«برای زندگی» تفسیرهای سور قصار امام موسی صدر را دربردارد که رهاوردی تربیتی به انسان امروز عرضه میکند.
مهدی فرخیان - برای زندگی عنوان چهارمین کتاب از مجموعۀ «در قلمرو اندیشۀ امام موسی صدر» است. این کتاب حاوی تفاسیر سور قصار امام صدر است که در کلاسهای کادرهای جنبش أمل برای آشنایی این کادرها با معارف اسلامی ارائه میشده است.
دین ناظر به زندگی یکی از مؤلفههای پررنگ دینشناسی امام صدر است که عنوان کتاب هم نمودار این دیدگاه است. امام صدر عمیقاً باور دارد که دین به کار زندگی دنیوی آدمیان هم میآید. او میگوید: «دین پیش از آنکه توشهای برای آخرت باشد، والاترین وسیله برای زندگی است.»
امام صدر قرآن را کتاب هدایت میداند و معتقد است که قرآن به آیات تکوینی هم برای مقاصد تربیتی میپردازد. باید در آیات تکوینی درنگ کنیم، شناخت کسب کنیم و سرانجام، آثار این درنگ و شناخت را در زندگی مشاهده کنیم.(برای زندگی، ص۱۹)
این دو مؤلفه تأثیر ژرفی بر فهم امام صدر از قرآن گذاشته است. او در تفسیر خود از آیات میکوشد تا رهاوردی تربیتی به انسان امروز پیشکش کند. در این راه گاه از تفاسیر گذشتگان عبور میکند، چه معتقد است که کلام خدا باید در هر عصری نوبهنو تفسیر شود. نگاه او به انفاق و تفسیر او از شب قدر از جملۀ نگاههای نو امام صدر به این دو مفهوم است.
این رویکرد دست کم سه ویژگی به تفاسیر امام صدر داده است: 1. اخذ معانی و مفاهیم کاربردی از آیات اعتقادی؛ 2. زمینی کردن مفهوم جزا و نتایج عبادات؛ 3. پیراستن دین از آن چیزهایی که متعلق به آن نیستند، مانند خرافه و برخی عادات مؤمنان.
امام صدر بهطور معمول، ابتدا شأن نزول آیات را بیان میکند. سپس، واژههای مهم را به قدر ضرورت توضیح میدهد. در پایان، دیدگاههای مختلف تفسیری آیات را تبیین میکند و اگر خود دیدگاه متفاوتی دارد با نقد تفاسیر دیگران به شرح نظرگاه خود میپردازد.
امام صدر در بیان دیدگاههای خود انصاف اخلاقی و اخلاق نقد را لحاظ کرده که از نکات بارز در این کتاب است. اشاره او به منابع مورد استفاده، و به کارگیری تعابیری چون، «من به همۀ جنبههای این مطلب احاطه ندارم»، «آنچه گفتم نظر من بود» و «آنچه گفتم همۀ مطلب نیست» گواهان این مدعا و بیانگر فاصلۀ مؤلف از نوعی مطلقانگاری است.
بیان سادۀ مفاهیم مهم معرفتی و دینشناسی مطالعۀ این کتاب را برای عموم علاقهمندان میسر میکند.