امام موسی صدر از روز ۲۷ ژوئن ۱۹۷۵ (ششم تیر ۱۳۵۴) در مسجد صفای مجتمع آموزشی عاملیه در اعتراض به جنگ های داخلی لبنان دست به اعتصاب غذای نامحدود زد و در بیانیه ای تاریخی، خواسته های خود را اعلام کرد.
اشاره: امام موسی صدر از روز جمعه، 27 ژوئن 1975 (ششم تیر 1354 شمسی / هفدهم جمادی الثانی 1395 قمری) در مسجد صفای مجتمع آموزشی عاملیه در اعتراض به جنگ های داخلی لبنان دست به اعتصاب غذای نامحدود زد و در بیانیه ای تاریخی، خواسته های خود را، که پایان خونریزی و برقراری آتش بس از طرف همۀ نیروها و موارد دیگر بود، اعلام کرد. گروه های بسیاری از مردم در این اعتصاب با او همراه شدند و هزاران نفر از بعلبک و شهرهای دیگر جنوب به سوی بیروت سرازیر شدند. در نهایت در روز یکم ژوئیه، (دهم تیر 1354) امام با انتشار پیامی، پس از چهار روز به اعتصاب غذای خود پایان داد.
الف. ساعت سۀ بعد از ظهر دیروز، امام صدر پس از برگزاری نماز جمعه، به همراه چهار نفر از معاونانش تحصن خود را در مسجد مجتمع آموزشي عاملیه در خیابان عمر بن خطاب آغاز کرد. ايشان در تبیین این اقدام خود گفت: «طی روز و شب گذشته شکایت ها را دریافت میکردم و صدای گریۀ بیوگان و یتیمان را میشنیدم و با وجود آنکه همۀ تلاش خود را به کار بستم و خواب به چشمم نیامد، بمباران فروکش نکرد و اوضاع همچنان بدتر میشود. از این رو ساعت دو بعد از ظهر امروز تصمیم گرفتم تحصن کنم و روزه بگیرم و در این میان توشه ام کتاب خدا و چند جرعه آب است. من اینجا خواهم ماند تا یا شهید شوم و یا کشور به حال طبیعی بازگردد. من با مادر و همسر و فرزندانم وداع کرده ام و آمده ام تا به درگاه خداوند دعا کنم كه این سرزمین را نجات دهد.»
سپس امام بیانیهای صادر کرد و در آن علل اصلی بحران را و نقش برخی از سیاستمداران را در استمرار بحران و درگیری بازگو کرد و تلاشهایی را که برای توقف خونریزی انجام داده بود و همچنین خواستههای خود را برای پایان دادن به تحصن خاطرنشان کرد. در این بیانیه آمده است: «وطن خود نخستين محروم است؛ گفتوگو دیگر سودي ندارد و گوش ها نمي شنود و وجدان ها نيازمند كسي است كه آنها را تكان دهد و بیدار کند. خاک وطن را آلوده اند و من به خانۀ خدا پناه آورده ام و از او یاری و نیرو میطلبم.»
[روزنامۀ النهار 28-6-75]
ب. امام صدر پس از صدور بیانیه، نماز جمعه را اقامه کرد و در خطبه های نماز در توضیح علت تحصن خود در مسجد گفت: «ایمان به خدا از اهتمام به امور مردم جدا نیست.» وی با تبیین عوامل حقیقی بحران که مهمترین آنها کمربند فقر در اطراف پایتخت است و با انتقاد شدید از دستگاه حاکم به سبب بمباران وحشیانۀ شیاح، راهکار برونرفت از بحران را ترسیم کرد و از مردم خواست تا به طور منظم و بدون استفاده از اسلحه، در این زمينه مشارکت داشته باشند.
[آرشیو جنبش امل]
ج. بلافاصله بعد از پخش خبر تحصن امام از مأذنههای حومههای بیروت در هنگام نماز عصر، مسجد عاملیه آکنده از جمعیتی شد که همگی میخواستند برای تبرک به امام دست بزنند و دستانش را ببوسند. امام به آنان سفارش میکرد: «هر کس با اسلحه به مسجد نزدیک شد، او را از اينجا دور کنید؛ زیرا این اقدام ما مسالمت آمیز است و آنان حرمت اسلحه را نگاه نداشتهاند و نیاز ما را به آن ناموجه جلوه دادهاند و هموطنان بیگناه را کشتهاند.»
د. چیزی نگذشت که شخصیتها و فعالان سیاسی نیز به مسجد آمدند از جمله محمد یوسف بیضون، نماینده و شفیق وزان، وکیل. آن دو در کنار امام بر روی زمین نشستند و وزان گفت: «جناب امام! ما آمده ایم تا مشارکتی نمادین در اين اقدام شما داشته باشیم و امیدواریم مسئولان این اقدام را که برخاسته از ایمان و حق است و نیروی آن از گلوله قویتر است، درک کنند.»
امام ضمن تشکر از آنها، وحشیانه بودن بمباران منطقۀ شیاح به دست نیروهای حکومتی را برايشان تبيين کرد و گفت: «آنها خاک وطن را آلوده کردند و من به خانۀ خدا پناه آوردم. در طول زندگی خود نشنیده و جایی نخواندهام که ملتی به دست نیروهای نظامي خود شب و روز بمباران شود. حتی بین کشورهای دشمن نیز چنین نبوده است.»
هـ. پس از آن آقایان پیير حلو، نماینده، محمد صفی الدین، علی بزی، ریاض طه، رضا وحید، نجاح واکیم و علی الخلیل نیز از راه رسیدند و دور امام حلقه زدند تا به سخنان او دربارۀ تماسهایی که با مسئولان گرفته و همچنین دربارۀ اینکه اوضاع بحران سیاسی تا به کجا رسیده است، گوش دهند.
و. همچنین تعدادی از نمایندگان از جمله عبداللطیف الزین، رفیق شاهین و آقایان سلیم حیدر، خطار حیدر، عبدالکریم الزین، فضلالله دندش، علی الجمال و برخی از اعضای مجلس اعلاي شيعيان و نیز عبدالمجید الزین و حسین علی ناصر نيز آمدند. صحن مسجد و فضاهای اطراف آن و نیز زمینهای بازی مجتمع آموزشي عاملیه مملو از شهروندانی شد که در حمایت از امام شعار میدادند.
ز. در اين اثنا نخست وزیران سابق رشید کرامی و صائب سلام و عبدالله یافی نيز از راه رسیدند. شخصیتهایی همچون نسیب البربیر، مالک سلام، عثمان الدنا، جمیل کبی، نزیه البزری، ناظم القادری، امین العریس، حسین القوتلی و دیگران نیز آمدند و همگی امام صدر را در آغوش گرفتند و اطراف او بر روی زمین نشستند. کرامی به امام گفت: «این اقدام شما مبارک و سرنوشتساز است.» سلام نیز گفت: «تا زمانی که هدف همۀ ما خیر است، ما از این اقدام مبارک حمایت میکنیم.»
ح. عصر نیز شیخ حسن خالد مفتی اهل تسنن آمد و کنار امام بر روی زمین نشست و گفت: «اقدام امام صدر برای من غافلگیرکننده بود و وقتی از آن اطلاع پیدا کردم و از درستی خبر آن مطمئن شدم، خودم را در برابر وظیفهای دیدم که نمیتوانم از آن شانه خالی کنم. موضع جناب امام موضعی انسانی و ملی و اخلاقی است و سزاوار است که هر مسئول و مؤمن و میهنپرستی با او همراه شود. ایشان پس از آنچه دربارۀ قتل و ویرانی و آوارگی و تجاوز در منطقۀ شیاح دیده و شنیده، تصمیم به این اقدام گرفته است. ما تنها میتوانیم در برابر این اقدامِ بر حقِّ انسانی و ایمانی و ملی، با افتخار از آن اعلام پشتیبانی کنیم.»
«ما آنچه را در منطقۀ شیاح رخ داده است، محکوم کرده ایم و تماس های زیادی برای اعلام محکومیت این حوادث برقرار کرده ایم و اکنون به این مکان پاک و مقدس آمده ایم تا از موضع امام صدر که برخاسته از فضيلت و بزرگي است، اعلام حمایت کنیم.»
[1975/7/2، النهارـ الأنوار ـ المحرر]