نشست رونمایی از کتاب «سیره و سرگذشت امام موسی صدر» با حضور اصحاب رسانه و مهمانانی از لبنان و ایران برگزار شد.
اشاره:
در این نشست سه سخنران مدعو درباره این کتاب و اهمیت آن سخن گفتند؛ دکتر محمدعلی مهتدی، کار‌شناس مسائل خاورمیانه، دکتر عبدالله نصری، استاد فلسفه و قرآن‌پژوه و دکتر خلیل حمدان، مؤلف کتاب و عضو هیئت رئیسه جنبش امل. علاوه بر این، این نشست مهمانانی ویژه نیز داشت. جناب آقای سید علی صدر و سرکار خانم ربابه صدر برادر و خواهر امام موسی صدر، دکتر صادق طباطبایی، و آقای علی الحبحاب، کاردار محترم سفارت لبنان در تهران. این میهمانان را جمعی از اصحاب رسانه و دوستداران امام موسی صدر نیز همراهی می‌کردند. نخستین سخنران مراسم مهتدی بود. پس از ایشان خلیل حمدان و در نهایت دکتر عبدالله نصری سخنرانی کردند و سپس به پرسش‌های حاضران پاسخ داده شد. آن‌چه در ادامه می‌آید، متن کامل سخنرانی آقای دکتر مهتدی در این نشست است.
***
بسم الله الرحمن الرحیم
به مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر برای چاپ این کتاب تبریک عرض می‌کنم. ترجمه بسیار خوبی صورت گرفته است و بنده به عنوان پژوهشگر می‌توانم بگویم که برای اولین بار دارای منبعی علمی برای همه دانش‌پژوهانی هستیم که مایل‌اند در مورد لبنان و شیعیان لبنان و زندگی امام موسی صدر و جنبش امل تحقیق کنند.
بسیاری از دانشجویان بنده وقتی تصمیم می‌گرفتند برای پایان نامه‌های فوق لیسانس یا دکتری راجع به لبنان یا جنبش امل و شیعیان کار کنند، برای معرفی منبع به آن‌ها دچار مشکل می‌شدم. می‌دیدم که هیچ منبعی به زبان فارسی نداریم و منابع موجود به زبان عربی و انگلیسی حقایقی را نادیده گرفته یا تحریف کرده‌اند. الان این کتاب که در دو جلد منتشر شده است در واقع اولین منبع بسیار خوب برای همه دانشجویانی است که مایلند در این زمینه‌هایی که عرض کردم کار تحقیقاتی انجام دهند.
این کتاب درواقع نه فقط سیره امام موسی صدر، زندگی و مبارزات امام موسی صدر، بلکه تاریخ سه دهه لبنان، یعنی دهه ۶۰ و ۷۰ و ۸۰ میلادی، هم هست. کسی که این کتاب را مطالعه می‌کند، کاملاً در فضای تحولات لبنان در این سه دهه قرار می‌گیرد و این نکته مهمی هست. متأسفانه ما در مورد تاریخ لبنان به زبان فارسی کتابی نداریم. به زبان عربی هم کتاب کم هست. شاید بهترین کتاب که در خود لبنان متداول است کتاب تاریخ لبنان نوشته «فیلیپ حتی» هست که در این کتاب که مورد توجه هم هست از شیعیان لبنان به عنوان مطاوله یاد شده است. حتی کلمه شیعه و شیعیان در کتاب فیلیپ حتی دیده نمی‌شود. این خب یکی از دلایل مظلومیت تاریخی تشیع در لبنان هست.
ویژگی دیگر این کتاب این است که برخلاف کتاب‌هایی که بر اساس متدولوژی خاص تاریخ‌نویسی نگارش پیدا می‌کنند متدولوژی تاریخی جدی را ندارد. گاهی یک حادثه بسیار کوچک که تصور می‌شود نبایستی در چنین کتابی بیاید، آمده است و شرح داده شده است. هدفش هم این بوده است که با نقل یک حادثه بسیار کوچک و ریز، به خواننده احساسی بدهد که فضای آن زمان لبنان را درک کند و در آن فضا قرار گیرد.
بخش مهمی از این کتاب در کنار فعالیت امام موسی صدر مروری بر حرکه المحرومین و جنبش امل. همان‌طور که می‌دانید جنبش امل سرواژه «افواج مقاومت لبنان» است. در این کتاب ذکر شده که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مرحوم شهید چمران به ایران آمدند و در اینجا جمعیتی به نام امداد مسلمین لبنان را تأسیس کردند که البته این درست است و یک چنین چیزی گفته شده و تأسیس شده است. اما در واقع مسئله بعد پنهانی هم داشت. زمانی که انقلاب ایران پیروز شد، این پیروزی تأثیر بسیاری در لبنان گذاشت. به خصوص در جنوب لبنان و در مناطق شیعه‌نشین. برای اولین بار شیعیان لبنان که در طول تاریخ بدون پشتیبان خارجی بودند احساس کردند انقلابی عظیم و دولتی مقتدر در خارج از لبنان از آن‌ها حمایت می‌کند و این مسئله، چنان وجد و شوقی در بین همه لبنانی‌ها به خصوص در بین شیعیان لبنان ایجاد کرده بود که من یادم است، شب پیروزی انقلاب از بس مردم به نشانه خوشحالی و شادمانی شلیک هوایی می‌کردند، در بیروت آسمان قرمز بود.
ارتباط بین شیعه لبنان و شیعه ایران بسیاری را ترساند. بسیاری از نیروی داخل لبنان و بسیاری از نیروهای منطقه‌ای، ترسیدند که اگر این انقلاب عظیم اسلامی پشت سر شیعه لبنان قرار گیرد معادلات لبنان را به هم می‌ریزد. لذا ما از همان ابتدای انقلاب شاهد تلاش‌های بسیار زیادی بودیم برای اینکه ارتباطی بین جمهوری اسلامی ایران و شیعه لبنان برقرار نشود. این مستلزم تبلیغات شدیدی علیه دولتمردان شیعی و علیه موسسات شیعی بود و ما در همان ماه‌های اول انقلاب، شاهد تبلیغات بسیار وسیعی علیه جناب امام موسی صدر و علیه مرحوم شهید دکتر چمران و جنبش امل و مجلس اعلای شیعه لبنان بودیم و کسانی هم که پشت این تحریفات بودند از بچه‌های جناح‌های چپ بودند و حتی بعضی از کسانی که به اصطلاح از آن‌ها ما به عنوان «بچه مسلمان» یاد می‌کردیم هم چنین موضعی داشتند. مردم ما هم که اطلاعی از مسائل لبنان نداشتند، بسیار تحت تأثیر این تبلیغات قرار گرفتند. به نقطه‌ای رسیدیم که در حین اینکه ایران کنفرانس نهضت‌های آزادی‌بخش تشکیل شد هیئت جنبش امل را از این کنفرانس اخراج کردند و چند نفری را از لبنان آوردند که هیچ نمایندگی از هیچ گروهی نداشتند و تنها با برخی از سازمان‌های چپ و سازمان‌های فلسطینی همکاری می‌کردند. در شرایطی قرار گرفتیم که حتی برای به کار بردن کلمه «امل» شخص باید ازخود گذشتگی می‌کرد. در آن زمان شهید چمران، واژه «امل» را به جای «افواج مقاومت لبنان» به عنوان «امداد مسلمین لبنان» اعلام کرد. ایشان از این کلمه استفاده کرد تا در محافل مختلف، در مساجد، در شهرستان‌ها با این عنوان توجه مردم ایران را به واقعیت لبنان جلب کند. ما واقعاً شرایط بسیار سختی را گذراندیم و همین باعث شد که سیاست‌های نادرستی هم از سوی جمهوری اسلامی ایران اعمال شود که بعد در نهایت به جنگ بین خود شیعه‌ها منجر شد، صد‌ها نفر کشته شدند و ضربه بسیار بزرگی، هم به شیعه لبنان و هم به جمهوری اسلامی ایران وارد شد تا بعداً که حقایق آشکار شد و سیاست‌ها تصحیح شد و ما الان به این نقطه رسیدیم که شیعه لبنان در اوج عزت است و بزرگ‌ترین قدرت را در منطقه تشکیل می‌دهد و در معادلات منطقه‌ای مطرح است و همان‌طور که دیشب آقای سید حسن نصرالله تأکید کرد این معادله را هیچ کس نمی‌تواند تغییر دهد و این قدرتی که الان در این معادله منطقه‌ای هست، قابل حذف نیست.
به هر صورت من انتشار این کتاب را باز به عنوان یک پژوهشگر به فال نیک می‌گیرم و توصیه می‌کنم همه کسانی که مایلند از حقایق اوضاع لبنان در سه دهه ۶۰، ۷۰ و۸۰ میلادی مطلع شوند، به این کتاب مراجعه کنند. متشکرم.