سخنرانی خلیل حمدان در نشست رونمایی از کتاب «سیره و سرگذشت امام موسی صدر» / نشست رونمایی از کتاب «سیره و سرگذشت امام موسی صدر» با حضور اصحاب رسانه و مهمانانی از لبنان و ایران برگزار شد.
اشاره: نشست رونمایی از کتاب «سیره و سرگذشت امام موسی صدر» با حضور اصحاب رسانه و مهمانانی از لبنان و ایران برگزار شد. در این نشست سه سخنران مدعو درباره این کتاب و اهمیت آن سخن گفتند. دکتر محمدعلی مهتدی، کار‌شناس مسائل خاورمیانه، دکتر عبدالله نصری، استاد فلسفه و قرآن‌پژوه و دکتر خلیل حمدان، مؤلف کتاب و عضو هیئت رئیسه جنبش امل. علاوه بر این، این نشست مهمانانی ویژه نیز داشت. جناب آقای سید علی صدر و سرکار خانم ربابه صدر برادر و خواهر امام موسی صدر، دکتر صادق طباطبایی، و آقای علی حبحاب، کاردار محترم سفارت لبنان در تهران. این میهمانان را جمعی از اصحاب رسانه و دوستداران امام موسی صدر نیز همراهی می‌کردند. نخستین سخنران مراسم مهتدی بود. پس از ایشان خلیل حمدان و در نهایت عبدالله نصری سخنرانی کردند و سپس به پرسشهای حاضران پاسخ داده شد. آنچه در ادامه می‌آید متن کامل سخنان خلیل حمدان در این نشست است.
***
اولاً خوش آمد و تحیت جنبش امل و آقای نبیه بری را به شما می‌رسانم. من فارسی بلد نیستم، یعنی نمی‌توانم صحبت کنم، ولی متوجه می‌شوم. نوشتن این کتابی که در دست‌های شماست یعنی «سیره و سرگذشت امام موسی صدر» از ما تقریبا چهار سال وقت گرفته است و من مسئول کمیته‌ای بودم که کتاب را نوشته است ولی نمی‌توانم بگویم که من رئیس کمیته بوده‌ام، چون کسانی که در کمیته بودند، از بزرگان کار تاریخ در لبنان هستند. در این کمیته آقای دکتر کاظم مکی نقش مهمی داشته است. ایشان دکترای تاریخ دارند و درباره تاریخ جبل عامل و ریشه جبل عامل و ایران پژوهش کرده است. تاریخ‌نویس دیگر دخیل در این کتاب دکتر ابراهیم بیضون بوده است. علاوه بر این دو نفر، بزرگانی دیگر از جمله سید شرف الدین، شوهر خانم رباب صدر، بر روی این کتاب خیلی کار کردند. آخرین بررسی و تحقیق کتاب هم به دست صدرالدین صدر پسر امام موسی صدر بوده است و بعدا «ایشان کتاب را به چاپ سپردند.
نوشتن تاریخ از کارهای بسیار دشوار است، مخصوصاً اگر درباره جبل عامل صحبت شده باشد که در نوشته‌های دیگر تاریخی منابع کمی درباره آن وجود دارد.
درباره تاریخ جبل عامل و رهبریت شیعیان لبنان باید گفت امام شرف‌الدین از لحاظ سیاسی، فکری و فرهنگی در لبنان یک آدم معمولی نبوده است. برای همین همه نگران جانشین ایشان در لبنان بوده‌اند. تا جایی‌که شیخ محمدجواد مغنیه به این نتیجه می‌رسد که کسی نیست که بتواند جای آقای شرف‌الدین را در لبنان پر کند و در نهایت در مقاله‌ای در مجله «عرفان» می‌نویسد که خدا ما را تنها نمی‌گذارد و حتماً کسی می‌آید که بعد از امام شرف‌الدین می‌تواند رهبری شیعیان لبنان را بر عهده بگیرد.
الحمدالله این پیش‌بینی محقق شده و بعد از امام شرف الدین، امام موسی صدر آمدند و توانستند کارهایی بکنند که شما حالا شاهدش هستید.
می‌خواهم خاطره‌ای بگویم از دیداری که ما با شیخ حسن بیضون، قاری معروف قرآن در جنوب لبنان داشتیم. ایشان همیشه همراه امام موسی صدر بودند. بیضون نقل می‌کرد که در سال ۱۹۵۵ امام موسی صدر مه‌مان امام عبدالحسین شرف الدین بود. بعد از چند روز یک‌بار که وارد اتاق مهمان‌خانه می‌شود از جیب خودش برگه‌هایی را بیرون می‌آورد و به امام شرف الدین می‌دهد. بعد از آن مرحوم سید عبدالحسین شرف الدین از امام موسی صدر می‌خواهد که دو نفری با هم صحبت کنند. یک ساعت بعد آقای شرف الدین از اتاق می‌آید بیرون و سراغ پسرش جعفر را می‌گیرد و در مقابل همه مردم می‌گوید که جعفر، این آقای سید موسی صدر جانشین من بعد از وفاتم است.
طبیعتاً این خبر بین مردم و بین علما به سرعت پخش می‌شود. انتقاد‌ها و اعتراض‌هایی به مرحوم آیت‌الله شرف الدین شد که این همه ما در خود لبنان علمای بزرگ داریم، شما چرا کسی را از خارج از لبنان، که با لبنان و مردم و فرهنگ آن آشنا نیست، انتخاب کردید.
آقای شرف الدین به این معترضان می‌گوید که آیا شما کاغذهایی را که امام موسی صدر به من تسلیم کرده، دیده‌اید؟ در برگه‌هایی که امام موسی صدر به من دادند، گزارش بسیار کاملی از اوضاع لبنان وجود دارد، وضع روستاهای لبنان، اشخاص، گروه‌ها، خانواده‌ها، مسائل مربوط به زندگی مردم، علما، مسئله همزیستی بین فرقه‌های لبنانی، فرقه‌های مذهبی لبنانی، ادیان و همه چیز در این اوراق هست و ایشان یعنی امام موسی صدر لبنان را بهتر از هر لبنانی و بهتر از هر عالم دین لبنانی می‌شناسد.
بعد از اینکه امام موسی صدر مسئولیت را بر عهده گرفت، واقعاً ثابت شد که اوضاع لبنان را خیلی خوب می‌شناسد، روابطی که با همه فرقه‌های لبنانی به خصوص با مسیحی‌ها برقرار کرده بود، این زمینه را مساعد کرده بود که بعد از سه سال با پاپ در واتیکان ملاقات کند. و در آنجا در رم با ژان پل بیست و سوم درباره صلح جهانی صحبت کند. و این باعث شد که از امام موسی صدر دعوت شود که در مراسم انتخاب پاپ جدید در واتیکان در ۱۹۶۳ شرکت کند.
در سال ۱۹۶۳ که رژیم شاه حضرت امام خمینی را بازداشت کرد، امام موسی صدر تلاش بسیار گسترده‌ای برای آزادی حضرت امام خمینی آغاز کرد، از طریق تماس با کشورهای مختلف، با محافل سیاسی در منطقه‌ای در اروپا و به خصوص واتیکان. تا آنجا گه گفته‌اند آزاد شدن امام خمینی مرهون تلاش‌هایی بوده که امام موسی صدر در سطح بین‌المللی به عمل آورده است.
از جمله مطالبی که در متن فارسی کتاب اضافه شده است آخرین مقاله‌ای است که امام موسی صدر روزنامه لوموند چاپ پاریس نوشته‌اند با عنوان ندای پیامبران که در آن مقاله در روزهای اوج انقلاب اسلامی در شهریور ۱۳۵۷، دو روز از قبل از ربودن، ایشان از انقلاب اسلامی ایران به شدت حمایت می‌کنند و می‌گویند که این انقلاب یک انقلاب انسانی و مدنی است و همه جهانیان بایستی از این انقلاب حمایت کنند.
آخرین قسمتی که می‌خوام عرض بکنم درباره مطالبی است که ما به این کتاب اضافه کردیم. این مطالب، مجموعه تحقیقاتی است که از منابع مختلف در مورد ربوده شدن امام موسی صدر صورت گرفته که این اسناد به اضافه تحقیقاتی که کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی ایران انجام داده، به کتاب اضافه شده است و آخرین مطلب حکم قضایی قاضی معروف لبنان آقای سمیر الحاج است که به استناد تحقیقاتی که صورت گرفته حکم بازداشت آقای قذافی و هفده نفر از مسئولان لیبیایی را صادر کرده است. ما همه این اسناد را برای اطلاع مردم و پژوهشگران به این کتاب اضافه کرده‌ایم.
اگر خداوند توفیق دهد که این کتاب به چاپ دوم برسد، من دوست دارم که دو بخش را به چاپ دوم کتاب اضافه کنم. سندی هست از حضرت امام خمینی (ره) که ایشان در این سند گفته‌اند که بعد از اخراج از عراق اگر امام موسی صدر در لبنان بود، من به لبنان می‌رفتم و نه به فرانسه. و سند دیگری از سخنان آیت الله وحید خراسانی و آیت الله ناصر مکارم شیرازی است که تاکید کرده‌اند که پیگیری مسئله امام موسی صدر هم مسئولیت دولت و ملت لبنان و هم مسئولیت دولت و ملت ایران است و لبنان و ایران هر دو مقصر هستند.