مقابله با تجاوز دشمن به جنوب
در چنین اوضاعی از نظر داخلی و منطقهای، امام صدر وقایع جنوب را به دقت تحت نظر داشت و برای مقابله با تهدیدات و خطرهای حملۀ اسرائیل به لبنان تلاش میکرد. به همین منظور، مجمع عمومی جنبش محرومان در ۱۹۷۵/۱۰/۲۴ با حضور امام صدر تشکیل جلسه داد و سندی منتشر کرد که شاملِ راهکارهای اجرایی گام به گام برای مقابله با تهاجم اسرائیل به لبنان بود.
از جملۀ مفاد این سند میتوان به راهکارهای فوری شامل اقدامات رسانهای و ایجاد گروههای چریکی برای مبارزه با دشمن؛ راهکارهای کوتاهمدت شامل ایجاد سپاه مرزبانی و تصویب قانون دورۀ خدمت سربازی؛ و سرانجام، راهکارهای میانمدت شامل بازسازی ارتش لبنان و فزایش شمار سربازان اشاره کرد. [۱]
وقایع داخلی
در تاریخ ۱۹۷۵/۱۰/۱، جنبش محرومان با صدور بیانیهای اعمال خشونتبار شامل آدمربایی و تکتیراندازی و بمبگذاری و قتلِ براساس مذهب را محکوم کرد. [۲] در آن بیانیه، همچنین، تصریح شده بود که اقدامات انحرافآمیز برخی عناصر که با سوءاستفاده از اوضاع موجود در مناطق تحت پوششِ جنبش محرومان آدمربایی میکنند، از نظر این جنبش محکوم است و جنبش هرگونه مشارکت در این اقدامات را به شدت تکذیب میکند و خود را از آن مبرا میداند. [۳]
این بیانیه در وضعیتی صادر میشد که گروهی موسوم به جنبش جوانان علی به ریاست شخصی به نام احمد صفوان، عنوان مقاومت لبنان را برای خود برگزیده بودند و، به همین سبب، جنبش محرومان به ربودن مسیحیان و برپایی اردوهای آموزش نظامی متهم میشد. نبیهبرّی در ۱۹۷۵/۱۱/۹ در اظهاراتی، به نمایندگی از جنبش محرومان گفت:
جنبش جوانان علی و رهبر آن، احمد صفوان، هیچ ارتباطی با جنبش محرومان و مجلس اعلای شیعیان ندارند، بلکه مزدوران حکومت هستند که برای ایجاد آشوب و ناامنی فعالیت میکنند و به توطئهگران اسلحه و مهمات میفروشند و افراد بیگناه را میربایند و پس از اقدامات آنان، رسانههای حکومتی با بزرگنمایی جنایات، آنان را به افراد شریف نسبت میدهند تا موجب تحریکِ احساساتِ شهروندان شوند و مراجعۀ مردم معترض به دفاتر نمایندگی جنبش محرومان، اعتبار جنبش را خدشهدار کند.
برّی از همۀ شهروندان خواست برای برگرفتن نقاب از چهرۀ جنایتکاران همکاری کنند. [۴]
طرح پیشنهادی مجلس اعلای شیعیان برای بحران
در تاریخ ۱۹۷۵/۱۱/۲۷، متن طرح پیشنهادی مجلس اعلای شیعیان برای پایان دادن به بحران لبنان [۵] با حضور اعضای دو هیئت شرعی و اجراییِ مجلس اعلا در مقر موقت مجلس، در دارالفتوای شیعیان، واقع در بئرحسن منتشر شد. متن بستۀ پیشنهادی ضمن بیان موضع مجلس اعلا مبنی بر محکومیت درگیری و کشتار در خاک میهن، اصلاحات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی را تنها از طریق گفتوگوی ملی و مسئولانه با هدف تأمین منافع والای میهن و درخواست از همۀ گروهها برای توقف خونریزی و جلوگیری از خشونت ـ که هیچیک از منافع و اهداف ملی را تأمین نمیکند ـ ممکن میدانست.
مجلس اعلا در ادامۀ مواضع خود، وقایع دردناک اخیر را پیامد طبیعی و منطقی فقر و محرومیت اقشار گستردۀ مردم و بیتوجهی مسئولان در دورههای گذشته و نبود تصمیمگیری قاطعانه در مسائل مهم ملی و وجود فساد اداری و رفتارهای سیاسیِ منفعتطلبانه و حضور نیافتن دولت در جنوب دانست و همۀ این عوامل را موجب پیدایش موج مسلح شدن و تحریکهای رسانهای برشمرد که خود یکی از عوامل مهم آغاز جنگ بوده است.
همچنین، مجلس اعلا دولت را به تسریع در تعیین گروههای کارشناسی برای بررسی ابعاد مختلف روابط لبنان و فلسطین و تلاش برای بهبود روابط فراخواند و بر ضرورت از بین بردن فرقهگرایی سیاسی در کشور و، در عین حال، پاسداری از هویت تاریخی و انسانی لبنان فراخواند. در متن دستور کار مجلس اعلا پیشنهاد جزئیات کامل و مهمی دربارۀ اصلاحات سیاسی و اداری و اجتماعی و اقتصادی به ثبت رسیده بود. [۶]
------
[۱]. الأنوار، ۱۹۷۵/۱۰/۲۶.
[۲]. امام صدر چنین مقرر کرد که همۀ نیروهای راستگرا و چپگرایی که با بمباران کورکورانه شهروندان غیرنظامی را هدف قرار میدهند، از هر گروه و جناحی که باشند، تحریم شوند و شرط لغو این تصمیم را عذرخواهی آنان از شهروندان و پرهیز از تکرار این اعمال عنوان کرد.
[۳]. النهار، ۱۹۷۵/۱۰/۲.
[۴]. النهار، ۱۹۷۵/۱۱/۱۰.
[۵]. متن صورتجلسات مجلس اعلا، ۱۹۷۵/۱۱/۲۷.
[۶]. برای آگاهی از متن کامل دستور کار به ضمائم کتاب رجوع کنید.