یکی از نقاط عطف بزرگ در تاریخ اسلام، اتفاقات کربلا و رشادت‌هایی بود که سید و سالار شهیدان و یاران با وفای ایشان در آنجا از خود به جای گذاشتند. در گذر تاریخ علما و اندیشمندان بسیاری این نهضت عظیم را برای مردم بیان کرده‌اند. امام موسی صدر نیز رویکرد‌های متفاوتی از این واقعه را به مردم لبنان ارائه کرده است که شامل خودسازی، مقاومت در برابر ظلم، شناخت حق و باطل و یاری رساندن به مظلومان است. 


به اعتقاد ایشان عزادار و دوستدار امام حسین، اگر چه در آن تاریخ حضوری نداشته اما، اکنون نیز می‌تواند این امام همام را یاری کند: «روزگار فرصت نداد که در کنار تو باشیم و برای تو بمیریم. ولی روزگار ما را از اینکه امروز با اسلام تو باشیم باز نمی‌دارد.» ۱

یکی از نکاتی که امام موسی صدر در سخنرانی‌هایشان بر آن تاکید داشتند، خودسازی و تقویت ایمان است. ایشان خودسازی را به منزلۀ اصلاح جامعه، روابط و تمیز حق از باطل دانستنه اند، گویا با خودسازی می‌توان علاوه بر مبارزه با نفس خود، زمینه ساز اصلاح یک جامعه شد: «ما، در واقع، همچون فرد منحرفی هستیم که ابتدا یک گام منحرف می‌شود سپس‌‌‌ همان راه انحرافی را ادامه می‌دهد و دور می‌شود و در این بین حادثه‌ای رخ می‌دهد و انحراف او بر ملا می‌شود. این واقعیتی است که ما در آن به سر می‌بریم. اصلاح امور ممکن نیست مگر این واقعیت خود را تغییر دهیم.» ۲

از دیدگاه ایشان زمانی می‌توان حقیقت و واقعیت امت را تغییر دهیم که خودمان تغییر کنیم و به جای نفس خویشتن، خدای متعال را تنها معبود قرار دهیم و از پیروی نفس خود دوری کنیم. یعنی اگر حق، در زمینه‌ای خاص، علیه منافع شخصی مان و به سود دیگران باشد، در راه حق حرکت کنیم و عمل گذشتن از منافع خود را به جای آوریم: «چگونه می‌‏توانیم حقیقت و واقعیت امت را تغییر دهیم؟ وقتی که خود را تغییر دهیم؛ وقتی که خدا را معبود خود قرار دهیم، نه نفسمان را؛ وقتی که اگر منفعت برادرم با حق تضاد پیدا کرد، حق را بر او ترجیح دهم؛ اگر تعارضی بین منافع من با حق پیدا شد، حق را بر خودم مقدّم بدارم؛ اگر منافع ما با منافع دیگران تعارض پیدا کرد و حق با آنان بود، در راه حق حرکت کنیم و قطره‏ای از دریای حق شویم. راه درست این است.» ۳

به اعتقاد امام موسی صدر با خودسازی و مبارزه با نفس صفت مقاومت در خود را پرورش داده تا در برابر ظالمی که مسلح است ایستادگی نماییم، اگر چه در نظر آنان کمیت چندانی ندارد، اما آنان پیروزند زیرا: «حق وابسته به کمیت نیست.» ۴

یکی از نتایج دیگر خودسازی و رهایی از بند شهوت و هوس، آزادی و آزادگی برای فرد و جامعه است. امام موسی صدر فرد آزاده‌ای را که از بند نفس خود‌‌‌ رها شده است، به امام حسین کوچکی تشبیه می‌کند که در برابر دولت‌هایی مانند دولت سراپا ظلم بنی امیه هرچند بزرگ باشد، ایستادگی کند.

امام موسی صدر به این موضوع اشاره می‌کنند که اگر تنها به مراسم عزاداری بسنده کنیم ما را از حق بی‌نیاز نمی کند، بلکه باید آغاز دوباره‌ای داشته باشیم و از نو خود را بسازیم تا با آرمان‌های مقدسی که امام حسین در آن راه شهید شد هماهنگ باشیم تا او را در این زمان یاری کنیم: «حق و دین و نماز، اصلاح و یاری ضعیفان و ستم دیدگان، مطالبه حق و تلاش برای گرفتن آن.» ۵

و در آخر: 

«هر چند که نتوانیم امروز این وضع را تغییر دهیم، حداقل گام اول را در راهی که هزار کیلومتر مسافت دارد، می‌توانیم بگذاریم. اگر امروز نتوانیم تغییر دهیم. فردا تغییر خواهیم داد.» ۶

----
۱- سفر شهادت، صفحه ۲۸
۲- سفر شهادت، صفحه ۱۵۰
۳- سفر شهادت، صفحه ۱۵۱
۴-سفر شهادت، صفحه ۱۵۳
۵- سفر شهادت، صفحه ۱۵۴
۶- ادیان در خدمت انسان، صفحه ۱۲۹