نفاق درجاتی دارد. همین که کسی به دیگری می‌گوید مشتاق دیدار شما بودم و در درونش هیچ شوقی نداشته است، بلکه حتی میلی خلاف آن داشته، نقطۀ آغاز نفاق است.

می‌گویند اینها تعارف است، همان‌طور که می‌گفته‌اند: «إنّما نَحنُ مُصلِحونَ»؛ اما هنگامی که سخن نفاق‌آمیز آغاز شود، با کلام، با لبخند، با ملاقات، با تعارف، با مدح‌گویی بر منبر و با مدیحه‌گویی در شعر یا با مدح در شهادت دادن، بیماری نفاق وخیم می‌شود و رشد می‌کند. چنان که قرآن کریم می‌گوید: «فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللهُ مَرَضاً وَ لَهُم عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُوا یَکذِبُونَ»