کنفرانس نهم کلمه سواء ديروز در سالن يونسکوی بيروت افتتاح شد. عنوان اين کنفرانس «جايگاه آزادی در اصلاحات ونوگرايی» است.

آقای ناجی البستانی ، به نمايندگی از رئيس جمهور و علی حسن خليل به نمايندگی از رئيس پارلمان و وزير غازی زعتير به نمايندگی از نخست وزير در اين مراسم شرکت کردند. هم چنين رئيس سابق پارلمان جناب آقای حسين الحسينی وسليم الحص نخست وزير اسبق و وزيران، کرم کرم وياسين جابر در مراسم حضور داشتند. رؤسای مذاهب يا نمايندگان آنها، نيز سيد علی فضل الله نماينده آيت الله سيد محمد حسين فضل الله ونمايندگان، روبر غانم ونائله معوض، محمود ابو حمدان، محمد رعد، محمد برجاوی، عمار موسوی، عبداللطيف زين وسفير ايران در بيروت، آقای مسعود ادريسی و پدر يوسف مؤنس وجمع زيادی از شخصيت ها وفعالين سياسی ومتفکرين وانديشمندان در اين مراسم حضور يافتند. پس از تلاوت قرآن کريم وسرود ملی لبنان، سيد صدرالدين صدر، رئيس مرکز مطالعات وتحقيقات امام موسی صدر نخستين سخنران جلسه افتتاحيه بود.

سيد صدرالدين صدر پس از خوش آمد گويی به حاضران، اهميت اصلاحات و نوگرايی را مورد تأکيد قرار داد وگفت: که اين دو مسئله از ضروريات حياتی ما هستند. او جمله ای از امام موسی صدر ذکر کرد که در آن امام مردم را به خلق فرصت ها تشويق می کند، زيرا اگر فرصت ها از کف برود و وانسان زيان ببيند نمی تواند ديگران را به دليل از دست دادن فرصت ها ملامت کند. فرزند امام‌موسی‎صدر، سپس هشدار داد که امروز ما، هم تهديد می شويم وهم در معرض خطر هستيم، همچنين به ما اتهام تروريست بودن می زنند.

او افزود خطرها تنها مصالح وفرهنگ ما را تهديد نمی کند، بلکه وجود ما در معرض خطر است، واين مسئله در سايه ناتوانی ما از گفتگو با خودمان، هموطنان وامت اسلامی است.وی ادامه داد: تا هنگامی که نتوانيم با هم گفتگو کنيم، نمی توانيم با دنيای خارج گفتگويی داشته باشيم. همزيستی ميان خودمان شرط اساسی ارتباط ثمر بخش وسازنده با دنيای خارج است. امروز بايد سرگشتگی وشگفتی ريشه دارمان را فراموش کنيم، سرگشتگي ای که به ضعف وخواری ما انجاميده است. صدر الدين صدر گفت: اصلاحات ونوگرايی اقتضاء می کند که با جمود به مقابله برخيزيم. معنای اين سخن ضرورت شناخت زمانه ايست که در آن به سر می بريم، همچنين فهم مقتضيات وشرايط اين زمان.

رئيس مرکز تحقيقات امام موسی صدر همگان را دعوت کرد تا تحولات را بپذيريم واز دست آوردهای بشر با توجه به ارزشها وآموزهای خودمان استفاده کنيم، تا بتواينم امتی اصيل بنيان نهيم.سيد صدرالدين صدر تأکيد کرد که آزادی شرط اصلاحات وآغاز آن است، ايشان به تعبير امام صدر اشاره کرد که: آزادی نسيم ملايمی برای رشد استعدادهای انسان است ونبود آن باعث می شود را در برابر آنچه غاصب آزادی بر او روا می دارد ، سر فرود آورد. آقای صدر کلام خود را با اين آيه قرآن «وسيعلم الذين ظلمو ای منقلب ينقلبون» با اشاره به ربايندگان امام صدر ودو همراهش پايان برد.

شيخ بلطه به نمايندگی از مفتی اهل سنت لبنان دکتر شيخ محمد رشيد قبانی در آغاز سخنانش به اهميت عنوان طرح شده در مراسم اشاره کرد وگفت:«نبود آزادی مقدمه طبيعی ترور، خشونت وستم است» سپس آياتی از قرآن را که به اختيار مؤمن اشاره دارد، خواند: «لا اکراه فی الدين» و«قل الحق من ربکم فمن شاء فليؤمن ومن شاءفليکفر» وی گفت: معنی آزادی گريز از ضوابط اخلاقی نيست چرا که نتيجه چنين کاری ظلم وفساد ودروغ است. بلکه آزادی داشتن قدرت تشخيص واختيار است. دکتر بلطه ادامه داد: اختلاف ميان افراد بشر يک قانون تکوينی وبنابر طبيعت انسان است و آزادی واختلاف دو مفهوم متلازمند. آزادی بر گفتگو تکيه دارد وگفتگو نيز با کسی است که با او اختلاف داريم. نمايندة مفتی اهل سنت لبنان قطعنامة 1559 شورای امنيت را مصادره کنندة آزادی های دولتها خواند وگفت اين قطعنامه مانع ايجاد روابط سياسی وامنيتی در بحران موجود در خاورميانه وسياست توسعه طلبانه واستعماری صهيونيسم است.

شيخ بلطه در پايان همگان را به تلاش به سوی آزاديی که از اخلاق وارزش ها وميراث ما سرچشمه می‌گيرد فرا خواند. شيخ طلال سليم نيز به نمايندگی از شيخ بهجت غيث، رئيس طايفة دروز، ديگر سخنران جلسه افتتاحيه بود. او در آغاز سخنش خواستار شفافيت وصراحت شد، دو امری که تنها به زبان عقل محقق خواهد شد. او گفت: تقليد کورکورانه منجر به خروج از جوهر اديان وطغيان شر اکبر خواهد شد. او ميان فهم وشناخت از سويی ودانش واطلاعات از سوی ديگر فرق گذاشت.

طلال سليم افزود: علم پيشرفته وشکوفاست ورسيدن به آن آسان است. اما شناخت ومعرفت از لطايف عقل وثمره نور وشعاع روح جستجوگر است. عقل عهده دار فهم معنای آزادی است. حق وآزادی دو مفهوم متلازم اند. آزادی مادیِ خالی از ارزشها به بيهودگی وفساد وبه تمدنی مصيبت بار وفاجعه آميز می انجامد؛ «تمدن جهانیِ پرنيرنگ» اما آزادی عقلانی اساس اصلاحات ونوگرايی است، اصلاحاتی که به از ميان بردن فئوداليسم سياسی ودينی می انجامد. اصلاحاتی که منجر به آزادی انديشه با معيارهای عقلانی می شود ونه با توجه به عواطف مردم عرب ومسلمان که امت را به امتها ومردم را به مردم ها بدل کرده است. سپس مطران پولس مطر که به نمايندگی از کاردينال نصر الله پطرس صفير حضور يافته بود، در ادامه به سخنرانی پرداخت. او سخنانش را با تمجيد از عنوان کنفرانس آغاز کرد وگفت اين عنوان «خوشايند وبرای همه ما ارزشمند است». خصوصاً اين که اسم سرزمين يا کشوری در آن ذکر نشده است. بلکه به صورت مطلق وبدون قيد آمده است، تا گستره آن همه سرزمين ها وکشورها وتمدن های بشری را در بر گيرد. او از روش متفکر معاصر آلمانی بهره گرفت تا مراحل سه گانه تحول آزادی را بر شمارد:

 1- عصر قديم که در آن گروههای بشری از رهگذر قدرت وتسلط خودشان بر ديگران در ورای مرزهای محصور به آهن وآتش با يکديگر تعامل داشتند.

 2- پيشرفت آزادی فردی با الهام از اديان. چرا که اديان بر مسئووليت هر فردی نسبت به اعمالش تأکيد داشتند. اين دوره مرحله اذعان به ارزش انسان، هر که باشد است. اين نوع آزادی در بيشتر سرزمين ها تحول يافت.واين علی رغم آن بود که آزادی گرانسنگترين چيزی بود، که آدمی بدان دست يافته بود. اما به برخی افراد تعلق يافت ومؤسسات را در جامعه محدود کرد. برای همين اين موفقيت ناقص ماند. چرا که حقوق جمعی را تهديد می کرد وفرد را به انزوا می کشاند. ما اين مسأله را در اقتصاد آزاد می بينيم که از هر قيد، حتی قيود اخلاقی، رهاست.

 3- در مرحله سوم آدمی کوشيد ميان آزادی فردی وجمعی سازش برقرار سازد، بطوريکه اين تحول هم برای فرد وهم برای جمع مفيد باشد واز آن آزادیِ فردیِ مسئووليت سازی در ضمن جمع حاصل شود. وجمع ضامن آزادی وآزادی خواهان باشد. مطران مطر گفت: ما هنوز در تاريکيهای قرون وسطی به سر می بريم. آزادی جمع را می پذيريم اما آزادی فردی را قبول نداريم. اگر آزادی واجب وحق است، پس بدون تحقق آزادیِ فردی وتثبيت آن در فکر وتمرين آن، ناقص است. وی در پايان سخنان خود جمله ای از امام موسی صدر را ذکر کرد که در آن آزادی شرط همزيستی در لبنان وتحکيمِ وحدت آن خوانده شده بود واين که لبنان با آزادی، به سربلندی می رسد وبدون آزادی چيزی ندارد. اما آزادی نبايد هرج ومرج باشد، بلکه آزادیِ با مسئووليت ومناسب با حقوق اجتماعی وهمراه با مصلحت جمع. مطران الياس نجم نيز به نمايندگی از پاترياک روم اتدوکس اسقف هزيم به ايراد سخنرانی پرداخت.

او گفت: رهايی از همه گونه های بندگی ميسر نيست مگر با مبارزه ای طولانی به کمک آنچه رسولان وپيامبران به ما آموخته اند. آزادی نيز همچون هوا وآب وغذا نياز مبرمی به اصلاح ونوگرايی دارد، تا بتوانيم به عدالت اجتماعی برسيم وآزادی نهادينه شود، وفرد واجتماع را در برگيرد. اين گونه است که اجتماعات بشری به حيات ايده آل ومتکامل می رسند که در آنها هماهنگی وتساوی فرصت ها ومحبت ودوستی برقرار است. اين مشيت الهی است وخداوند لوازم آن را نيز فراهم آورده است. او از سازمان ملل وجامعه بين الملل خواست تا با حکمت وعلم ودرايت وبی طرفی آزادی بين المللی را برقرار سازند واضافه کرد ما به معاهدات سازمان ملل ملتزم هستيم اما به شرط آنکه عادلانه باشد و برای همه بطور مساوی الزام آور باشد.

دکتر ميشال سبع نيز به نمايندگی از پاترياک روم کاتوليک، گريگوار لحام، در اين مراسم سخن گفت. او سخنش را با فرق نهادن ميان دولتهايی که به دست مردم ساخته می شوند ومردمی که به دست دولتها شکل می گيرند، آغاز کرد. وادامه داد: مردمی که دولتها آنها را شکل می دهند آنقدر تغيير وتحول می يابند تا هويت وکيان خود را تثبيت کنند. اما دولتهايی که مردم آنها را می سازند دائماً در حال نو شدن هستند. وطبيعت نو شدن يعنی اصلاح، ودر اوج خود اين نو شدن به معنای ابداع است. اين ابداع به روحيه جوانی نياز دارد وبر پايه حق است.

هرگز امتی نمی تواند با آزادی زندگی کند، مگر آن حقی داشته باشد که از آن دفاع کند. بهترين نمونه در اين زمينه مردم فلسطين است. مردم فلسطين باعث فخر ومباهات آزادی اند. اگر صلح در فلسطين برقرار نشود پس صلحی در بلاد شام و عرب نيست و در نتيجه صلحی در جهان نخواهد بود. وهر سخنی از آزادی تنها باعث از بين رفتن عواطف است. آخرين سخنران جلسة افتتاحيه شيخ عبدالامير قبلان نائب رئيس مجلس اعلای شيعيان بود. او در ا بتدای سخنانش به اين آية قرآن کريم اشاره کرد:«ان الله لا يغيرّ ما بقوم حتی يغيروا ما بأنفسهم» سپس افزود: تغيير وتحول، يک واقعيت مطلوب است.

و اين تغيير وتحول از دورن انسان ها سرچشمه می گيرد. او ادامه داد: آنچه اسلام با تأکيد آن را رد کرده است، مجبور کردن مردم به يک دين خاص است. هم چنين گفت: وظيفة دين آزادیِ مسؤوليت ساز است. وآزادی در اسلام دارای مضمون ومحتوا است. در اسلام آزادی به کار بسته شده است. آزادی يعنی صورت بخشيدن به عدالت. آزادی برای برپايی قسط وبرای جلوگيری از ظلم وفساد است.وی افزود شهادت امام حسين بهترين دليل بر اين است که از نگاه اسلام انسان بدون آزادی، انسان بدون روح است. او از همه خواست که در شرح عنوان همايش وکاويدن مفهوم اصلاحات با جديت وصداقت بکوشند.

و در پايان تصريح کرد: بدون آزادی نه انديشه ای است، نه نوآوريی، نه اقتصادی، نه سياستی، نه عدالتی ونه آرامش وعزتی!