با آغاز سال ۱۹۷۵، اوضاع داخلی لبنان روزهای پرالتهابی را پشت سر میگذاشت، تا اینکه وقوع حوادثی بزرگ به آغاز جنگهای داخلیِ لبنان منجر شد.
سالهای پیش از آن، اقتصاد لبنان با بحرانی مواجه بود که باعث شد کارگران و کارمندان بخشهای مختلفِ جامعه راهپیماییهایی برپا کنند. راهپیمایان خواستار کاهش قیمتها و تحقق خواستههای کارگران بودند. [۱]
این در حالی بود که بحرانهای سیاسی و امنیتی لبنان همچنان حلنشده باقی مانده بود و بر شدت آنها افزوده میشد. همزمان با آغاز مذاکرات مصر و اسرائیل، وزیر خارجۀ وقت آمریکا، هنری کسینجر، نیز راهحلی برای بحران خاورمیانه ارائه کرد که به روش «گام به گام» مشهور شد. با امضای توافقنامۀ پایان عملیات میان اسرائیل و هر کدام از کشورهای سوریه و مصر، جبهۀ مرزی لبنان تنها منطقهای بود که براساس پیمان قاهره و ضمایم آن به روی نیروهای مقاومت فلسطین گشوده میماند. [۲]
در کنار تمامی این تحولاتِ خطرناک، عرصۀ داخلی لبنان شاهد آغاز فعالیت آشکار راستگرایانِ لبنان در قالب حزب کتائب و احرار و حامیان آنها بود که اقدامات گستردهای را برای مسلح کردن و آموزش نظامی افراد خود آغاز کرده بودند. چپگرایان هم با حمایت سازمانهای فلسطینی چنین وضعیتی داشتند و اوضاع به سوی رقابت تسلیحاتی و نظامی میان گروههای مختلف سوق پیدا میکرد. در چنین اوضاعی، اقدامات خشونتباری نیز رخ داد که مهمترین آنها در ۲۶ فوریۀ ۱۹۷۵ و زمانی بود که نیروهای امنیتی لبنان به سوی ماهیگیرانِ تظاهرکننده در صیدا تیراندازی کردند و یکی از مبارزان ملی به نام معروف سعد در اثر این تیراندازیها به شهادت رسید. [۳] اعمال خشونتآمیز در کشتار عینالرمانۀ در ۱۳ آوریل ۱۹۷۵ به اوج خود رسید.
همزمان با این وقایع، تجاوزهای اسرائیل به روستاها و مناطق غیرنظامیِ جنوبِ لبنان نیز از ژانویۀ ۱۹۷۵ ادامه داشت و کوچ اجباری دهها هزار نفر از ساکنان این مناطق بر نابسامانی داخلی لبنان میافزود. بحران میان مبارزان فدایی فلسطین و ارتش لبنان و راستگرایان لبنانی در قالب حزب کتائب و جریانهای همسو با آنان نیز رو به فزونی داشت [۴] و تمامی این وقایع زمینهساز آغاز جنگی شد که نتایج آن شانزده سال دامنگیر لبنان بود.
------
[۱]. الخازن، فرید، تفکک اوصال الدولة فی لبنان، بیروت، دارالنهار، ۲۰۰۲، ص۳۵۸.
[۲]. البلاغ، ۱۹۷۴/۱/۱۴، شمارۀ ۱۰۵.
[۳]. الخازن، فرید، همان. ۲. همان، ص۳۷۵.
[۴].