همزمان با تلاشهای امام صدر بهمنظور از سرگیری گفتوگوهای ملی و احیای ابتکار عمل سوریه که از سال ۱۹۷۵ آغاز شده بود، گردهمایی سران مارونیها در بعبدا و سپس در کسلیک برگزار شد و در آن سخن از امکان تجزیۀ لبنان و نپذیرفتن تعدیل در قانون اساسی به میان آمد.
همزمان با تلاشهای امام صدر بهمنظور از سرگیری گفتوگوهای ملی و احیای ابتکار عمل سوریه که از سال ۱۹۷۵ آغاز شده بود، گردهمایی سران مارونیها در بعبدا و سپس در کسلیک برگزار شد و در آن سخن از امکان تجزیۀ لبنان و نپذیرفتن تعدیل در قانون اساسی به میان آمد.
در قبال این وضعیتِ خطرناک، نشستی اضطراری در تایخ دوم ژانویۀ ۱۹۷۶ در منزل مفتی وقتِ اهل سنت لبنان، شیخ حسن خالد، در عرمون برگزار شد. در آن نشست، امام صدر و شیخ حسن خالد و شیخ ابوشقرا، شیخ عقل فرقۀ دروزی، و شیخ محمدمهدی شمسالدین و رشید کرامی و عبدالله الیافی و یاسر عرفات، رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین، و حسین القوتلی، مدیر کل امور دارالفتوا (به عنوان منشی جلسه)، حضور داشتند.
حاضران در بیانیۀ پایانی خود با تأکید بر پایبندی خواستههای عادلانه و برحق و ابراز تأسف از بیانات برخی مسئولان عالیرتبه دربارۀ مسائلی که به همۀ لبنانیان مربوط میشود، مطالب مطرحشده درخصوص امکان تجزیۀ لبنان را بیاحترامی به وحدت ملت لبنان و عدول از قانون اساسی و خدشهدار کردن ارزشهای ملی لبنان دانستند. حاضران در جلسه، با هشدار به این لغزش خطرناک، بر پایبندی به مواضع خود برای اصلاح عرصههای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی تأکید کردند. [۱]
تأکید بر وحدت ارتش و بیطرفی آن
با ادامۀ تحولات و افزایش خشونتها و به دنبال تشدید درگیریهای حاصل از محاصرۀ نظامی و ممانعت از ورود مواد غذایی به برخی مناطق و اردوگاههای مسلماننشینِ شرق بیروت، نشست دوم نیز در عرمون برگزار شد و حاضران در نشست بر ضرورت بیطرفی ارتش تأکید کردند. [۲]
سومین نشست عرمون در تاریخ ۱۹۷۶/۱/۱۵ در منزل مفتی اهل سنت، با هدف بررسی اوضاع و استمرار تماسها و پیگیری روند تحولات برگزار شد. جلسۀ دیگری نیز دو روز پس از آن، در ۱۹۷۶/۱/۱۷، بهمنظور جلوگیری از گسترش بحران منعقد شد که امام صدر و شیخ حسن خالد و رشید کرامی و صائب سلام و عبدالله الیافی و کمال جنبلاط، رئیس حزب ترقیخواه سوسیالیست (التقدمیة الإشتراکیة)، در آن حضور داشتند. همزمان با برگزاری جلسه، هواپیماهای نیروی هوایی ارتش اهدافی را در نزدیکی منزل مفتی (محل برپایی جلسه) بمباران کردند. حاضران در نشست با صدور بیانیهای به تشدید درگیریها و دخالت ارتش در آن و مشارکت نیروهای ارتش در محاصرۀ نظامی و غذایی اردوگاه تلزعتر و حمله به اردوگاه ضبیه هشدار دادند. [۳]
ادامۀ جلسات، اعلام آتشبس و حضور هیئت سوری
در تاریخ ۱۹۷۶/۱/۱۹ رهبران فرقههای اسلامی در منزل یکی از وزرای اسبق کابینه به نام مالک سلام گرد هم آمدند. پس از آن جلسه، امام صدر در مصاحبهای اعلام کرد که حاضران برای آتشبس به توافق رسیدهاند. [۴]
درواقع، این توافق نتیجۀ دیدارها و نشستهای عرمون و حاصل تلاش امام صدر در این زمینه بود. در پی توافق مذکور، هیئت سوری متشکل از عبدالحلیم خدّام، وزیر امور خارجۀ این کشور، و سرلشگر ناجی جمیل و سرلشگر حکمت الشهابی عازم لبنان شدند و با تلاش آنان آتشبس رسماً اعلام شد. پس از آن، امام صدر در پیامی خطاب به لبنانیان، آنان را به همبستگی و تلاش برای مرهم نهادن بر زخمها و محبت و برابری و مساوات فراخواند. [۵]
در تاریخ ۱۹۷۶/۱/۳۰، نشست دیگری بهمنظور پیگیری روند حوادث اخیر و با حضور امام صدر و شیخ حسن خالد و شیخ ابوشقرا و رشید کرامی و عبدالله الیافی و کمال جنبلاط و با حضور عبدالحلیم خدّام، وزیر خارجۀ سوریه، برگزار شد. امام پس از جلسه اعلام کرد که هدف از آن دیدار بررسی راهکارهایی برای پاسداری از امنیت و پایان دادن به نبرد و خونریزی بوده است. [۶]
تلاشهای امام صدر و هیئت سوری که برای رسیدن به راهحل نهایی و ریشهای بحران لبنان و جلوگیری از تجزیۀ کشور بود، اعلام «سند قانون اساسی» را به دنبال داشت.
------
[۱]. السفیر، ۱۹۷۶/۱/۳.
[۲]. متن صورتجلسات مجلس اعلای شیعیان، ۱۹۷۶/۱/۱۰.
[۳]. النهار، ۱۹۷۶/۱/۱۶؛ متن صورتجلسات مجلس اعلای شیعیان، ۱۹۷۶/۱/۱۷.
[۴]. الأهرام، ۱۹۷۶/۱/۲، مسیرة الإمام السید موسی الصدر، ج ۷، ص ۱۳.
[۵]. متن صورتجلسات مجلس اعلای شیعیان، ۱۹۷۶/۱/۲۱، روزنامههای لبنان، ۲۱ و ۱۹۷۶/۱/۲۴.
[۶]. النهار، ۱۹۷۶/۱/۳۱.