پایان متفاوت دوره های سیر مطالعاتی اندیشه امام موسی صدر

برنامه با کمی تأخیر آغاز شد. شرکت کنندگان سطح یک و دوی سیر مطالعاتی، بعضی از علاقه مندان امام، دکتر پیغامی و آقای فرخیان، راهنمایان سیر مطالعاتی و خانم صدر، مدیر مؤسسه، حاضران در برنامه بودند.

برنامه، بعد از تلاوت قرآن و توضیحات ابتدایی مهدی فرخیان، با صحبت های خانم صدر شروع شد. وی ابتدا از همکاران مؤسسه برای به بار نشستن طرح سیر مطالعاتی تشکر کرد و در ادامه گفت: تشکر اصلی را به شما بدهکارم. اگر حضور فعالانه و با نشاط تک تک عزیزان نبود، این دوره ها آن طور که باید، برگزار نمی شد.

حورا صدر با اشاره به جوان بودن اکثر شرکت کنندگان در سیر، توصیف امام موسی صدر از جوانان را نقل کرد. وی گفت:  امام در سخنرانی شان ویژگی هایی برای جوانان برمی شمارند که با آنچه به طور معمول درباره آنان گفته می شود تفاوت دارد: اینکه جوانان قدرت و صبر زیاد دارند؛ مقاومتشان در برابر وسوسه های روزگار بیشتر است، تعلقات و وابستگی هایش به زندگی کمتر است. به همین دلیل امید است که نیروی حرکت و تغییر جامعه شوند. بر اساس همین نگاه، جوانان بهترین مشاوران ارتقای چنین برنامه هایی هستند.

دختر امام موسی صدر در ادامه صحبت هایش، به مناسبت ولادت امام حسین بخش هایی از کتاب سفر شهادت را قرائت کرد و به دلیل نزدیکی تولد امام موسی صدر، خاطره ای از پدر تعریف کرد.

در ادامه اختتامیه، راهنمایان و شرکت کنندگان در سیر مطالعاتی صحبت کردند. در این صحبت ها افراد از نگاه و حسشان به امام موسی صدر و نظرشان درمورد دوره های سیر مطالعاتی گفتند و پیشنهادها و انتقادهایشان را مطرح کردند.

مهدی فرخیان، عضو پژوهشی مؤسسه و راهنمای سیر مطالعاتی، این دوره ها را سفری خواند که راهنمایش امام موسی صدر است. او از انگیزه و اشتیاق بالای شرکت کنندگان یاد کرد که در طول دوره انگیزه مضاعفی در او ایجاد می کرد.

اختتامیه، باید آغاز معرفی اندیشه امام موسی صدر باشد

دکتر عادل پیغامی، معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق و راهنمای سیر مطالعاتی اندیشه امام موسی صدر را زنده کننده دین و انسان خواند و گفت هرقدر با این اندیشه نشست و برخاست کردیم، احساس زندگی بیشتری کردیم.

وی گفت سیر مطالعاتی ابزاری پیشرفته برای شناخت شخصیت ها و اندیشه هاست که امروز در بسیاری از کشورها استفاده می شود و تأکید کرد این اختتامیه درواقع باید افتتاحیه ای باشد برای معرفی این اندیشه در فضاهای دیگر و اگر چنین اتفاقی بیفتد، اتفاق مبارکی است. او اظهار امیدواری کرد که شرکت کنندگان در این دوره ها هر کدام آغازگر راهی باشند برای اشاعه اندیشه امام موسی صدر.

موسی از زبان موسی

پیش درآمد صحبت های شرکت کنندگان سیر، متنی بود که به مناسبت نزدیکی به تولد امام موسی صدر قرائت شد. این متن که بخش ابتدایی آن سال گذشته از طرف مؤسسه منتشر شده، اتوبیوگرافی ای است که امام صدر در پاسخ به پرسش های دانشجویی بیان کرده. در بخش منتشر شده، سابقه خانوادگی، روند تحصیلات، دلیل روحانی شدن و علت مهاجرت به لبنان توضیح داده شده است.

اندیشه امام موسی صدر پاسخ نسل پرسشگر امروز

شجاعی، یکی از شرکت کنندگان سطح یک، جامعیت امام موسی صدر در عمل و نظر، و نگاه جامعی را که به دین داشتند، ویژگی برجسته ایشان دانست و گفت: امروز با این گرفتاری مواجهیم که اسلام از طرف عده ای صرفاً دین فقهی می شود و از طرف عده ای صرفاً سیاسی یا صرفاً عرفانی. این دیدگاه ها هرکدام آسیب های خودش را دارد و نسل ما که نسلی پرسشگر است در میان این افکار مردد مانده است. تقابل این نگاه ها برای نسل ما سؤال برانگیز است. امام موسی صدر جمع همه این نگاه هاست، و نه یک بعد. مشکل زمانی است که هر کس با نگاه خودش به امام نگاه کند و نگاه خودش از ایشان را ارائه دهد. ضرورت تشکیل این دوره ها این است که کمک کند اندیشه امام صدر به درستی و با دقت به جامعه معرفی شود.

ما مصداق صحبت امام موسی صدر نشویم

کلانتری، شرکت کننده سطح دوی سیر، به سخنرانی «علی موحد بود و بس» اشاره کرد که امام صدر می گوید برای شناخت هر کس دو راه وجود دارد: شناخت خود فرد و شناخت پیروانش. او گفت برای خود امام موسی صدر هم این قضیه صادق است. امثال ما که دوستداران ایشان هستیم باید مراقب باشیم که مصداق صحبت امام نشویم که نتوانیم واقعیت ایشان را آن طور که هست، بیان کنیم.

از امام انسانیت آموختم

صابریان، شرکت کننده سطح یک، اخلاق و مهربانی را چیزهایی خواند که در فضای دوره وجود داشت. او به اهمیت ساحت اجتماعی در نگاه امام اشاره کرد و گفت: آنچه از امام در ذهن من است، انسانیت است. انسانیتی که در جمله «اسلامِ انسان، انسانیت اوست.» متبلور شده و در ادبیات امام موج می زند. امام صدر به خوبی درک کرده که حلقه کلیدی وحدت انسان ها انسانیت است. به این دلیل است که می تواند همه انسان ها را با هر عقیده و دینی جذب کند. به نظر می رسد افراد، حتی قبل از شناخت کامل امام با او آشنایند. امام صدر هر موضوعی غیر از انسانیت را از روابط اجتماعی پاک می کند و همین ویژگ باعث می شود امروز هم مخاطبانی از سراسر جهان، با فرهنگ ها و زیست های متفاوت با او ارتباط برقرار کنند و برای زندگی شان از او الهام بگیرند.

امام صدر برای من پاسخ به یک تناقض است

جلیلی، شرکت کننده سطح یک، گفت: آنچه برای من در امام صدر جذاب است، حالت متناقضی است که ایشان جلو می برد. یعنی چطور کسی چارچوب مشخصی در عقیده و عمل دارد، اما انعطاف پذیر هم هست. در این دوره و حین خواندن از امام، من روی ظرافت ها دقت می کردم؛ روی نحوه شروع صحبت و طرح بحث و نوع تمام کردن آن. ما آموخته های خوبی داریم اما روش بیان آن مهم است. به این دلیل امروز به ایشان نیاز داریم و جایشان بسیار خالی است.

امام صدر، تجسم تعادلی است که دنبالش بودم

نقوی، از شرکت کنندکان سطح یک، تصویرش از امام موسی صدر را بعد از این دوره بسیار متفاوت خواند، تصویری که قبل از آن بسیار محو و گاهی دور از دسترس بود.

او گفت: مهم ترین مسئله من این است که در جامعه ای که دوست داریم دینی زندگی کنیم، گاهی برداشتی از دین را که می خواهیم، پیدا نمی کنیم. برای من امام، حتی نوع حرف زدن و تعاملش نوعی تعادل است. تعادلی که دنبالش بودم. همان تعادلی که به نظرم اسلام هم همان است.

واقع بینی، ویژگی ای مهم و سخت برای رهبر بودن

اطلاعات من قبل از شرکت در این دوره بیشتر رفتاری بود تا اندیشه ای. در این رفتار تعادل را دیده بودم. در این سیر با سخن امام روبه رو شدم و تیزهوشی شان را بیشتر حس کردم. مهم ترین ویژگی امام واقع بینی شان بود. ویژگی ای که برای کسی که در جایگاه رهبری است، بسیار سخت است. هوشمندی امام در ورود به مطلب و اتمام آن برایم جالب است. امام صدر راجع به جامعه تفکر انتقادی داشتند و آن را به راحتی بیان می کردند اما در کنار انتقاد صریح راه حل ارائه می دهند.

من از هر مقاله امام یک جمله اش در ذهنم مانده. در این سال ها از امام علی بسیار شنیدم. اما امام صدر یک جمله می گوید که امام علی هرگز به متولد کعبه بودن افتخار نکرد. به کاری که خودش کرده بود می بالید، و بعد می گوید ما مسئول سرنوشت خودمان هستیم. این صحبت در ذهنم مانده است.

این ها، صحبت های نقوی، شرکت کننده سطح یک سیر مطالعاتی بود.

کویر دکتر شریعتی مرا به امام رساند

قاسمی، از شرکت کنندگان سطح یک، خاطره آشنایی اش با امام موسی صدر را این طور تعریف کرد: وقتی دبیرستانی بودم در کتاب فارسی متنی از کتاب کویر دکتر شریعتی بود که جزو حذفیات بود. اول سال، من اول سراغ این حذفیات می رفتم و آن ها را می خواندم. این متن را خواندم و جذب قلمش شدم. از معلمم علت حذفش را پرسیدم، اما به جای جواب دادن فقط خندید. از آنجا علاقه مند دکتر شریعتی شدم.

روزی، اتفاقی، عکسی از دکتر چمران دیدم که در سنگر کتاب کویر را می خواند. برایم سؤال شد که این آدم در چنین وضعیتی چه نیازی به این کتاب دارد؟ دکتر چمران را که شناختم، فهمیدم او با افتخار خودش را شاگرد و مرید امام موسی صدر می داند. برایم جالب بود که امام صدر، در بعضی جاها اندیشه ای شبیه به شریعتی دارد و جزو کسانی نبود که دکتر را طرد کردند و این جمله شان برایم بسیار جالب بود که دین پیش از آنکه توشه آخرت باشد، والاترین وسیله برای زندگی است. امروز باید از کسی که درس کویر را از کتاب ادبیات حذف کرد متشکر باشم که باعث این آشنایی ها شد.

شناخت اندیشه امام برای جوان بی هویت امروز لازم است

توسلی، از دیگر شرکت کنندگان سیر مطالعاتی، به تناقض ها و پرسش های نوجوانی اش اشاره کرد. او گفت: هر انسانی در زندگی اش پرسشگر است. من دانش آموز مدرسه ای مذهبی بودم و سؤال های زیادی داشتم که جواب نمی گرفتم. این موضوع باعث شد از اسلام گریزان شوم و به مکتب های غربی رو بیاورم. این تغییر باعث پویایی من شد. در مکاتب غربی هم باز به جواب سؤال هایم نرسیدم. تا اینکه اتفاقی افتاد و جرقه ای به نام امام موسی صدر در ذهن من زده شد و آن، مصاحبه دختر کوچک امام، در برنامه پارک ملت بود. به این ترتیب با افکار امام آشنا شدم و تمام سؤال هایی که داشتم در این سیر مطالعاتی به مرور پاسخ داده شد. به نظر من گسترش این اندیشه برای جوان بی هویت امروز مفید است، برای اینکه بتواند انسانیت را درک کند و دین را از منظر واقعی بشناسد.

از امام یاد گرفته ام مؤمن کیست

پور صالحی، شرکت کننده سطح یک، گفت آشنایی ام با امام موسی صدر به دوران نوجوانی و به واسطه آشنایی با دکتر شریعتی و دکتر چمران برمی گردد. در این دوره امام را فردی شناختم که با همه انسان ها و همه عقاید تعامل برقرار می کند و به کرامت انسانی تک تک انسان ها احترام می گذارد و هیچ تعصبی روی عقیده و مکتبی ندارد اما خودش رنگ تشیع دارد و به آن اعتقاد دارد. آموخته ام امام مؤمن بود و آموختم ایمان چیست، مؤمن چیست و شیعه کیست. امروز مسئولیت سنگینی را بر دوش خودم احساس می کنم. از خانم صدر، امانت دار بزرگ امام تشکر می کنم که این آثار را با امانت به دست ما رساندند.

تفاوت امام با دیگران عمل گرا بودنش است، ما در نظر نمانیم

مرکبی، از شرکت کنندگان سطح دو، به این نکته اشاره کرد که ظرایف اندیشه امام موسی صدر در بین متفکران شیعه امر غریبی نیست و این لطایف و تطابق آن با فطرت در آثار دیگر هم وجود دارد. او تفاوت را فاصله نظر و عمل دانست و گفت: امام این فاصله را به طور جدی و با فاصله خوبی از هم صنفانشان شکسته اند. اما تناقض امروز ما این است که ما هم امروز نشسته ایم و اندیشه امام را می خوانیم و صرفاً در ساحت نظر به ایشان می پردازیم.

در شناخت امام دنبال تأیید نظر خودمان نباشیم

شریعتی، شرکت کننده سطح دو، هم تأکید کرد: خوب است به ایشان جامع نگاه کنیم و دنبال تأیید علایق و سلایق خودمان نباشیم. امروز وظیفه داریم امام را با استفاده از ابزارهای مختلف بیشتر به جامعه معرفی کنیم. در اندیشه و روش امام، نگاه تربیتی و تشکیلاتی شان برایم بسیار جالب بود، همچنین، نگاه اجتماعی شان که در تفسیر فردی ترین احکام هم دیده می شود.

درگیر کردن امام در تقسیمات سیاسی بزرگترین ظلم به امام است

هاشمیان، دیگر شرکت کننده سطح دو هم با اشاره به اینکه چکیده اندیشه امام تربیت انسان است، به شناخت تام و تمام امام اشاره کرد و گفت: باید تمام حرف های امام را فهم کنیم نه اینکه فهم سلیقه ای داشته باشیم. امام موسی صدر با همه ویژگی ها و افکار و کارهایش امام موسی صدر است. این بزرگترین ظلم به امام است که ایشان را درگیر تقسیم بندی های سیاسی کنیم.

کاش بیایی و آبروی ما را هم بخری

الوندی، شرکت کننده سطح دو به توانایی مدیریتی امام موسی صدر اشاره کرد. او گفت: امام در 31 سالگی مدیریت پروژه لبنان را آغاز می کند. یعنی در آن سن آمادگی چنین کاری را داشته. امروز من در همان سن هم هستم و مدام این موضوع را به خودم یادآوری می کنم. امام در سخنرانی شان در قم در جمع روحانیون بحث سازماندهی را مطرح می کنند. امیدوارم مؤسسه هم بتواند نیروهای فرهنگی را که تربیت می کند، سازماندهی کند. او در پایان صحبت هایش گفت: ای امام، کاش بیایی و از بستنی فروشی[1] ما هم آبروی ما را بخری.

پایان اختتامیه

اختتامیه سطح یک و دوی سیر مطالعاتی، با اهدای گواهینامه شرکت در دوره ها و گرفتن عکس یادگاری به پایان رسید.

معرفی سیر مطالعاتی

برگزاری دوره‌های سیر مطالعاتی آثار امام موسی صدر، با هدف معرفی اندیشه‌های امام موسی صدر از سال 91 در مؤسسه آغاز شده است.

سیر مطالعاتی آثار امام در سه سطح تنظیم شده است و سطوح تکمیلی و تخصصی در آینده به آن اضافه می‌شود.

مدت زمان هر سطح چهار ماه است و در پایان هر دوره به دانش‌آموختگان این دوره گواهی تکمیل دوره اعطا می‌شود.

علاقه مندان برای شرکت در این دوره ها می توانند در بخش مربوط در سایت مؤسسه، ثبت نام مقدماتی را انجام دهند. برای آغاز دوره جدید، با متقاضیان تماس گرفته می شود.