امام موسی صدر در ماه فوریه سال ۱۹۷۵، (سی بهمن ۱۳۵۳) در مراسم آغاز روزه مسیحیان در کلیسای کبوشیین بیروت که مهم‌ترین کلیسای کاتولیک این شهر بود، در قالب خطبهٔ موعظهٔ آغاز روزه، سخنرانی کرد. این سخنرانی که بعد‌ها با عنوان «ادیان در خدمت انسان» به فارسی ترجمه شد، عملی بدیع و ساختارشکنانه بود که می‌توانست سمبولی برای وحدت اسلام و مسیحیت و بهبود روابط مسیحیان و مسلمانان لبنان باشد. هرچند عدهٔ کمی از علمای مسیحی و مسلمان، به سخنرانی یک روحانی مسلمان و شیعه در زیر صلیب یکی از مهم‌ترین کلیسا‌ها بود، اعتراض کردند، این کار تأثیر خودش را بر جامعه و فضای تیره و تار آن زمان لبنان گذاشت. در این مراسم که بزرگان مسیحیت لبنان در آن شرکت جستند، در بالا‌ترین سطوح سیاسی و دینیِ طوایف مسیحی و به عنوان نماد «گفت‌وگو و هم‌زیستی» از امام صدر تجلیل به عمل آمد. امام صدر وعده داده بود که اقدام بعدی، دعوت از بزرگان مسیحیت برای ایراد خطبه‌های نماز جمعه باشد، اما به سبب جنگ داخلی، این برنامه تحقق نیافت.

مؤسسهٔ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر به مناسبت سالگرد ایراد این سخنرانی، گفت‌وگویی با جناب سید حسین الحسینی انجام داده است. ایشان چند دور ریاست پارلمان لبنان را عهده دار بوده است و پس از ربوده شدن امام موسی صدر، مدتی دبیر کل جنبش امل بوده است. و ایشان در مراسم سخنرانی امام موسی صدر در کلیسای کبوشیین بیروت در سال ۱۹۷۵ حضور داشته است.

وی در این مصاحبه، با اشاره به اوضاع اجتماعی سیاسی لبنان در زمان ایراد این سخنرانی و زمینه‌های آن گفت: پس از تجمع‌های معروف به «تجمع بعلبک» و «تجمع صور» در راستای ایجاد تشکل «حرکت المحرومین» و ایراد «قسم» مشهور امام موسی صدر، و تلاش بسیار برای احقاق حقوق محرومان لبنان که دعوتی بود برای رفع محرومیت از همهٔ طوایف و مناطق لبنان و برپایی دولتی مدنی و خیرخواه همه. این سخنرانی در تاریخ نوزدهم فوریه ۱۹۷۵ و هم‌زمان با آغاز ایام روزه مسیحیان انجام شد.

وی افزود: این مراسم و تجمع، با توجه به حضور همه طوایف و مذاهب در کنار امام صدر، جلوهٔ دیگری از این مفاهیم بود.

حسینی ادامه داد: در سال ۱۹۷۴، پس از تجمع بعلبک، تجمع صور برگزار شد و برنامه این بود که ابتدا در بعلبک تجمعی برگزار شود سپس در صور و آنگاه در بیروت. لذا، سخنرانی در کلیسای کبوشیین نوعی آماده‌سازی برای تجمع بیروت بود که البته از تجمع بیروت به سبب آغاز جنگ داخلی لبنان در سیزدهم آوریل ۱۹۷۵ صرف نظر شد.

وی با اشاره به آغاز جنگ داخلی و اعتصاب غذای امام موسی صدر در اعتراض به این درگیری‌ها گفت: در واقع همین شور و شوق و هیجانی که این قضایا ایجاد کرده بود، به اعتصاب غذای امام در مسجد عاملیه برای جلوگیری از گسترش جنگ لبنان انجامید و به تلاش و حرکتی برای تشویق همگان به ایجاد تحول و تلاش برای آرام‌سازی و جلوگیری از خون‌ریزی تبدیل شد.

حسینی ادامه داد: در این اتفاق، اهمیت آزادی، اهمیت عدالت اجتماعی و اهمیت پاسداری از هم‌زیستی و تنوع طوایف و مذاهب در لبنان و در دولت مدنی که گنجایش همه را دارد، آشکار شد.

حسینی افزود: این سخنرانی از سویی دیگر در تقابل با ماهیت رژیم صهیونیستی بود؛ زیرا لبنان در حقیقت با ماهیت دولت صهیونیستی در تناقض است؛ بدین سبب که ترکیب اجتماعی و سیاسی لبنان که بر پایهٔ تنوع دینی و هم‌زیستی ادیان استوار است، شاهدی برای نامشروع بودن اسراییل است. اسراییل نقش اساسی در ایجاد فتنه و جنگ در لبنان داشت و نقشه لبنان را نشانه گرفته است؛ زیرا لبنان ثروتی عظیم و رسالتی مهم در برابر آزادی‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و تبلیغاتی و فکری دارد.

او در این باره توضیح داد: در پناه این آزادی‌ها، نخبگانی در لبنان رشد کرده‌اند و هر فرد لبنانی ظرفیت و توانایی این را دارد که ضمن پذیرفتن دیگران با آن‌ها تعامل کند، و به آن‌ها احترام‌ها بگذارد که ما می‌توانیم ردپای این مفاهیم را در این مناسبت مشاهده کنیم.

رئیس سابق پارلمان لبنان با اشاره به اهمیت این سخنرانی گفت: برای اولین بار در تاریخ کاتولیک‌ها، کلیسایی کاتولیک، روحانی مسلمان بنامی را برای ایراد سخنرانی به مناسبت ماه روزه دعوت می‌کرد و این روحانی در این سخنرانی سخن از خدای واحد و انسان واحد می‌گوید و این‌که خداوند واحد، دین را برای خدمت به این انسان واحد خلق کرده است. این‌که انسان را برای خدمت به ادیان مسخّر کنیم، جرمی است نابخشودنی.

وی درباره شرکت‌کنندگان در این سخنرانی گفت: در این اتفاق مهم، رئیس جمهور سابق، شارل حلو حضور داشت که شخصیتی فرزانه و مطلع، به‌خصوص در مسائل دینی و لاهوتی بود و همچنین شخصیتی چون امیر عبدالعزیز شهاب شرکت داشت که او نیز شایسته این بود که رئیس جمهور لبنان باشد. همچنین تعداد فراوانی از شخصیت‌های سیاسی و دینی علاوه بر مؤسسان بنیاد هم‌اندیشی لبنان (الندوة اللبنانیة) که عده‌ای از نخبگان متفکر لبنان را در بر می‌گرفت، از جمله آقای میشل الاسمر و آقای جبران حایک، سردبیر روزنامه «لسان الحال» و آقایان پی یرحلو و غسان توینی که آنان نیز از مؤسسان حرکت محرومان بودند، شاهد این اتفاق مهم تاریخی بودند؛ اتفاق تاریخی مهمی که نمی‌توان آن را از روند تاریخی و اوضاع سیاسی پیرامون منفصل دانست.

حسین حسینی در پاسخ به این مسئله که آیا امام موسی صدر در صدد بود که یک کشیش مسیحی را برای ایراد خطبهٔ نماز جمعه دعوت کند، گفت: پس از پخش خبر این سخنرانی و چاپ این خبر در روزنامه‌ها، مسیحیان مخالف این نوع برخورد و این آزاداندیشی به کلیسای کبوشین اعتراض کردند که چرا یکی از علمای اسلامی را برای سخنرانی در کلیسا دعوت کرده‌اند البته در مقابل هم، برخی روحانیان مسلمان هم به امام حمله کردند و به حضور ایشان در کلیسا و سخنرانی زیر صلیب اعتراض کردند. اما عکس‌العمل امام این بود که گفت من می‌خواستم از یک کشیش مسیحی برای سخنرانی در مسجد دعوت کنم و... البته این را بگویم که حضور یک روحانی مسلمان در کلیسا کاری بس عظیم و سخت‌تر بود.

حسینی درباره عکس‌العمل حاضران در مراسم سخنرانی گفت: این اتفاقی بسیار عظیم و مهم بود و سخنان امام بسیار عالی بود و برخی حاضران از سخنان امام قدردانی کردند و حتی مقالاتی در روزنامه‌ها چاپ شد. به اعتقاد من این‌گونه اتفاقات تأثیر بسزایی در جلوگیری از شدت جنگ داشت. یعنی این کار امام باعث شد که به موازات سال‌های جنگ، سال‌های گفت‌وگو میان رهبران ادیان و طوایف و گرایش‌های مختلف در لبنان داشته باشیم.

وی همچنین درباره علت انتخاب این کلیسا برای این سخنرانی توضیح داد: کلیسای کبوشیین، مهم‌ترین کلیسای بیروت است و کلیسایی است که متعلق به همه کاتولیک‌های لبنان، اعم از ارمنی و مارونی روم است و این کلیسا درواقع اسم رمز همه کاتولیک‌هاست که در منطقه ویژه‌ای در بیروت هم قرار دارد.

حسین حسینی واکنش مخاطبان را در این روز تاریخی چنین توصیف کرد: حضار همه به وجد آمده بودند. ‌ آرزوی وحدت در آن‌ها تقویت شد و همچنین آزادی و برقراری دولت عادل که پاسدار آزادی باشد. حضور خبرنگاران و روزنامه‌نگاران نیز چشم‌گیر بود. رؤسای سندیکاهای روزنامه‌نگاران و سردبیران حضور داشتند. اعضای بنیاد هم‌اندیشی لبنان هم بودند و داخل و خارج کلیسا، مملو از شرکت‌کنندگان بود.

وی افزود: مسحیان حضور مردمی و گسترده داشتند و از مسلمانان نیز جمعی از نخبگان و اهل فکر حضور داشتند. به هر حال، این اتفاق بی‌سابقه در لبنان ثبت شد و آثار بسیاری بر لبنان و رسالت لبنان داشت. همچنین بر آزادی که جوهر لبنان است و بر مساوات و عدالت که رکن اساسی این آزادی است، تأکید شد.

حسینی درباره نقش استراتژیک لبنان در وحدت ادیان، گفت: به یاد دارم در سال ۱۹۸۵ وقتی به واتیکان دعوت شدم که نخستین دعوتی بود که واتیکان از یک شخصیت مسلمان می‌کرد، پاپ ژان پل دوم، پاپ تاریخی واتیکان، پس از دریافت یادداشت من که از طرف پارلمان و دولت لبنان تقدیم کرده بودم، در حضور خبرنگاران گفت: لبنان فقط یک سرزمین و وطن نیست، لبنان یک رسالت است.

حسینی افزود: مسئلهٔ دیگری که مایلم به آن اشاره کنم، این است که اسراییل موفق شد جهان اسلام و مسیحیت را از واقعیت و اصل جنگ و مبارزه در فلسطین دور کند و فقط اعراب را درگیر کند. در حالی که اسراییل در فلسطین، هم مسیحیت را هدف قرار داده هم اسلام را. و مسئله اصلی ما هم در مبارزه با اسراییل همین است که هدف و نیت اصلی اسراییل را آشکار و برملا سازیم.

وی در خاتمه افزود: ارتباطی که پس از این سخنرانی امام در کلیسای کبوشین با مسیحیان برقرار شد و اتفاقات پس از آن، باعث شد که دیدگاه مسیحیان و بلکه کشورهای اروپایی نیز نسبت به مسئله جنگ اعراب و اسراییل تغییر کند و آنان دیگر مانند سابق، بدون قید و شرط اسراییل را تأیید نکنند.