کنفرانس نهم کلمه سواء دیروز در سالن یونسکوی بیروت افتتاح شد.

عنوان این کنفرانس «جایگاه آزادی در اصلاحات ونوگرایی» است. آقای ناجی البستانی، به نمایندگی از رئیس جمهور و علی حسن خلیل به نمایندگی از رئیس پارلمان و وزیر غازی زعتیر به نمایندگی از نخست وزیر در این مراسم شرکت کردند. هم چنین رئیس سابق پارلمان جناب آقای حسین الحسینی وسلیم الحص نخست وزیر اسبق و وزیران، کرم کرم ویاسین جابر در مراسم حضور داشتند.

رؤسای مذاهب یا نمایندگان آن‌ها، نیز سید علی فضل الله نماینده آیت الله سید محمد حسین فضل الله ونمایندگان، روبر غانم ونائله معوض، محمود ابو حمدان، محمد رعد، محمد برجاوی، عمار موسوی، عبداللطیف زین وسفیر ایران در بیروت، آقای مسعود ادریسی و پدر یوسف مؤنس وجمع زیادی از شخصیت‌ها وفعالین سیاسی ومتفکرین واندیشمندان در این مراسم حضور یافتند.

سید صدرالدین صدر اهمیت اصلاحات ونوگرایی را مورد تأکید قرار داد وگفت: که این دو مسئله از ضروریات حیاتی ما هستند.

تا هنگامی که نتوانیم با هم گفتگو کنیم، نمی‌توانیم با دنیای خارج گفتگویی داشته باشیم. همزیستی میان خودمان شرط اساسی ارتباط ثمر بخش وسازنده با دنیای خارج است. امروز باید سرگشتگی وشگفتی ریشه دارمان را فراموش کنیم، سرگشتگی‌ای که به ضعف وخواری ما انجامیده است. صدر الدین صدر گفت: اصلاحات ونوگرایی اقتضاء می‌کند که با جمود به مقابله برخیزیم. معنای این سخن ضرورت شناخت زمانه ایست که در آن به سر می‌بریم، همچنین فهم مقتضیات و شرایط این زمان.

شیخ بلطه به نمایندگی از مفتی اهل سنت لبنان دکتر شیخ محمد رشید قبانی گفت: «نبود آزادی مقدمه طبیعی ترور، خشونت وستم است»

شیخ طلال سلیم نیز به نمایندگی از شیخ بهجت غیث، رئیس طایفة دروز در آغاز سخنش خواستار شفافیت وصراحت شد، دو امری که تنها به زبان عقل محقق خواهد شد. او گفت: تقلید کورکورانه منجر به خروج از جوهر ادیان وطغیان شر اکبر خواهد شد. او میان فهم وشناخت از سویی ودانش واطلاعات از سوی دیگر فرق گذاشت.

طلال سلیم افزود: علم پیشرفته وشکوفاست ورسیدن به آن آسان است. اما شناخت ومعرفت از لطایف عقل وثمره نور وشعاع روح جستجوگر است. عقل عهده دار فهم معنای آزادی است. حق وآزادی دو مفهوم متلازم‌اند. آزادی مادیِ خالی از ارزش‌ها به بیهودگی وفساد وبه تمدنی مصیبت بار وفاجعه آمیز می‌انجامد؛ «تمدن جهانیِ پرنیرنگ». سپس مطران پولس مطر که به نمایندگی از کاردینال نصر الله پطرس صفیر حضور یافته بود، در ادامه به سخنرانی پرداخت. او سخنانش را با تمجید از عنوان کنفرانس آغاز کرد وگفت این عنوان «خوشایند وبرای همه ما ارزشمند است». خصوصاً اینکه اسم سرزمین یا کشوری در آن ذکر نشده است. بلکه به صورت مطلق وبدون قید آمده است، تا گستره آن همه سرزمین‌ها وکشور‌ها وتمدن‌های بشری را در بر گیرد. او از روش متفکر معاصر آلمانی بهره گرفت تا مراحل سه گانه تحول آزادی را بر شمارد:

 ۱- عصر قدیم که در آن گروههای بشری از رهگذر قدرت وتسلط خودشان بر دیگران در ورای مرزهای محصور به آهن وآتش با یکدیگر تعامل داشتند.

 ۲- پیشرفت آزادی فردی با الهام از ادیان. چرا که ادیان بر مسئوولیت هر فردی نسبت به اعمالش تأکید داشتند. این دوره مرحله اذعان به ارزش انسان، هر که باشد است. این نوع آزادی در بیشتر سرزمین‌ها تحول یافت. و این علی رغم آن بود که آزادی گرانسنگ‌ترین چیزی بود، که آدمی بدان دست یافته بود. اما به برخی افراد تعلق یافت ومؤسسات را در جامعه محدود کرد. برای همین این موفقیت ناقص ماند. چرا که حقوق جمعی را تهدید می‌کرد وفرد را به انزوا می‌کشاند. ما این مسأله را در اقتصاد آزاد می‌بینیم که از هر قید، حتی قیود اخلاقی، رهاست.

 ۳- در مرحله سوم آدمی کوشید میان آزادی فردی وجمعی سازش برقرار سازد، بطوریکه این تحول هم برای فرد وهم برای جمع مفید باشد واز آن آزادیِ فردیِ مسئوولیت سازی در ضمن جمع حاصل شود. وجمع ضامن آزادی وآزادی خواهان باشد. مطران مطر گفت: ما هنوز در تاریکیهای قرون وسطی به سر می‌بریم. آزادی جمع را می‌پذیریم اما آزادی فردی را قبول نداریم. اگر آزادی واجب وحق است، پس بدون تحقق آزادیِ فردی وتثبیت آن در فکر وتمرین آن، ناقص است.

وی در پایان سخنان خود جمله‌ای از امام موسی صدر را ذکر کرد که در آن آزادی شرط همزیستی در لبنان وتحکیمِ وحدت آن خوانده شده بود واینکه لبنان با آزادی، به سربلندی می‌رسد وبدون آزادی چیزی ندارد. اما آزادی نباید هرج ومرج باشد، بلکه آزادیِ با مسئوولیت ومناسب با حقوق اجتماعی وهمراه با مصلحت جمع. اسقف الیاس نجم نیز به نمایندگی از پاتریاک روم اتدوکس اسقف هزیم به ایراد سخنرانی پرداخت.

او گفت: آزادی نیز همچون هوا وآب وغذا نیاز مبرمی به اصلاح ونوگرایی دارد، تا بتوانیم به عدالت اجتماعی برسیم وآزادی نهادینه شود، وفرد واجتماع را در برگیرد. این گونه است که اجتماعات بشری به حیات ایده آل ومتکامل می‌رسند که در آن‌ها هماهنگی وتساوی فرصت‌ها ومحبت ودوستی برقرار است. این مشیت الهی است وخداوند لوازم آن را نیز فراهم آورده است. او از سازمان ملل وجامعه بین الملل خواست تا با حکمت وعلم ودرایت وبی طرفی آزادی بین المللی را برقرار سازند و اضافه کرد ما به معاهدات سازمان ملل ملتزم هستیم اما به شرط آنکه عادلانه باشد وبرای همه بطور مساوی الزام آور باشد.

دکتر میشال سبع نیز به نمایندگی از پاتریاک روم کاتولیک، گریگوار لحام، در این مراسم سخن گفت. او سخنش را با فرق نهادن میان دولتهایی که به دست مردم ساخته می‌شوند ومردمی که به دست دولت‌ها شکل می‌گیرند، آغاز کرد. وادامه داد: مردمی که دولت‌ها آن‌ها را شکل می‌دهند آنقدر تغییر وتحول می‌یابند تا هویت وکیان خود را تثبیت کنند. اما دولتهایی که مردم آن‌ها را می‌سازند دائماً در حال نو شدن هستند. وطبیعت نو شدن یعنی اصلاح، ودر اوج خود این نو شدن به معنای ابداع است. این ابداع به روحیه جوانی نیاز دارد وبر پایه حق است. هرگز امتی نمی‌تواند با آزادی زندگی کند، مگر آن حقی داشته باشد که از آن دفاع کند. بهترین نمونه در این زمینه مردم فلسطین است. مردم فلسطین باعث فخر ومباهات آزادی‌اند.

اگر صلح در فلسطین برقرار نشود پس صلحی در بلاد شام وعرب نیست ودر نتیجه صلحی در جهان نخواهد بود. وهر سخنی از آزادی تنها باعث از بین رفتن عواطف است. آخرین سخنران جلسة افتتاحیه شیخ عبدالامیر قبلان نائب رئیس مجلس اعلای شیعیان بود. او در ا بتدای سخنانش به این آیة قرآن کریم اشاره کرد: «ان الله لا یغیرّ ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم» سپس افزود: تغییر وتحول، یک واقعیت مطلوب است. واین تغییر وتحول از دورن انسان‌ها سرچشمه می‌گیرد.

او ادامه داد: آنچه اسلام با تأکید آن را رد کرده است، مجبور کردن مردم به یک دین خاص است. هم چنین گفت: وظیفة دین آزادیِ مسؤولیت ساز است. وآزادی در اسلام دارای مضمون ومحتوا است. در اسلام آزادی به کار بسته شده است. آزادی یعنی صورت بخشیدن به عدالت. آزادی برای برپایی قسط وبرای جلوگیری از ظلم وفساد است.

وی افزود شهادت امام حسین بهترین دلیل بر این است که از نگاه اسلام انسان بدون آزادی، انسان بدون روح است. او از همه خواست که در شرح عنوان همایش وکاویدن مفهوم اصلاحات با جدیت وصداقت بکوشند.