این مقاله روز دوشنبه ۷ آذرماه ۸۴ در پایگاه چینی زبان «مسلم هرالد هنگ کنگ» درج و منتشر شده است.

متن کامل ترجمه فارسی مقاله یادشده برای ملاحظه و بهره برداری بازدیدکنندگان و علاقمندان در سایت موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر درج می‌شود.

به مناسبت بیست و هفتمین سالگرد ربوده شدن امام صدر در لیبی «مروری بر پیگیریهای دولت ج. ا. ایران در مورد امام موسی صدر» امام موسی صدر (متولد خرداد ۱۳۰۷ تا؟) اندیشمند مجتهدی که در سال ۱۳۳۸ شمسی از ایران به لبنان مهاجرت کرد و رهبری شیعیان آن سرزمین را بر عهده گرفت و شخصیت سیاسی جهانی شد.

در اوایل شهریور ۱۳۵۷ در یک سفر رسمی به لیبی رفت واز آن تاریخ ناپدید شده است. امام صدر پنج ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به اتفاق دو همراهش در خاک لیبی ناپدید شد. امام خمینی (۱۲۷۸ تا خرداد ۱۳۶۸) رهبر انقلاب اسلامی ایران به امام موسی صدر به عنوان یک شاگرد علاقه خاصی داشت و ربوده شدن او ایشان را کاملا متاثر و ناراحت کرد. این تاثر امام خمینی تا حدی بود که روابط ایران با مقامات لیبی را هم تحت تاثیر قرار داد. در دورانهای مختلف پس از انقلاب اسلامی به رغم روابط استراتژیک ایران با لیبی، همواره این مسئله در دستور کار روابط دو کشور بود.

آقای سید محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران به دلیل آشنایی قدیمی و خویشاوندی با امام موسی صدر و هم اعتقاد به مظلومیت وی، به طور جدی برای روشن شدن سرنوشت امام صدر و حل این مسئله وارد میدان شد و تلاش ویژه‌ای را برای پیگیری سرنوشت امام موسی صدر انجام داد. حقیقت ماجرا نیز این است که چهره‌ دانشمند و با ارزشی مانند امام موسی صدر نیازمند این پی‌گیری‌ها و حتی تلاش‌های بیش از این نیز می‌باشد.

آقای خاتمی در نخستین ماههای شروع ریاست جمهوریش در سال ۱۳۷۶، آقای سید محمد علی ابطحی رئیس دفترش را به عنوان نماینده ویژه و مسئول مذاکرات دولت ایران با دولت لیبی برای پیگیری پرونده امام صدر منصوب کرد. ابطحی سه بار به لیبی رفت و با معمر قذافی رهبر لیبی و فرزندش سیف الاسلام در این مورد دیدار و گفتگو نمود. دو بار هم مسئولان ذیربط لیبیایی به تهران آمدند و درخصوص پرونده امام صدر گفتگو و مذاکره کردند. چهار بار هم ابطحی با مسئولان ذیربط لیبیایی در کشور‌های ثالث ملاقات و مذاکره نمودند. مذاکرات مقامات ایران با لیبی صریح و جدی بود. مسئولان ایرانی در دیدار با مسئولان لیبی آنقدر ابعاد حادثه را «برای رسیدن به حقیقت» و نه سناریو سازی پیگیری کردند که در ‌‌نهایت خانواده امام موسی صدر از مقامات ایرانی خواستند مذاکرات سیاسی ایران و لیبی متوقف شود، زیرا دولت لیبی از ارایه پاسخ روشن و دلایل و مدارک مستند خودداری می‌ورزید.

انصافا مسئولین و دست اندرکاران پرونده امام موسی صدر در لیبی هم خیلی غیر مسئولانه و با تعلل فراوان وغیر متعهد به تعهداتشان رفتار کردند، ولی دولت ایران به پیگیری‌های خود ادامه داد. البته آقای خاتمی در این مدت برای این همه جدیت در پیگیری سرنوشت امام صدر مورد اعتراض و انتقاد خیلی از بزرگان ایران هم قرار گرفت که چرا با این وسعت در این زمینه کار می‌کند. آنچه مسلم است اینکه ورود امام موسی صدر این شخصیت برجسته و پرعظمت تاریخ سیاسی ایران و لبنان به لیبی قطعی است و امام صدر پس از آن مفقود شده، اما باقی ماجرا در ابهام است.

طبیعی است وظیفه‌ انسانی همه است که برای روشن شدن سرنوشت این بزرگوار تلاش کنند. مسوولیت اخلاقی دولت لیبی در این مورد انکارناپذیر است و لیبی باید در این زمینه پاسخ روشنی ارائه کند. و این موضوع که آیا در آن ایام گروههایی بدون اطلاع دولت لیبی و یا با همکاری این دولت اقدام به ربودن ایشان کرده‌اند تاثیری در مسوولیت دولت لیبی برای پاسخگویی ندارد. لیبی یک کشور مستقل و مسوول تمام اتفاقاتی است که در داخل آن کشور می‌افتد.

البته مقامات لیبی پس از مدت‌ها در مذاکرات با آقای ابطحی پذیرفتند که امام موسی صدر در لیبی است و این گامی رو به جلوست. همکاری‌های اولیه دولت لیبی با ایران، همکاری‌های خوبی بود ولی در روند رسیدن به حقیقت ابهاماتی بروز کرد. هرچند دولت ایران از مقامات لیبی انتظار همکاری و ارایه توضیحات بیشتری داشتند، ولی مذاکرات چندین بار به بن بست رسید و مسئولین لیبیایی وقت کشی‌های زیادی کردند. با این همه، دولت ایران تاکنون در انتظار پاسخ سریع و صریح دولت لیبی هستند.

سیف الاسلام قذافی در دیدار با مقامات ایرانی اعتراف کرده است که امام موسی صدر و دو همراهش به سبب شرایطی که آن زمان در لیبی حکمفرما بوده، توسط افراد غیر لیبیایی ربوده شده‌اند و لیبی آمادگی پذیرش مسئولیت مادی و معنوی قضیه را دارد. البته مقامات ایرانی به دلایل گوناگون نمی‌توانند در حال حاضر بسیاری از مسائل مربوط به پی‌گیری‌ها را به صورت علنی مطرح و اعلام کنند. بدیهی است که برای روشن شدن حقیقت این ماجرا همه‌ جهان اسلام باید تلاش کند؛ چراکه برای جهان معاصر موضوع ناپسندی است که شخصیتی به این بزرگی در تاریخ گم شود. آن هم شخصیتی که در ایران، لبنان، عراق و بسیاری کشورهای اسلامی، علاقه‌مندان بسیاری دارد. خانواده امام صدر تلاش‌هایی را برای طرح مساله امام موسی صدر در مجامع و دادگاه‌های بین‌المللی انجام داده‌اند و خانواده ایشان حق دارند که از هر امکانی برای رسیدن به نتیجه استفاده کنند. البته شرایط بین‌المللی در این نوع پرونده‌ها تاثیرگذار است. بدون ایجاد یک فشار بین‌المللی در صحنه‌های سیاسی، این مسائل بزرگ قابلیت حل و فصل ندارند. شرایط لیبی هم در این سال‌ها به نحوی نبوده است که فشار‌ها بیش از گذشته تاثیرگذار باشد. کشورهای جهان اسلام با حساسیت‌ زیادی این مساله را دنبال می‌کنند.

البته دولت ایران ترجیح داده است که نماینده سایر کشور‌ها نباشد و یک‌طرفه پیش برود؛ چون مصالح سایر کشور‌ها مطرح می‌شد که می‌توانست مذاکرات را از حالت صادقانه خارج کند. با این همه، اکنون جای شخصیت بزرگوار و روشن فکر و روشن بینی چون امام موسی صدر در جهان اسلام و لبنان خالی است. امام موسی صدر فصل مشترک تمام فعالان سیاسی لبنان با وجود اختلافات بی‌شمار آنان است. او پایه‌گذار گفت‌وگوی دینی در لبنان است که امروز از افتخارات این کشور محسوب می‌شود. امید است روند مذاکرات قبلی و نتایج به دست آمده، تاثیر مثبتی در مذاکرات و پیگیری‌های آینده داشته باشد.

اخیرا تعدادی از نمایندگان مجلس هفتم شورای اسلامی ایران نیز برای پیگیری این مسئله کمیته‌ای درست کرده‌اند. صدرالدین صدر فرزند ارشد امام موسی صدر در اوایل شهریورماه ۱۳۸۴ با دکتر محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور جدید ایران در تهران دیدار کرد و روند اقدامات و فعالیت‌های انجام شده از سوی خانواده امام صدر در لبنان و ایران و نتیجه پیگیری‌های آقای خاتمی رئیس جمهور پیشین ایران را به وی گزارش کرد. رئیس جمهور جدید ایران با قدردانی از اقدامات گذشته گفت که «ما آماده‌‏ایم هر کاری که ضرورت داشته باشد، انجام دهیم و پیگیری این قضیه در دستور کار دولت من نیز هست. ما نباید بگذاریم پیگیری این موضوع به تأخیر بیفتد، چون این مسأله برای من مهم است.

موضوع را از طریق نماینده تام‌‏الاختیاری که به‌‏زودی انتخاب می‌‏کنم، پیگیری خواهم کرد.» سیف الاسلام در ۳ فروردین ۱۳۸۳ در دیدار از کشور قطر اعلام کرده بود: لیبی برای تسویه و روشن ساختن سهم خود در پرونده امام موسی صدر تلاش می‌کند. سیف الاسلام در گفتگو با روزنامه الشرق قطر گفته است: موضوع ناپدیدی امام صدر به دو قسمت میان لیبی و ایتالیا تقسیم می‌شود و نمی‌توانیم بگوییم که در لیبی ناپدید شده است نه در ایتالیا. پنجاه درصد مسئله امام صدر به لیبی و پنجاه درصد آن به ایتالیا مر بوط می‌شود. خبرنگار روزنامه قطری از پسر قذافی پرسید چرا لیبی ۵۰ درصد مربوط به سهم خود را روشن نمی‌سازد؟ سیف الاسلام اظهار داشت که کشورش تماس‌هایی با ایران برقرار کرده است و مایلیم به صورت جدی، علمی، دقیق، قانونی و صریح به بررسی موضوع ربوده شدن امام صدر بپردازیم و با هماهنگی ایتالیا تحقیقات درباره قضیه تکمیل خواهد شد.
خبرنگار مجله «الصیاد» در روز اول مهر ماه ۱۳۸۴ در مصاحبه با سیف الاسلام قذافی سوال نمود: به هنگام دیدار جنابعالی از کشور قطر در مارس ۲۰۰۴ (فروردین ۱۳۸۳) گفته بودید که لیبی سهم خود را در پرونده امام موسی صدر روشن خواهد کرد. آیا تاکنون دولت لیبی در این خصوص گام‌های عملی برداشته است؟ سیف الاسلام قذافی پاسخ داد: خاتمی رئیس جمهور ایران از من خواست تا در مسئله امام موسی صدر مداخله و وساطت نمایم. من نیز با این درخواست موافقت کردم. و معتقدم که تحقیقات در خصوص این موضوع با مشارکت همه طرف‌های ذیربط از جمله ایتالیا از نو شروع شده است و اکنون تحقیقات به شکل جدی در جریان است و طرف‌های بین المللی در آن حضور دارند. و همه ما نتیجه تحقیقات را قبول خواهیم کرد و گناه هر کس که در این پرونده ثابت شود، نتیجه آن را تحمل خواهد نمود خواه کشور لیبی یا غیر لیبی باشد.

علاوه بر این، این قضیه اکنون در دست قضاوت و تحقیق بین المللی قرار دارد و طرف‌های بین المللی در آن مشارکت دارند. سیف الاسلام قذافی همچنین در تاریخ ۵ مهرماه ۱۳۸۴ در مصاحبه با رادیو کانادا اظهار داشت: اکنون تحقیقات در لیبی و ایتالیا در جریان است، زیرا امام صدر بین لیبی و ایتالیا ناپدید شده است و این دو دولت مسئولیت ناپدیدی امام موسی صدر را بر عهده دارند. گذرنامه و کیف سفر و وسائل امام صدر و همراهانش در ایتالیا پیدا شده است و لیبی می‌گوید که او به ایتالیا رفته است.

البته به زودی اخبار مربوط به نتیجه تحقیقات را خواهید شنید. خوانندگان گرامی چینی زبان: برای اطلاع بیشتر درباره امام موسی صدر به مقاله چینی مندرج در نشانی اینترنتی زیر مراجعه فرمایید: