شمارى از فرهیختگان لبنانى در پنجمین همایش بررسى اندیشه هاى امام موسى صدر
رهبر ربوده شده شیعیان لبنان که روز شنبه در بیروت ادامه یافت اهتمام وى
به نوگرایى در اندیشه و توجه به مسایل فرهنگى را ستودند.
«محمد مشنوق» از صاحبنظران لبنان با اشاره به نوگرایى در اندیشه امام صدر گفت: در دورانى که فرهنگ رو به خاموشى مى رفت، امام صدر با برخوردارى از شخصیت چند بعدى توجه ویژه اى به مسایل فرهنگى داشت. وى افزود: امام موسى صدر تاریخ تمدن معاصر را دستاورد علمى و فکرى بشریت مى دانست و براین باور بود که استعمارگران با به راه انداختن جنگ هاى قومى و مذهبى به دنبال کسب منافع خود در منطقه خاورمیانه هستند.
این کار‌شناس لبنانى با تشریح اندیشه موسى صدر در دورى جستن از خشونت و اجتناب از مادى گرایى اظهار داشت: نوآورى در اندیشه وى یکى از مهم‌ترین ویژگى هاى شخصیت چند بعدى امام صدر را تشکیل مى داد و بر لزوم همزیستى و درک متقابل انسانى صرف از نظر از باورهاى ایمانى تاکید داشت. به گفته مشنوق، امام صدر بر این نکته تاکید داشت که پیش رفت انسان‌ها درگرو پایبندى آن‌ها به ارزش هاى انسانى است، از این رو هرگز در برابر زورگویى تسلیم نشد و براى بیدار کردن وجدان خفته انسان‌ها تلاش کرد. وى اضافه کرد: از نظر امام صدر، تمدن غرب بر مادى گرایى استوار بوده و نباید چنین تمدنى را با تمدن مسیحیت یکى دانست همچنان که اسلام نیز از تمدن مادىگرایى بیزار است.
«انیس مسلم» صاحبنظر و کار‌شناس دیگر لبنانى در این همایش گفت: مهم‌ترین ویژگى امام صدر این است که وى انسان را به بازگشت به خویشتن و نقد پذیرى فراخوانده است. به گفته وى، رهبر شیعیان لبنان با سینه اى گشاده توانست همه طیف هاى سیاسى و پیروان ادیان گوناگون را به خود جذب کند به گونه اى که کمتر شهر وروستایى را مى توان در لبنان سراغ گرفت که طرفدار امام موسى صدر نباشد. این کار‌شناس لبنانى افزود: او همواره براین نکته پافشارى مى ورزید که دفاع از جنوب لبنان تنها به شیعیان محدود نبوده بلکه این مسوولیت همه مردم این کشور است.
«رضا سعاده» یکى دیگر از سخنرانان جلسه امروز همایش بیروت با استناد به دیدگاه‌ها و سخنان موسى صدر درباره لزوم ظلم ستیزى و برقرارى عدالت اجتماعى و فرهنگى در جوامع بشرى گفت: امام صدر ستم را زشت‌تر از کفر مى دانست و براى این فرمایش پیامبر (ص) که «حکومت در دست کافران باقى مى ماند اما در دست ستمگران هرگز»، تلاش کرد. وى اضافه کرد که امام موسى صدر به تاسى از امام حسین (ع) سکوت در برابرستم را جایز نمى دانست از همین رو دشمنان و کینه توزان براى از میان برداشتن یک مانع عمده از سر راه خود، او را ربودند.
«سعاد الحکیم» نماینده مرکز اطلاع رسانى مسیحیان کاتولیک لبنان سخنران بعدى بود که از امام صدر به عنوان یک «اندیشمند بزرگ» یاد کرد و گفت: او با آشنایى به زمان و مکان و نیاز انسان معاصر توانست مبانى فکرى که تا پیش از وى به فراموشى سپرده شده بود، زنده کند.
وى اضافه کرد: او براى نیکبختى انسان در جهان مادى و آخرت بى قرار بود، از این رو با فروتنى و محبت کوشید تا بذر صلح و دوستى را میان پیروان همه ادیان در لبنان بکارد. سعاد الحکیم در سخنانش با اشاره به میراث فکرى بجاى مانده از امام موسى صدر ابراز عقیده کرد که او دنیاى مادى را ابزارى براى تفسیر جهان آخرت مى دانست و فلسفه فکرى خود را بر این اساس بنیان نهاد. به گفته الحکیم، نبرد خیر و شر، روشنایى و تاریکى در ادیان کهن چین باستان، اهورامزدا نماد خیر و زیبایى در پیکار با اهریمن و مبانى فلسفى اسلام و مسیحیت همگى دستمایه فکرى امام صدر بود. وى تاکید کرد که صدر توانست دریچه اى از نیکى، حقیقت و صلح را پیشاروى انسانیت بگشاید و دین را با سیاست پیوند دهد.
«وجیه فانوس» استاد ادبیات دانشگاه آکسفورد با اشاره به جایگاه انسان، جهاد و آزادى در اندیشه امام صدر گفت: وى داراى ویژگى هایى مانند پایبندى به ارزش هاى انسانى و لزوم بهره گیرى از دستاوردهاى تمدن بشرى بود، ضمن آنکه توان رهبرى جامعه را نیز داشت.
فانوس افزود: امام صدر براى تشکیل جامعه اى اسلامى مبتنى بر قرآن کریم، سیره پیامبر و معصومین (ع) تلاش کرد و در این راه نیز موفقیت هایى داشت. «على مومن» از کار‌شناسان مسایل اسلامى در ایران تاکید کرد: امام صدر با اینکه یک روحانى بود توانست در عرصه دانشگاه نیز حضو فعال و پر رنگى داشته باشد. وى با تشریح جایگاه علمى، فقهى و فرهنگى امام موسى صدر در مرحله پیش ازربوده شدن اظهار داشت: صدر با دانش گسترده و عمیق خود همانند دایره المعارفى است که پاسخگوى پرسش هاى فکرى و فرهنگى قشرهاى مختلف جامعه لبنان بود.
«وجیه قانصوه» از اندیشمندان لبنانى نیز گفت: امام صدر آن چنان داراى نفوذ در لبنان بوده و هست که حتى پس از گذشت ۲۶ سال از ربوده شدن او این حضور کمرنگ نشده است. قانصوه افزود: امام صدر در جامعه چند صدایى لبنان توانست طرحى سیاسى و اجتماعى مبتنى بر رعایت حقوق آحاد مردم این کشور ارایه دهد و در همین چارچوب مبارزه اى مشروع علیه اسراییل شکل داد.
«سعید حنوش» یکى دیگر از صاحب نظران لبنانى گفت: امام صدر از این زاویه به لبنان مى نگریست که این کشور باید دور از مسایل مذهبى و گروهى اداره شود و بر گفت‌و‌گوى اسلام و مسیحیت و گفت‌و‌گوى مشترک اروپاییان و کشورهاى مسلمان تاکید داشت. وى افزود: امام صدر اسراییل را رژیمى نامشروع مى دانست و معتقد بود که با گذشت زمان این رژیم مشروعیت پیدا نخواهد کرد.
«یوسف سلامه» استاد رشته فلسفه دانشگاه دمشق درباره اندیشه فلسفى امام صدر گفت: وى ارزش هاى اخلاقى را لازمه هر اندیشه فلسفه آزاد مىدانست و تلاش وى بر همین محور متمرکز بود. وى افزود: ذهن نقاد و اندیشه باز و گشاده و برخورد واقع بینانه با مسایل و رویدادهاى جامعه با اهداف متعالى از نظر امام صدر مجموعه شرایط بنیادین هر انسان دانشمند و فیلسوف بود. پنجمین همایش بررسى اندیشه هاى امام موسى صدر رهبر شیعیان لبنان دیروز با حضور تعدادى از شخصیت هاى سیاسى، مذهبى و همچنین نمایندگانى از گروه‌ها و احزاب مختلف و شمارى از پژوهشگران و صاحبنظران خارجى آغاز شد.
در همایش دو روزه بررسى اندیشه هاى امام صدر، پژوهشگران خارجى و داخلى درباره ابعاد فکرى و شخصیت امام صدر سخنرانى کردند و یکى از مباحث این همایش درباره جنایت ربوده شدن وى از نظر حقوق بین الملل و حقوق بشر بود. امام صدر روز۳۱ اوت ۱۹۷۸ میلادى در جریان سفرى رسمى به لیبى ربوده شد و دولت این کشور مسوول این جنایت شناخته شده است.