سال ۱۹۶۷

با بررسی روند فعالیت‌های امام صدر به وضوح می‌توان گسترش روزافزون دامنۀ فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی امام را مشاهده کرد. ایشان به حضور در عرصه‌های داخلی لبنان اکتفا نکرد و ضمن ایجاد ارتباط با لبنانیان مقیم خارج از کشور، برای بهره‌گیری از حضور آنان در آن کشور‌ها به‌منظور برقراری رابطه میان آنان با سران آن کشور‌ها و با ملت‌های آفریقایی تلاشی را آغاز کرد که بخشی از رسالت دینی و اجتماعی ایشان به شمار می‌آمد. در نخستین ماه‌های سال ۱۹۶۷ و در حالی که امام صدر تصویب قانون تأسیس مجلس اعلای شیعیان را انتظار می‌کشید، فعالیت‌های اجتماعی خود را نیز ادامه می‌داد که مهم‌ترین آن‌ها سفر به آفریقا برای دیدار و ارتباط با لبنانیان مقیم آفریقا بود. 

سفر به آفریقا [۱] 

در تاریخ ۱۹۶۷/۱/۲۵ میلادی (۱۳۴۶/۱۱/۶ شمسی) امام صدر سفر خود را به آفریقا با هدف دیدار با لبنانیان مهاجر به این قاره آغاز کرد. نخستین مقصد ایشان شهر آکرا در کشور غنا بود. شمار بسیاری از لبنانیان مقیم این کشور به استقبال امام شتافتند و تصاویر ایشان در صفحات نخست روزنامه‌های غنا به چاپ رسید. [۲] 

باشگاه لبنانی‌های غنا در آکرا مراسمی به مناسبت حضور امام برپا کرد و سعید اسهبری، سفیر لبنان در غنا، نیز ضیافت بزرگی به افتخار امام و به‌منظور تجلیل از ایشان ترتیب داد که سفرای کشورهای عربی و شخصیت‌ها و مشاهیر لبنانی مقیم غنا در آن حضور داشتند. در آن سفر، امام صدر با علما و سفیران کشورهای عربی و مهاجران لبنانی مقیم غنا دیدار و گفت‌وگو کرد. [۳] 

سفر به نیجریه

در ۱۹۶۷/۲/۱۹، امام در ادامۀ سفر خود عازم نیجریه شد و در فرودگاه لاگوس مورد استقبال رسمی و مردمی قرار گرفت. پس از آن، امام به همراه سفیر لبنان در نیجریه به دیدار ژنرال گوون، حاکم وقت این کشور، رفت. حاکم این کشور مراسمی در تجلیل از امام صدر و با حضور مقامات لشکری و کشوری و دادستان کل و اصحاب رسانه و دیپلمات‌های کشورهای عربی و دیگر کشور‌ها برپا کرد. [۴] 

همچنین، رهبر نیجریه از امام برای حضور در نماز جمعۀ مسجد، حاج صلاح امین، فرماندار منطقه، به همراه امام جماعت مسجد استان ایبادان نیجریه دعوت کرد. هنگام حضور امام در این مسجد از ایشان استقبال کردند. از دیگر برنامه‌های امام سخنرانی در باشگاه لبنانیان ایبادان بود که شمار بسیاری از مهاجران لبنانی در آن حضور یافتند. [۵] سخنرانی‌های امام در لاگوس، پایتخت نیجریه، ادامه یافت و ایشان در یکی از مساجد این شهر دربارۀ هجرت پیامبر (ص) سخنانی ایراد کرد. نیز در دانشگاه لاگوس سخنرانی کرد. پس از آن، امام پایتخت نیجریه را به سمت شمال این کشور و ایالت کادونا ترک کرد و در آنجا می‌ه‌مان والی ایالت مذکور شد. مراسم‌های متعددی در تجلیل از امام صدر و با حضور مقامات منطقه‌ای برگزار شد. همچنین، امام سخنرانی‌هایی برای مهاجران لبنانی و دیگر شهروندان ایراد کرد و علاقه‌مندان برای شنیدن سخنان و مواعظ ایشان هر شب در منزل یکی از لبنانیان مقیم آن منطقه اجتماع می‌کردند. [۶] 

سفر به ساحل عاج

پس از نیجریه، امام صدر عازم ابیجان، پایتخت ساحل عاج، شد و در بدو ورود، نمایندۀ رئیس‌جمهور و سفیر لبنان و علما و روحانیون مسلمان از او استقبال کردند. [۷] حضور امام در ابیجان مورد توجه و تجلیل بسیار واقع شد. فیلکس اووی بوانیه، رئیس‌جمهور ساحل عاج، ضیافت ناهاری به افتخار امام و با حضور وزرا و مقامات بلندپایۀ کشوری ترتیب داد و امام در آن ضیافت دربارۀ مسائل و مشکلات لبنانیان مقیم ساحل عاج، به‌ویژه دربارۀ کسانی سخن گفت که به صورت غیرقانونی وارد این کشور شده بودند، و رئیس‌جمهور بوانیه نیز وعده داد که برای آنان مجوز اقامت صادر کند. وی، همچنین، امام صدر را برای افتتاح مسجدی که با هزینۀ شخصی خود در روستای محل ولادتش یاماسکرو ساخته بود، دعوت کرد. امام نیز آن دعوت را پذیرفت و پس از یک روز که می‌ه‌مان رئیس‌جمهور بود، از شهر‌ها و روستاهای این کشور به‌طور مفصل بازدید کرد و با پیمودن بیش از سه هزار کیلومتر و ایراد چندین سخنرانی با موضوعات مرتبط با دین و میهن‌دوستی، مهاجرانِ لبنانیِ مقیم ساحل عاج را به مهرورزی و همدلی و تلاش مخلصانه در کنار شهروندان کشور محل اقامت خود فراخواند. [۸] همچنین، از نقش مهاجران لبنانی و جایگاه آنان تقدیر کرد. 

سفر به گینه و سنگال و سیرالئون

پس از ساحل عاج، امام صدر ابتدا به کوناکری در گینه و، سپس، به داکار، پایتخت سنگال، عزیمت کرد و در آنجا سخنرانی‌های متعددی ایراد کرد. چند مراسم نیز در تجلیل از ایشان برپا شد. [۹] مطبوعات سنگال از حضور امام استقبال کردند و اخبار برنامه‌ها و دیدارهای ایشان، به‌ویژه حضور در مراسم عزاداری دهۀ محرم را که امام در پایان آن سخنرانی مذهبی ایراد می‌کرد، انعکاس می‌دادند. امام صدر در نماز جمعۀ مسجد جامع شهر که با حضور جمعیتی بالغ بر بیست هزار نفر برگزار می‌شد، حضور یافت و امام جمعه نیز در پایان ضمن خوشامدگویی از ایشان تشکر کرد. [۱۰] امام در سنگال با لیوبولد سنگور، رئیس‌جمهور این کشور، به مدت چهل دقیقه دیدار و گفت‌وگو کرد. هم‌زمان با سفر امام، برای نخستین‌بار در تاریخ سنگال مراسم عزاداری روز دهم محرم برگزار و بازار تعطیل شد. هزاران نفر از لبنانیان و مردم این کشور برای شنیدن سخنان امام با موضوع انگیزه‌های اصلی قیام و شهادت امام حسین (ع) در باشگاه لبنانیان اجتماع کردند. [۱۱] دیدار‌ها و مذاکرات امام صدر تا پایان سفر ایشان به سنگال در مناطق مختلف این کشور ادامه داشت. [۱۲] پس از آن، امام سنگال را به مقصد سیرالئون ترک کرد و در آنجا نیز دیدار‌ها و سخنرانی‌هایی صورت داد. [۱۳] 

سرانجام، در تاریخ ۱۹۶۷/۷/۸ امام به بیروت بازگشت و عازم صور شد. ایشان هیئت‌هایی را که برای خوشامدگویی حاضر می‌شدند، به حضور پذیرفت. 

---
[۱]. دربارۀ سفر امام صدر به آفریقا ر. ک. پیوست شمارۀ ۳. 
[۲]. النهار، ۱۹۶۷/۱/۲۶. 
[۳]. النهار، ۱۹۶۷/۲/۱۲. 
[۴]. النهار، ۱۹۶۷/۲/۲۰. 
[۵]. النهار، ۱۹۶۷/۲/۲۲. 
[۶]. النهار، ۱۹۶۷/۲/۲۴. 
[۷]. الحیاة، ۱۹۶۷/۳/۵. 
[۸]. الحیاة، ۱۹۶۷/۳/۲۵. 
[۹]. الحیاة، ۱۹۶۷/۴/۲۱. 
[۱۰]. الحیاة، ۱۹۶۷/۴/۲۵. 
[۱۱]. الحیاة، ۱۹۶۷/۴/۲۷. 
[۱۲]. النهار، ۱۹۲۷/۴/۲۹.
[۱۳]. الحیاة، ۱۹۶۷/۵/۱۳.