نشست خبری وکیل امام موسی صدر، شبلی ملاط، با خبرنگاران ایرانی، به صورت ویدیو کنفرانس، عصر روز سه شنبه ۳۰ آذرماه در دفتر موسسه امام موسی صدر برگزار شد.
در ابتدای این نشست خبری، حورا صدر، دختر امام موسی صدر و مدیر موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، توضیحاتی را درباره روند پرونده مطرح کرد و پس از آن خبرنگاران سؤالات خود را از ملاط پرسیدند. مشروح این نشست خبری را می‌توانید در ادامه بخوانید.
ـ چه تضمینی برای اجرایی شدن احکام دادگاه در مورد قذافی وجود دارد؟
یک کیفرخواست و یک حکم بازداشت برای قذافی و همدستانش در ربودن امام موسی صدر و همراهانش صادر شده است که در خود لبنان ضمانت اجرایی دارد، ولی طبیعتا در سایر نقاط دنیا ندارد. اما دادگاهی در ماه اسفند برگزار خواهد شد که در آن نتایج تحقیقات دادستان لبنان درباره ربودن امام موسی صدر ارایه می‌شود. منتهی هدف ما این است که مسئله را به صورت وسیع‌تر و جهانی‌تر پیگیری کنیم.
ـ چرا پیگیری‌ها در دادگاه‌های بین‌المللی تا کنون به تعویق افتاده است؟
پیگیرهای بین‌المللی در همه جا با تاخیر صورت می‌گیرد اما اگر بخواهم پاسخی به شما بدهم باید به این نکته اشاره کنم که صدور حکم علیه مقامات رسمی کاری پیچیده و نیازمند وقت است. قسمت دوم سختی‌هایی که در این راه وجود دارد به کشورهایی مربوط می‌شود که امام موسی صدر در آنجا فرد خاصی هستند. در لبنان و در جمهوری اسلامی ایران موضعگیری ها در سطح مطلوبی نبوده است که منجر به اقدامی علیه قذافی شود. البته در لبنان در بیانیه وزارتی دولت، پیگیری مسئله ربودن امام و دو همراهش را یکی از وظایف اصلی دولت شمرده است و مسئله در دستگاه قضایی در حال رسیدگی است و دادگاه به جای خوبی رسیده است. در ایران هم کار بسیار بسیار خوبی از طرف کمسییون اصل نود مجلس شورای اسلامی صورت گرفته است که مدارک و احکام و تحقیقات درباره ربودن امام موسی صدر را به تفصیل آورده است. اما هنوز این اقدامات کافی نیست.
ـ خبرنگار شبستان: تمرد قذافی از این احکام، چه تبعاتی برای او دارد؟
از لحاظ قانونی در لبنان قذافی یک فراری است و تحت تعقیب است. وقتی نشست سران عربی در لبنان برگزار شد، قذافی از ترس پیگیریهای قانونی حتی قبل از صدور حکم بازداشتش از آمدن به لبنان خودداری کرد و یا هنگام ورودش به نیویورک با اعتراض گسترده ایرانی‌ها، لبنانی‌ها و اعرابی روبهرو شد که خیلی واضح خواستار بازداشت قذافی بودند و این اعتراض‌ها در روزنامه نیویورک تایمز نیز انعکاس یافت و مورد توجه قرار گرفت. این روزنامه یک صفحه خود را به مقالهای اختصاص داده بود که خواستار بازداشت قذافی است.
قذافی نگرانی‌هایش را از راه‌های مختلفی نشان می‌دهد و روش‌های مختلفی را برای کنترل اوضاع دنبال می‌کند.
او دو روش دارد، یکی ترغیب و دیگری تهدید، او از یک سو پیشنهادهای مالی سنگینی به خانواده های امام موسی صدر و دو همراه دیگرش می‌دهد. از آن سوی دیگر هم اعضای خانواده وافراد درگیر در پرونده مانند خود من را با ارسال فاکس‌های تهدید آمیز و مانند این‌ها تهدید می‌کند.
همچنین باید به تلاشهای سفیر لیبی در تهران اشاره کنم که نشان می‌دهد لیبی تلاش بسیاری می‌کند تا مواضع تندی از سوی ایران در این راستا اتخاذ نشود.
ـ رادیو الرساله: چگونه این آدم‌ربایی به عنوان اقدام علیه امنیتی ملی در دادگاه لبنان مطرح شد؟
دادگاه به این موضوع نپرداخته است، دولت لبنان است که در ابتدای مسئله ربودن امام و دو همراهش آقای شیخ محمد یعقوب و سید عباس بدرالدین این ربایش را اقدام علیه امنیت ملی لبنان دانست و رئیس جمهور لبنان حکمی به این مضمون داد.
اما خود جنایت آدم‌ربایی و ناپدیدشدن اجباری یک جنایت است و در قوانین بین‌المللی این جرم مضاعف می‌شود. در تمامی دنیا این مسائل عرف است و به همین دلیل به یک قضیه فراتر از لبنان تبدیل شد.
بیانیه وزارتی لبنان هم این مسئله را از نقطه‌نظر امنیت ملی لبنان حایز امیت ساخت. مسئله دیگر هم اینکه طرف قضایی بررسی کننده این پرونده، در لبنان "المجلس العدلی" است که عالی‌ترین مرجع قضایی لبنان است.
ـ خبرآنلاین: دولت ایران باید چه بکند و چه انتظاری از آن است تا به روند پرونده کمک کند؟
می‌خواهم صریح سخن بگویم. امام موسی صدر تابعیت ایرانی دارد و در ایران دارای حقوقی به عنوان شهروند ایرانی است. کلا دولت ایران از زمان حکومت شاه در این قضیه مقصر بود و دولت‌های بعد از انقلاب هم با این قضیه خوب برخورد نکردند. الان ده سال است که پیگیریهای قضایی در حال انجام گرفتن است. انتظار ما از دولت ایران بعد از این ده سال تلاش در مراجع قضایی این است که بیانیه دولت لبنان واحکام قضایی را مورد توجه قرار دهد. البته برای این کار راه های زیادی برای ایران وجود دارد. مثلا در حالی که خود قذافی سابقاً در یکی از سخنرانی‌های اعتراف کرده و گفته است که امام موسی صدر در لیبی ناپدید شده است، امسال سفیر لیبی در یادداشتی که برای دو روزنامه در تهران فرستاد، دروغ‌های بسیاری را تکرار کرده است که شایسته است وزارت امور خارجه ایران در این زمینه او را احضار کند و از او توضیح بخواهد. یادمان باشد که مجلس ایران در گزارشی مفصل تمام ادعاهای قذافی را رد کرده است.
ـ ابرار: آخرین وضعیت پرونده چگونه است؟
ما وکیل خانواده ای خوشنام و معروف هستیم که سابقه تاریخی و اجتماعی بسیار پرافتخاری دارند. از بدو پیدایش این مسئله دو عنصر باید مورد توجه قرار گیرند: حقیقت و مکافات. اول اینکه حقیقت کاملا آشکار است و نزد قذافی است. این حقیقت را می‌تواند با قوت و قدرت قانون آشکار شود. امیدوارم فشار بر قذافی افزایش یابد و بتوان او را دستگیر و مکافات کرد.
ـ اخیرا سیاستمداران ایرانی نزدیک به لیبی از پیشنهاد قذافی مبنی بر تشکیل کمیته ای با حضور خانواده امام، ایران، سوریه، لبنان و لیبی و این کمیته مسئله را بررسی کند. موضع وکیل خانواده نسبت به این پیشنهاد چیست؟
در ابتدا باید بگویم یک حکم قضایی روشن در لبنان صادر شده که نتیجه تلاش بیست ساله بوده است. بنابراین تشکیل کمیته پیشنهادی قذافی بی معنی است آن هم زمانی که چنین حکمی صادر شده است، این پیشنهاد قذافی نمی‌تواند معنی دار و مهم باشد. بهتر است قذافی به جای وقت کشی امام و دو همراهش را آزاد کند و اگر نخواهد به این مسئله توجه کند ما در سطح ایرانی، لبنانی و جهانی پیگیر این قضیه خواهیم بود.
ـ قبلا هم قذافی به دادگاه احضار شده بود که حضور پیدا نکرد و بعد پیگیری‌ها باعث درخواست حکم اعدام شد. خبر جدید محاکمه قذافی به چه معنی است؟ یک روند جدید است؟ در رابطه با پیگیری بحث اعدام است یا بحث دیگری است؟ سؤال دوم اینکه چرا تا الان پرونده امام در دادگاه های بین المللی مانند دادگاه لاهه مطرح نشده است؟
گام اساسی که الان در شرف آن هستیم، دادگاه علنی شخص قذافی است. اگر این کار صورت بگیرد مسائل علنی می‌شود و همه چیز آشکار می‌شود و این از نظر ما مهم‌ترین گام است.
علنی شدن قضیه در راستای اجرای حکم دادگاه لبنان است. در پاسخ به سؤال دوم، ما اقدامات دیگری هم داریم و آن نزد دادگاه های کشورهای دیگر است مانند فرانسه یا هر کشور دیگری که قرار است قذافی به آنجا سفر کند. پیگیری قضایی می‌شود که بر قذافی فشار قضایی وارد شود. در این راستا هم حرکت خواهیم کرد. راه های دیگری هم وجود دارد، اما نیازمند تحرک از سوی دولت‌هاست. مثلا دولت لبنان می‌تواند در شورای امنیت دست به اقداماتی بزند اما نیازمند تایید تعداد زیادی از کشورهاست تا مسئله از طریق شورای امنیت پیگیری شود. البته در عرصه سازمان ملل این کار امکان پذیر است. من فکر می‌کنم بهترین راه شورای امنیت است. همچنین پیگیری مسئله در سازمان‌های تابعه سازمان ملل، در ژنو یا کشورهای دیگر. آنچه که در رابطه با فعالیت‌های این سازمان‌ها مهم است، اجرای حکم دادگاه لبنان در این سازمانهاست؛ مسئله ای که مدنظر ماست.
ـ چرا شما این پرونده را قبول کردید و مشکلات و موانعی که در پیگیری این پرونده تا الان داشته‌اند چه بوده است؟
من هم مانند سایر وکلا این کار را پذیرفتم و افتخار هم می‌کنم. این کار در مقوله حقوق بشر و حقوق انسانی است. هر چند در ابتدای کار و حتی اکنون من مردد هستم که مبادا نتوانم این کار را به نحو احسن انجام دهم و بعد از چندسال حس کردم من توانمندی های متواضعانه ای دارم و شاید بتوانم. به هرحال این کار را به این دلیل پذیرفتم که خانواده ایشان شخصیت برجسته و محترمی هستند و مسئله ایشان یک مسئله بسیار مهم از نظر حقوق انسان است، به همین خاطر من پذیرفتم و خوشبختانه ما به نتایج خوبی رسیدیم. مهم‌ترین نتیجه در حال حاضر ترس و نگرانی قذافی از پیگیریهای ما و نتایجی است که تا الان به دست آورده‌ایم. مسئله امام موسی صدر مسئله یک شخص نیست، مسئله یک امت اس. ایشان یک امت بود. در این راه ما مشکلات زیادی داریم. اولین مشکل خود مقامات هستند که این مشکل در تمام کشورها وجود دارد. مقامات و مسئولان باعث شده‌اند ما نتوانیم در این مسئله به سطح مطلوب برسیم. همانطور که می‌دانید امام موسی صدر یک شخصیت بسیار برجسته است. شخصیت مذهبی، فکری و اسلامی در یک جهان واقعا آشفته و بسیار مضطرب. ما می‌بینیم نوع تعاملی که با این مسئله می‌شود نامطلوب است.
خلاصۀ حرفم عدالت است، تا زمانی که عدالت در خاورمیانه وجود ندارد ما این مشکلات را خواهیم داشت. تا زمانی که عدالت به منطقه بازنگردد ما شاهد آرامش و حل شدن این مشکلات در منطقه نخواهیم بود. این مسئله از روی تصادف نیست که امروز قذافی قدیمی‌ترین دیکتاتور منطقه است.
ـ علاقمندان امام صدر در ایران و لبنان چه نقش و تاثیری می‌توانند در پیگیری سرنوشت ایشان، به ویژه پرونده قضایی داشته باشند؟
راه های مختلفی وجود دارد. این قضیه باید در اولویت فعالیت‌های رسمی و دولتی قرار بگیرد و همین بیانیه دولت لبنان یک پدیده بسیار مثبت و خوبی است که باید به عنوان اساس و پایه ای قرار بگیرد برای پیشبرد پرونده. باید به صورت روزمره پیگیری‌ها و فشار بر قذافی ادامه پیدا کند.
ـ ان جی او های حقوق بشری چه نقشی می‌توانند داشته باشند و چطور می‌شود فعالشان کرد؟
رسانه‌ها، مطبوعات و خود دولت‌ها نقش مهمی دارند. شجاعت کافی لازم است. این ارگان‌ها می‌توانند واقعا نقش خوبی داشته باشند که سازمان‌های حقوق بشر را وادار کنند که وظیفه‌شان در این راستا انجام دهند. به خصوص که ما توانستیم حمایت خیلی خوبی از سازمان عفو بین الملل و سازمان دیدهبان حقوق بشر دریافت کنیم. البته این ابتدای کار است، سرآغاز است و پایان راه نیست و ادامه دارد. فکر می‌کنم سازمان‌هایی که در کشورهای مختلف وجود دارد می‌توانند در این زمینه دست به اقداماتی بزنند. به خصوص کشورهای غربی وقتی ببینند کشورهای شرقی حقی دارند و پیگیر آن هستند، آن‌ها هم پیگیر آن می‌شوند و این سازمان‌ها می‌توانند این مسئله را در دستور کارشان قرار بدهند و پیگیر آن شوند. فکر می‌کنم این مسئله باید پیگیری زیادی داشته باشد و ما باید این سازمان‌ها را ترغیب کنیم تا در این راستا حرکت کنند.
ـ مصادیقی برای نقش سازمان‌ها و علاقمندان برای پیگیری سرنوشت امام ذکر کنید.
البته انجام این کارها بسیار مشکل است، به ویژه آنکه کشورهای غربی اهمیتی برای حقوق بشر در کشورهای شرقی قائل نیستند. ولی برای مثال می‌توانم به مسئله دادگاه ترور حریری اشاره کنم که ملت لبنان در خیابان‌ها ایستادند و خواستار حقیقت شدند و شورای امنیت و سازمان‌های بین المللی هم پذیرفتند و دادگاهی هم تشکیل شد البته با صرفنظر از اشکالات سیاسی که در این کار هست. در هرحال مردم لبنان ایستادند و حقیقت را خواستند و به نتیجه رسیدند. من فکر می‌کنم امکان تکرار این حرکت‌ها وجود دارد.
مثال دوم، مسئله خود امام موسی صدر است. همانطور که گفتم سازمان‌های حقوق بشر در این زمینه نقش فعالی دارند و واقعا در حال انجام کارهایی هستند. مشکلاتی که قذافی در سفر نیویورک با آن روبهرو شد و تظاهرات معترضان به او و اینکه می‌بینیم بزرگ‌ترین روزنامه آمریکایی در یک صفحه کامل خواستار دستگیری قذافی شد و این نشان می‌دهد که تا چه اندازه این مسئله توانسته است در یک جامعه غربی نفوذ و گسترش پیدا کند.
ـ در ایران کسانی بودند که با قذافی رابطه داشتند و هنوز هم هستند. آیا از آنان در این پرونده اطلاعاتی گرفته شده است و سراغ این افراد رفته‌اید؟
من در جریان جزئیات این کار نیستم و چیزی در این زمینه ندیدم. اما به نظر من افرادی که با قذافی داد و ستد و ارتباط دارند، خودشان هم کاملا آگاه هستند و نمی‌توانند این سؤال را از قذافی بپرسند و جواب قذافی را می‌دانند و می‌دانند او بسیار خشمگین و عصبانی خواهد شد و فکر نمی‌کنم هرگز این مسئله را مطرح کنند.
در پایان از شما سپاسگزارم و باید بگویم که به فعالیت‌هایی که در ایران انجام می‌شود بسیار امیدوارم.