حجت الاسلام سید هادی خسروشاهی در مصاحبه با گروه تاریخ پایگاه تحلیلی ـ تبیینی برهان درباره ویژگیهای مشترک و تفاوتهای امام موسی صدر با سید جمال الدین اسدآبادی سخن گفت.

گروه تاریخ پایگاه تحلیلی ـ تبیینی برهان در بخش دوم از مصاحبه با حجت الاسلام والمسلمین سید هادی خسروشاهی درباره سید جمال الدین اسدآبادی به موضوع ارتباط اندیشه و شخصیت امام موسی صدر با سید جمال پرداخته است که به این شرح است:

تفاوت‌ها و شباهت‌های سید جمال با امام موسی صدر چه مواردی هستند؟ آیا می‌توان گفت امام موسی صدر، بر خلاف سید ‌جمال، در میان توده‌ها رفت و از پتانسیل آن‌ها سود جست؟

بنده شباهت‌ها و تفاوت‌های سید جمال‌الدین و امام موسی صدر را، که هر دو در زمان خود یک مصلح اجتماعی بزرگ بودند، در یک سخنرانی بیان کرده‌ام که بعدها به شکل مقاله‌ای در جراید تهران منتشر گردید و تکرار آن مطالب ضرورتی ندارد، ولی همچنان معتقدم که در این قبیل موارد باید شرایط زمان و مکان را در نظر گرفت و مورد توجه قرار داد. در این صورت، علل تفاوت‌ها و چگونگی شباهت‌ها روشن می‌گردد.

به طور کلی باید گفت که فعالیت امام موسی صدر، علی‌رغم همه‌ی مزیت‌های مشابه سید جمال‌الدین، در منطقه‌ی خاصی محدود بود، ولی فعالیت سید تقریباً فراگیر بود و شامل همه‌ی مشرق‌زمین می‌شد. البته باید گفت در همان چهارچوب محدود منطقه‌ی خاورمیانه عربی، یعنی لبنان، سوریه و ایران، ارتباط امام موسی صدر با مردم بسیار بیشتر و وسیع‌تر از تماس‌های سید جمال‌الدین بود و همه‌ی هم می‌دانیم هر دو شخصیت فرهیخته‌ و برجسته، در راستای تحقق اهداف خود، از ملاقات با حکام و سلاطین، علی‌رغم عدم تمایل قلبی و عقیدتی، ابایی نداشتند. این البته یک روش معقول و منطقی برای کسانی است که می‌خواهند در اصلاح جامعه تأثیرگذار باشند و فقط به «شعار» بسنده نکنند.

در مورد امام موسی صدر نکته‌ای به یادم آمد که بی‌مناسبت نیست آن را هم نقل کنم. در سفری به الجزایر، که همراه مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی برای شرکت در کنفرانس «اندیشه‌ی اسلامی» به آنجا رفته بودم، امام موسی صدر هم از لبنان آمده بود. کنفرانس یک هفته ادامه داشت و طبعاً فرصت دیدار و گفت‌وگو با ایشان و دیگر علما و بزرگان زیاد بود. در یکی از این دیدارهای خصوصی، که مرحوم دکتر شهیدی هم بود، گفتم اگر جناب‌عالی در قم یا نجف می‌ماندید، بی‌شک یکی از مراجع عمده‌ی آینده‌ی عالم تشیع می‌شدید؟ چرا حوزه را ترک نمودید؟

امام موسی صدر، ضمن تشکر از «حسن ظن» بنده ‌ـ‌به قول ایشان‌ـ گفتند اتفاقاً من روزی در نجف با آقای صدر (آیت‌الله سید محمدباقر صدر) صحبت می‌کردم و ایشان پیشنهاد کردند که در حوزه‌ی نجف بمانیم و همین نکته را که جناب‌عالی اشاره کردید، یادآور شدند، ولی من به ایشان پاسخ دادم که پسر عموی عزیز، شما در نجف بمانید و حوزه را اداره کنید و مرجعیت را به عهده بگیرید و اجازه بدهید که من دنبال کار سید جمال‌الدین را بگیرم که ظاهراً متولی ندارد. اکنون هم عقیده‌ام این است که مشکل جهان تشیع فقدان مرجع تقلید یا کمبود «رساله‌ی عملیه» نیست. باید مواردی را که کمبود هست پیگیری کنیم و عزت و موقعیت واقعی شیعه را احیا کنیم و وحدت شیعه و سنی را به وجود آوریم؛ همان طور که سید جمال خواهان آن بود.