معرفی مجموعه هشت جلدی در قلمرو اندیشه امام موسی صدر
مریم خسروجردی - حفظ و ترویج اندیشه و تفکر علما و بزرگان دین از وظایف خطیر هر نسلی است. چه بسا عالمانی بوده‌اند که به سبب کوتاهی در حفظ آثارشان اکنون از تفکر و آراء آنان بی‌بهره‌ایم. امام موسی صدر نیز از جمله عالمانی است که حفظ و ترویج اندیشه و عملکرد ایشان دارای اهمیت است.
مؤسسۀ امام موسی صدر از سال 1382 اقدام به ترجمۀ آثار و سخنرانی‌های امام موسی صدر کرد. حاصل این تلاش چاپ و نشر هشت جلد از مجموعه در قلمرو اندیشۀ امام موسی صدر است. عناوینی همچون؛ نای و نی، ادیان در خدمت انسان، رهیافت‌های اقتصادی اسلام، برای زندگی، حدیث سحرگاهان، انسان آسمان، سفر شهادت و روح تشریع در اسلام.
امام موسی صدر در سخنرانی‌ها و تألیفات خود به موضوعاتی همچون دین‌شناسی، اسلام‌شناسی، رابطه دین و انسان، کرامت انسانی، تبلیغ، زن، امام علی علیه‌السلام و واقعه غدیر، امام حسین علیه‌السلام و واقعۀ عاشورا، ولایت و امامت، تبلیغ، اقتصاد، شریعت، تفسیر سور کوتاه و آیات سوره‌های بلند و موضوعات دیگر پرداخته است.
مطالعۀ هشت جلدی در قلمرو اندیشۀ امام موسی صدر مخاطب را با جهان‌بینی امام موسی صدر آشنا می‌سازد.
در واقع، مطالعۀ آثار امام موسی صدر این نکته را تبیین می‌کند که ایشان مشکلات و پیچیدگی‌های مسائل را در عصر کنونی به خوبی لمس می‌کند و بدان می‌پردازد. ایشان مصلح اجتماعی است که از فرصت سخنرانی‌های خود برای انتقال مفاهیم و بیدار ساختن شعور افراد استفاده می‌کند.
کتاب نای‌و نی با تنوع مطالب خود دربارۀ اسلام‌شناسی تا انسان‌شناسی و تا مجلس اعلا و فرقه‌گرایی در لبنان و تا مقاومت فلسطینی می‌تواند آغاز مناسبی برای ورود به جهان اندیشه و آشنایی با عمل امام صدر باشد. البته، به دلیل همین تنوع همۀ مقالات در یک سطح نیستند و برخی مقالات نیازمند دانستن مقدماتی است. اما بیان شیوا و سادۀ امام صدر خواندن مقالات را حتی برای مخاطبان عمومی حتی‌المقدور سهل کرده است.
سخنرانی «ادیان در خدت انسان» اولین و شاید مهم‌ترین گفتار از مجموع 29 سخنرانی و یادداشت و مصاحبۀ امام موسی صدر است که در کتابی به همین نام منتشر شده است. آزادی، دین، جایگاه مطبوعات، تمدن اسلام و غرب، عدالت،... دردهای دیروز و امروز ماست که موسی صدر دربارۀ این‌ها نیز برای ما حرف‌هایی دارد و در این کتاب آمده است.
کتاب رهیافت‌های اقتصادی شروع مناسبی برای هر آغازگری در سیر مطالعاتی اقتصاد اسلامی است. مفاهیمی مانند کار و کارگر، عرضه و تقاضا، سرمایه و نظام سرمایه‌داری، تضاد و اختلاف طبقاتی، تمدن، مالکیت و غیره در این کتاب تبیین شده است.
تفسیر برخی از سور قصار را در کتاب برای زندگی می‌خوانیم. سوره‌های ضحی و انشراح، قدر، قارعه، عصر، همزه، فیل و قریش، ماعون، کوثر، کافرون، نصر، مسد، فلق و ناس در این بخش تفسیر شده‌اند. امام صدر در این تفاسیر رویکرد تربیتی و رویکرد اعتدالی دارد.
در کتاب حدیث سحرگاهان که در سحرگاهان ماه مبارک رمضان از رادیو لبنان پخش می‌شد، تفسیر آیات برگزیده از سوره‌های بلند قرآن کریم آمده است. در این کتاب امام صدر با انتخاب آیاتی از جای جای قرآن به مسائلی همچون ایمان به غیب، نماز، دروغ و کفر، نفاق، آفرینش آسمان و زمین، انفاق، مفهوم معاد، مالکیت، حلال و حرام و ...پرداخته است.
در کتاب انسان آسمان؛ جستارهایی دربارۀ امیرالمؤمنینع و سفر شهادت؛ گفتارهایی دربارۀ واقعۀ عاشورا به دنبال نقل ماجرای تاریخی نیست. بلکه هدف امام صدر در این سخنرانی‌ها مسائل تربیتی و انسان‌سازی است. در واقع، امام صدر با مراجعه به زندگی امام علی (ع) و امام حسین (ع) می‌کوشد تا رهاوردی برای انسان امروز به ارمغان بیاورد و از این حوادث برای انسان معاصر درس‌آموزی کند.
کتاب روح تشریع در اسلام، مقاله‌ای از امام موسی صدر است که در کنفرانسِ ملتقی الفکر الاسلامی ارائه شده است. امام موسی صدر در این مقاله به دو پرسش پاسخ می‌دهد: تفاوت قوانین الهی با قوانین بشری و دیگری نسبت قوانین الهی و به طور مشخص شریعت با تحول انسان و جهان یا به بیان دیگر قوانین الهی که ریشه در غیب و امر ثابت دارند، چگونه می‌توانند پاسخگوی نیازهای روزآمد و ضروری انسان‌ها باشند.
امام موسی صدر زمان کوتاهی برای بیان اندیشه خود داشت، شاید بهتر است بگوییم بیشتر از اینکه اهل بیان باشد اهل عمل است. در همین مدت کوتاه اندیشه خود را به منصه ظهور رسانید و آثار آن در جای جای لبنان دیده می‌شود. شاید بهتر باشد همزمان با مطالعه اندیشه او، از عملش نیز بیاموزیم و الگویی برای جامعه امروز خود قرار دهیم که بسیار نیازمند موسی صدرهاست.