احساس جداشدگی و ایزدوله بودن از جامعه در میان این دختران پا نگیرد.

علاوه بر این، آموزش های فنی و حرفه ای برای بانوان نیز در این موسسات مورد توجه بوده اند تا زنان و دختران بتوانند به راحتی وارد بازار کار شوند. برای مثال، می توان به آموزش مهارت هایی مانند آرایشگری و منشی گری، اتوکد و... اشاره کرد. موسسه به کسانی که در دوره های 9 ماهه تا 3 ساله فنی و حرفه ای حضور یابند، مدرک اعطا می کند. این یکی دیگر از خدمات موسسات امام صدر در جنوب لبنان است که هر روز تلاش می شود تا به رشته های آن افزوده شود. باید به این نکته نیز اشاره کنم که از زمان امام موسی صدر تا کنون مدرسه پرستاری این موسسه به فعالیت خود ادامه داده است و بحمدالله، این مدرسه همواره در طول این سال ها برترین مدرسه پرستاری در جنوب لبنان و یکی از بهترین مدارس در لبنان شمرده می شود. از این مدرسه فعلا سالیانه دویست نفر فارغ التحصیل می شوند و در طول سال های فعالیت، هزاران نفر از خدمات آن استفاده کرده و به عنوان پرستار مشغول به فعالیت شده اند.

(رباب صدر، مدیر موسسات در کنار دانش آموزان)

ما در این موسسه تلاش می کنیم افراد نیازمند را تحت پوشش قرار دهیم. شعار این موسسه، "جایی برای آنان که جا ندارند" است. بسیاری از فارغ التحصیلان این آموزشگاه پرستاری که از رتبه های بالایی برخوردارند و کیفیت کارشان بالاست، در بیمارستان های شهر صور به کار گرفته می شوند. علاوه بر این، همان طور که پیش از این گفتم ما نه موسسه درمانی در جنوب لبنان داریم که پرستارهای این موسسات، اکثرا از فارغ التصیلان مدرسه پرستاری ما هستند.

آیا با اتمام دوره تحصیلی و پایان دوره فنی و حرفه ای، آموزش های موسسه نیز پایان می یابد؟ ارتباط دانش آموزان با موسسه، پس از پایان دوره تحصیل چگونه است؟

آموزش های فنی و حرفه ای موسسات ما، محدود به سنین خاصی نمی شوند. ما نمونه هایی در این موسسه داشته ایم که مادر و دختر همزمان در یک کلاس حضور داشته اند. علاوه بر این دانش آموزان ما پس از فارغ التحصیلی و ازدواج، بار دیگر به موسسه می آیند و ارتباط خود را با ما حفظ می کنند؛ چرا که خود را عضوی از این خانواده می دانند. انجمن فارغ التحصیلان نیز در موسسه فعال است و هر از چندی دانش آموزان سابق فرزندان خود را به موسسه می اورند و شیوه زندگی خود را در سال های تحصیل به آنها نشان می دهند. علاوه بر این کارگاه هایی نیز وجود دارد که زنانی در سنین مختلف در آن فعالیت می کنند و محصولات خود را به فروش می رسانند. این موسسه شیوه های درآمدزایی را به بانوان آموزش می دهد.

هزینه های این موسسه چگونه تامین می شود؟

حامیان مالی ما مردم هستند. ما در ماه رمضان چند مراسم افطار برگزار می کنیم که افراد حاضر در این مراسم در حد توان خود به این موسسه کمک مالی می کنند. علاوه بر این، این امکان نیز وجود دارد که هر کدام از دختران تحت پوشش این موسسه، یک حامی مالی داشته باشد که هزینه سالیانه مورد نیاز برای او را می پردازد. در درمانگاه ها، داروهایی که از دولت به رایگان گرفته می شود، به مردم نیز رایگان داده می شود، اما برای خدمات پزشکی، هزینه اندکی دریافت می شود. علاوه بر این جمعیت های بین المللی نیز با ما همکاری می کنند که داروهایی را که از این حمعیت ها دریافت می شود، به رایگان در اختیار مردم می گذاریم.

اما بخش اعضم هزینه های این موسسات از طریق کمک های مردم تامین می شود، افرادی که به خدمات خیریه و راه امام موسی صدر و خانم ربابه صدر علاقه مندند، این مبالغ را می پردازند. بعلاوه، بسیاری از افراد وجود شرعی خود را به این موسسه می پردازند، و ما اجازه دریافت وجوه شرعی را از چند تن از مراجع عظام تقلید، از جمله حضرت آیت الله خامنه ای، آیت الله سیستانی و... دریافت کرده ایم.

فعالیت های شما در لبنان محدود است یا اینکه در سایر کشورها نیز گسترش یافته است؟

کار اساسی ما در لبنان است و اگر چه محصور به صور نیست، اما مرکزیت آن در صور قرار دارد. ما با خارج از لبنان ارتباطاتی داریم، اما کار به این گونه نیست که مثلا مرکز سرپرستی از کودکان در ایران داشته باشیم.

رویکرد موسسه شما در حوزه ازدواج چگونه است؟ آیا در این زمینه نیز فعالیت دارید؟

بله. ما افراد تحت پوشش موسسه را در هنگام ازدواج نیز حمایت می کنیم. حتی می بینیم که دخترانی که پدر، مادر، عمو و یا دایی شان نیز در قید حیات است، به خواستگاران خود می گویند برای کسب اجازه ازدواج به موسسه امام صدر بروید. یعنی این دختران، موسسه امام صدر را بزرگتر خود می دانند! افراد در این مجموعه، خانم ربابه صدر را مادر خود می دانند.

منطقه خاور میانه و کشورهای این حوزه، در سال های اخیر با جنگ ها و بحران های بسیاری مواجه بوده اند. آیا از کشورهای منطقه نیز مهاجران و آوارگان برای بهره مندی از امکانات به موسسات امام صدر می آیند؟

در ابتدا باید به یک پیش زمینه کوتاه تاریخی اشاره کنم. لبنان هیچ گاه روی آرامش ندیده است. ما هر چند سال یک بار، شاهد هجوم نیروهای اسرائیلی به لبنان و بمباران و اشغال هستیم. من کنون پنج بار اشغال لبنان توسط اسرائیلی ها در سال های 1976، 78، 82، 98، 2000 را دیده ام. از آنجا که جنوب لبنان در مرز فلسطین اشغالی قرار دارد، نخستین هدف اسرائیلی ها در هجوم به خاک لبنان، شهرهای جنوبی هستند. همواره پس از هجوم اسرائیلی ها، سال ها زمان لازم است تا اوصاع به حالت عادی باز گردد و علاوه بر این، پس از حمله دشمن، تعداد کودکان یتیم و نیازمند، افزایش می یابد. همان طور که این موسسه در سال های گذشته، افراد شیعه و سنی و مسیحی و دروزی، از لبنانی و فلسطینی و عراقی را تحت پوشش قرار داده است، امروز نیز که مردم سوریه با جنگ و ناامنی مواجهند، در صورتی که برای کمک به صور بیایند، به این افراد نیز یاری می رسانیم. اما چنان که می دانید اکثر سوری هایی که به لبنان آمده اند، در بیروت و بقاع ساکنند، چرا که نخستین شهر لبنان پس از مرز سوریه، بقاع است و جمعیت مهاجران در آن بیشتر است. کمک ما به آوارگان سوری، بیشتر در زمینه مسایل بهداشتی و درمانی است. بسیاری از این افراد به درمانگاه های ما در جنوب لبنان مراجعه می کنند. علاوه بر این برخی از کودکان مهاجر از کشورهای بحران زده نیز در مدارس ما نام نویسی می کنند.

(نمای داخلی یکی از مکان های نگهداری ایتام موسسات صدر)

برنامه شما برای گسترش فعالیت های این موسسات چیست؟

موسسات امام موسی صدر در تمام لبنان جایگاه و نام ویژه ای دارد و با تمام خیریه های این کشور همکاری می کند و نمایندگان ما در کارگروه های مختلف حضور می یابند، اما تمرکز این موسسات بر امور زنان و دختران نیازمند و بی سرپرست است. پرداختن به اموری مانند مسایل زنان زندانی و... کار خوبی است، اما آنچه که ما بر آن تمرکز داریم، رسیدگی به امور زنان و دختران بی سرپرست بوده و بر این تاکید داریم. علت این امر نیز، افزایش کیفیت و عمق بخشی به فعالیت های موسسات در این زمینه خاص است.

اما از چند سال پیش در حال خرید یک زمین برای ساخت یک مدرسه جامع بزرگ با نام "دوحة الغد، باغ فردا" با استفاده از اعتبارات به دست آمده از کمک های مردمی در نزدیکی بیروت هستیم. در این مدرسه، افرادی از همه طوایف حضور خواهند داشت و دیدن یک شیعه، در کنار یک مسیحی و دروزی و سنی، امر بعیدی در این مدرسه نخواهد بود. آرزوی ما این است که این مدرسه در سه سال آینده به بهره برداری برسد. هزینه ساخت این مدرسه، چیزی بیش از 20 میلیون دلار خواهد بود که با استفاده از کمک های مردمی و سازمان های بین المللی ساخته خواهد شد. بانک مرکزی لبنان نیز حسابی برای امور خیریه ای از این قبیل دارد که کمک های بین المللی را بدان واریز می کند. این بانک برای انجام امور خیریه، وامی چهارده ساله و بدون سود به موسسات می دهد، که در دو سال نخست نیز از پرداخت اقساط معاف است؛ و این در صورتی است که برای این بانک مسلم شود که پروژه مورد نظر، مسایل زیست محیطی را رعایت کرده است.

ما چند ماه پیش پروپوزالی را در سه فاز تعریف کردیم؛ در فاز نخست به اعضای موسسه و خانواده هایشان می پردازیم، و به این افراد GREEN ENVIRONMENT آموزش داده می شود. در مرحله بعد، وارد محیط شهر صور و جنوب لبنان می شویم، و در فاز سوم، تعدادی از اعضا در خط مونتاژ LED فعال می شوند. طی قرارداری با یک NGOهندی قرار شد تا این خط مونتاژ در لبنان فعال شود.

امروز چه میزان از افراد حاضر در موسسات شما، غیر شیعه هستند؟

متاسفانه جنگ لبنان طوایف را جدا کرد. اما در میان همکاران ما، پنج نفر غیرشیعه هستند که از این میان باید به مدیر آموزش های استثنایی اشاره کرد که فردی مسیحی است. البته این افراد به موسسه احترام گذارده و قوانین را رعایت می کنند. فکر امام صدر و رفتار و اخلاقیات ایشان، این بوده که بیش از هرچیز به حسن عاقبت توجه کنیم. البته تمام شوونات و مراسم اسلامی در این مرکز برگزار می شود.

چرا تمرکز برنامه ها در این موسسات، بر روی زنان و دختران است؟

این کار عمیقی بوده است که خانم ربابه صدر به مدت شانزده سال در حضور امام صدر و 35 سال پس از ربوده شدن ایشان آن را ادامه داده اند. خانم صدر در تمام این پنجاه سال این کار را به این صورت پیش برده اند و به نظر من بسیار مهم است که به این امور، همچنان عمیق و عمیق تر وارد شویم و از شاخ و برگ دادن به آن بپرهیزیم. از سوی دیگر، در لبنان موسسات بسیاری وجود دارند که به امور پسران بی سرپرست می پردازند، اما هیچ موسسه ای جز موسسات امام صدر وجود ندارد که به خصوص به امور دختران و زنان بی سرپرست رسیدگی کند.

در این موسسه، چه نوع برنامه های دینی از کلاس های آموزشی دینی و برنامه های مناسبتی برگزار می شود؟

ما در مناسبت هایی مانند عید غدیر، میلاد پیامبر، ایام فاطمیه و... برنامه هایی برگزار می کنیم. از سوی دیگر، در ده روز نخست عاشورا و اربعین نیز برنامه های عزاداری برگزار می شود. علاوه بر این در روزهای دوشنبه نیز یکی از شیوخ به صور می آید و فلسفه نگاه اسلامی را برای اعضا و حاضران در مجالس بازگو می کند. ما احساس می کنیم که امام صدر همواره در کنار ماست و اندیشه او در موسسات جاری است. در موسسه ما، ورک شاپ هایی درباره اندیشه امام صدر نیز برگزار می شود تا افرادی که حضور امام صدر و را درک نکرده بودند، با اندیشه های ایشان آشنا شوند. هر دوهفته یک بار، دوشنبه ها پس از پایان ساعت کاری، این جلسات برگزار می شود.

ما در موسسه، کلوپ هایی داریم که دانش آموزان ویژه را به این کلوپ ها می فرستیم. کلوپ های ادبیات، تئاتر، نقاشی و طراحی، قرآن و... از جمله این کلوپ ها هستند و علاوه بر این اخیرا در حال ساخت کلوپ منبر حسنی نیز هستیم تا دانش آموزان مستعد در این زمینه وارد آن شوند. به نظر ما این که دختران ما سیره حسینیه را به خوبی بشناسند، از اهمیت بالای برخوردار است. تاثیر این دانش آموزان بر جامعه و خانواده برای ما بسیار مهم است.

(کودکان، دختران و زنان تحت حمایت موسسات به همراه رباب صدر)

جنوب لبنان از پایتخت بسیار دور است و از سوی دیگر، دولت مرکزی این کشور نیز توان یاری رساندن به موسسات این چنینی را ندارد. یکی از دلایل ایجاد و ادامه کار موسسات خیریه مانند موسسه امام صدر، ضعف دولت مرکزی در خدمت رسانی به مردم است. در روستاهای لبنان، آموزش در سطح بسیار پایینی است. در این روستاها گاه دیده می شود که کودکی به دلیل ناشنوایی و عدم توجه خانواده به این مشکل جزئی، از جامعه جدا شده و ناچار به تکدی گری می شود. ما این کودکان را در بخش آموزش های استثنایی جای دهی می کنیم. مشکل بسیاری از این کودکان جزئی است و مثلا با استفاده از یک سمعک کوچک یا عینک قابل حل است. البته این کمک ها و بخش آموزش استثنایی ما، مختص به دختران نیست و پسران نیز از آن بهره مند می شوند. تلاش ما این است که این کودکان پس از گذشت 4-5 سال آموزش و تحت نظر بودن در این موسسه، به جامعه بازگردند و از آسیب هایی مانند تکدی گری به دور باشند. ما 109 نفر را از این قبیل در موسسه تحت پوشش داریم.

علاوه بر این طرحی را در این موسسه با عنوان مداخله زودهنگام (تدخل المبکر) آغاز کرده ایم که در آن به مشکلات کودکان در سنین 0 تا 3 سالگی رسیدگی می شود. امروز علم پزشکی آن قدر پیشرفت کرده است که پزشکان مشکلات فرد را پیش از به دنیا آمدن شناسایی می کنند. در این طرح، مشکلات جسمی، ذهنی و روانی کودکان در سنین پایین بررسی و درمان می شوند.

در ایران این خدمات توسط مراکز دولتی و به صورت عام انجام می شود. آیا دولت لبنان در این زمینه خدمت رسانی عام ندارد؟

در لبنان روند کار این گونه است که فرد به وزارت امور اجتماعی مراجعه می کند و در آنجا نیاز خود را برای استفاده از این خدمات عنوان می کند. در صورت تایید وزارت امور اجتماعی، نامه ای به این فرد داده می شود تا به موسسات خیزیه مانند موسسه ما مراجعه کند. دولت برای هر یک از افرادی که این گونه به این مراکز معرفی می شوند، مبلغ یک میلیون لیره، برابر با 660 دلار در سال اختصاص می دهد که این میزان در برابر هزینه های فرد در یک سال در آموزش استثنایی، که چیزی حدود هفت هزار دلار است، چیزی نیست! این مبلغ 660 دلار نیز پس از سه سال به موسسه می رسد! به همین دلیل، تلاش ما بر این است که بتوانیم کمک های بیشتری را جلب کنیم.

تفاوت فارغ التحصیلان موسسات شما، با سایر فارغ التحصیلان مدارس معمول چیست؟

کتاب هایی که در مدارس ما تدریس می شود، عموما کتبی هستند که از سوی دولت به مدارس داده می شوند، اما موسسه ما در برخی موارد، تفاوت هایی با سایر مدارس دارد. برای مثال، ما کتاب های آموزش زبان انگلیسی را از دولت نمی گیریم و این کتب را نمی پسندیم. بلکه برای آموزش زبان اگلیسی از کتاب های کمبریج استفاده می کنیم، چرا که در لبنان مساله زبان از اهمیت بسیاری برخوردار است، و مثلا در دانشگاه ها، اکثر کلاس های اختصاصی به زبان انگلیسی یا فرانسه تدریس می شوند.

از طرف دیگر، ما کتاب های مخصوصی داریم که در این موسسه تهیه می شوند. سطح دانش همکاران ما در این موسسه در اثر برگزاری ورک شاپ ها و آموزش های همیشگی بسیار بالاست. چند سال پیش از معلمان خواستیم که هر یک از آنها مقاله ای را در رشته خود مکتوب کند تا مشخص شود که آیا این فرد، از اطلاعات روز برخوردار است یا خیر؟

از سوی دیگر ما در حال تهیه یک کتاب interactive دینی در موسسه هستیم. ما معتقدیم که اگر بخواهیم کودک را به سمت دین سوق دهیم، با تکرار عبارات دینی برای او راه به جایی نخواهیم برد. اما با آموزش غیر مستقیم می توان به این اهداف دست یافت. در این زمینه، جمعی از روحانیون با ما همکاری می کنند و بر آنیم که در پایان کار، تاییدیه ای از مراجع عظام بگیریم. در این مسایل کار می کنیم. موسسه ما در این زمینه الگویی برای همه موسسات دیگر است. شاید ما نتوانیم با همه موسسات دیگر کمک مادی کنیم، اما هر ماه یک ورک شاپ مشترک برگزار می کنیم و مسایل جدید را با آنان در میان می گذاریم. ارتباط ما با موسسات کوچک و بزرگ همواره برقرار است.

در مدیریت منابع انسانی این موسسه، بخش طاقات (توانمندی ها) را راه اندازی کرده ایم و در آن نیاز های آموزشی اعضای موسسه و دانش آموزان شناسایی و برطرف می شود. برای مثال، به زودی برنامه آموزش خط صحیح عربی برای همه اعضای موسسه برگزار می شود. فکر این کار از زمانی به سر مازد که دیدیم که همه ایرانی ها تلاش می کنند نستعلیق بنویسند. و این نشان دهنده آموزش این خط در مدارس است. هدف ما این است که با آموزش خط عربی به افراد، شرایط به گونه ای شود که بیست سال بعد خط خوش فارغ التحصیلان این مدرسه، نشان از تحصیل آنها در موسسه امام صدر باشد.

مورد دیگر، برگزاری دوره اسوة الحسنه است. این برنامه، اخلاق و رفتار درست با جامعه، خانواده و... را به دانش آموزان مدرسه آموزش می دهد. سوال اساسی امام موسی صدر این است که ما از جامعه انسانی چه می خواهیم؟ همیشه کار ما برای تعالی و تکامل انسان است.

امروز در برخی نقاط، کلاس های آموزشی با تکیه بر فناوری ها نوین مانند آی پد برگزار می شوند. این فناوری ها تا چه حد در سیستم آموزشی شما وارد شده اند؟

دانش آموزان در موسسه به روز هستند و آزمایشگاه های رایانه در موسسه وجود دارد. اما برای گسترش این فعالیت های تکنولوژیک، مشکلاتی وجود دارد. مهمترین مشکل در این زمینه، نبود فرهنگ استفاده از این فناوری ها در جنوب لبنان است. مثلا اگر ما وبسایتی برای ارتباط والدین با مدرسه و اطلاع از وضع آموزشی و نمرات کودکان راه اندازی کنیم، درصد بسیار کمی از مادران و پدران توان استفاده از این امکانات را دارند. در بسیاری از روستاهای جنوب لبنان، حتی برق نیز وجود ندارد، چه رسد به این که افراد با استفاده از رایانه، به اینترنت وصل شوند و از نمرات فرزندانشان مطلع گردند. متاسفانه امکان استفاده از این امکانات در این مناطق وجود ندارد. البته در موسسه امکاناتی از قبیل اسمارت بورد (به جای تخته سیاه) و آزمایشگاه رایانه وجود دارد و تمام دانش آموزان از این امکانات استفاده می کنند، و موسسه به سمت استفاده بیشتر از این فناوری ها می رود.

نکته دیگر اینجاست که حتی در صورتی که ما در موسسه دانش آموزان را ملزم به استفاده از فناوری های نوین برای آموزش کنیم، باز این دانش اموزان باید پاسخ امتحانات نهایی پایان سال خود را مانند تمام دانش آموزان کشور با قلم بر کاغذ بنویسند. این یک مشکل در کشور لبنان است. ما از کمبود زیر ساخت های انسانی و فیزیکی در این زمینه رنج می بریم.

سوال پایانی را از شما به عنوان یکی از اعضای خانواده امام موسی صدر می پرسیم... با توجه به اتفاقاتی که در سال های اخیر در کشورهای عربی - اسلامی، از جمله لیبی افتاده است، آیا خبر جدیدی از وضعیت امام موسی صدر دارید؟

ما در عربی می گوییم؛ این موضوع از من بزرگتر است! توجه اصلی من به امور اجتماعی روزمره موسسه امام صدر است. من چهارده سال است که در موسسه کار می کنم و هیئت مدیره سه سال پیش مدیر عاملی آن را بر دوش من نهاد و من نیز تمرکز خود را بر این نهادم تا کاری که 51 سال پیش امام صدر و خانم ربابه صدر شروع کردند، ادامه دهم. البته در این موسسه تنها نیستیم و 440 نفر در این کار با ما همراهی می کنند.

امام موسی صدر در ظاهر در شانزده سال نخست فعالیت این موسسه حضور داشتند و امور را پیش می بردند. اما راستش را بخواهید، از نظر ما امام صدر هنوز حضور دارد، هنوز در وجدان و امور روزمره ما هست. این موضوع نظر شخص من که عضو خانواده امام صدر هستم، نیست، باید به لبنان بیایید تا ببینید که همکاران ما با عشق کار می کنند و حضور امام صدر را احساس می کنند.

مساله امام صدر، بیشتر زیر نظر آقای صدرالدین صدر و خانم ربابه صدر است. تنها چیزی که می توانم بگویم این است که من کار خود را به نحوی انجام می دهم که وقتی امام صدر بازگردند و بپرسند چه کرده ای؟ پاسخی داشته باشم. امام صدر، نه تنها در قلب من است، بلکه بدون شک زنده است. من کاری به امور سیاسی و تحقیقاتی ندارم، و تنها در این راستا کار می کنم و می دانم که امام موسی صدر، بدون شک روزی برمی گردند.