تفسیر منتخب امام موسی صدر از آیات قرآن با تأکید بر اخلاق و رفتار انسانی
ارائه شده است و همواره وظایف انسانها نسبت به یکدیگر را یادآور میشود؛
بههمین دلیل میتوان گفت ایشان تفسیری انسانی از قرآن کریم ارائه داده
است.
ربابه صدر، خواهر امام موسی صدر و رئیس مؤسسههای خیریه، اجتماعی و انسانی امام موسی صدر در لبنان، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان اینکه تفسیر امام صدر از آیات کلامالله مجید، تفسیری انسانی به شمار میرود، گفت: تفسیری که وی برای قرآن کریم ارائه کرد، تفاوت زیادی با سایر تفاسیر دارد؛ تفسیر وی، تفسیری اجتماعی و انسانی است که بر رفتار و سلوک انسان تکیه میکند؛ برای مثال در تفسیر سوره مبارکه «ماعون»، امام موسی صدر تأکید میکند که کسانی که به فقیر، یتیم و مسکین توجه ندارند، نمیتوانند ادعای انسانیت و مسلمانی داشته باشند.
وی ادامه داد: کسانی که تفسیر قرآن سیدموسی صدر را خواندهاند، متوجه تفاوت آن با تفاسیر دیگر شدهاند. در تفسیر آیه شریفه ۲۶۲ سوره بقره «الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ...» (کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق میکنند...)، امام موسی صدر بر این باور است که کسانی که انفاق میکنند، هم خودشان (المنفِق) بهره میبرند و هم طرف مقابل (المنفَق). به عقیده وی، این فایدهای دوجانبه است؛ چراکه اگر ما به انسان محتاج کمک نکنیم، افزایش فقر و احتیاجاتش به جایی میرسد که وجود وی ضرری برای جامعه تلقی میشود و این ضرر برمیگردد به همه مردمی که در اینجامعه هستند و در حق این فرد محتاج کوتاهی کردهاند. امام موسی صدر میگوید که اگر فقیری در یک شهر به دلیل اینکه کسی به وی انفاق نکرده است، حادثهای برایش رخ دهد، برکت از این شهر میرود و خداوند غضب میکند؛ بنابراین در نظر امام صدر، پیشرفت جامعه منوط به انفاق است.
خواهر امام موسی صدر با اشاره به وضعیت لبنان قبل و بعد از حضور سید موسی صدر، اظهار کرد: وقتی امام موسی صدر وارد لبنان شد، وضعیت شیعیان این کشور اصلاً مناسب نبود و شیعیان فعالیت زیادی نداشتند. دولت لبنان مسیحی بود و گروههای مختلف و پیروان ادیان اجازه داشتند برنامههای خود را اجرا کنند، اما شیعیان هیچ برنامهای نداشتند. وقتی امام موسی صدر وضعیت شیعیان را بررسی کرد، متوجه شد که در عمل هیچ کاری برای شیعان انجام نشده است. روز عاشورا تعطیل نبود و شیعیان در ماه مبارک رمضان برنامه دینی اجرا نمیکردند. در رادیوی دولتی لبنان هم فقط مسلمانان اهل سنت برنامههای ویژهای داشتند و شیعیان از این برنامهها محروم بودند.
رئیس مؤسسههای خیریه، اجتماعی و انسانی امام موسی صدر در لبنان ادامه داد: امام موسی صدر کوشش زیادی کرد تا توانست روز عاشورا را به عنوان روز تعطیل اعلام کند و شیعیان بتوانند در مناسبتهای دینی برنامههای ویژهای اجرا کنند. همچنین، وی در رادیوی دولتی لبنان، در ماه رمضان، هر سحر، برنامه ویژه تفسیر قرآن کریم داشت و در خلال این تفسیر، مسائل مربوط به شیعیان را مطرح میکرد. در حال حاضر جلد نخست کتاب شامل این تفاسیر با عنوان «الدراسات للحیاة» منتشر شده است.
خواهر امام موسی صدر همچنین به نقش سید موسی در معرفی بهتر تشیع به پیروان دیگر ادیان اشاره و عنوان کرد: امام موسی صدر از هر فرصتی استفاده میکرد تا شیعه را به دیگران معرفی کند. وی در این راه بهقدری تلاش کرد که پس از مدتی روابط پیروان ادیان دیگر با شیعیان بهتر شد؛ چراکه دیگران عقاید شیعه را شناختند. در همین راستا بود که از وی دعوت شد تا در کلیسای کبوشیین در زیر صلیب حضرت مسیح (ع) برای آغاز روزه مسیحی سخنرانی کند و وی در این موعظه با سخنانی زیبا و جذاب، همه را تحت تأثیر قرار داد.
وی اضافه کرد: مسیحیانی هم بودند که با آشنایی با امام موسی صدر، پایاننامههای دانشگاهی خود را به بررسی مکتب تشیع اختصاص دادند. سید موسی انسانی کامل بود که همه چیز را برای ارتقای کمال انسانی در نظر میگرفت. انسان زمانی میتواند به مفهوم واقعی، انسان باشد که تمام صفاتی را که خداوند برای انسان برشمرده داشته باشد و امام موسی صدر این خصوصیات را داشت.
ربابه صدر صبر و خوشرویی را از ویژگیهای بارز امام موسی صدر دانست و تصریح کرد: چیزی که در شخصیت سید موسی برای من هم جالب و هم درس است؛ صبر و خوشاخلاقی و نوع برخورد وی با مردم بود. وی با شنیدن مشکلات مردم متأثر و با آنان در غمهایشان شریک میشد. سید موسی صدر سر سفره همه مردم حضور مییافت، با آنان سخن میگفت و در این روابط بهقدری صمیمی برخورد میکرد که صاحبخانه میپنداشت، امام موسی صدر فقط با وی چنین دوستی نزدیکی دارد.
رئیس مؤسسههای خیریه، اجتماعی و انسانی امام موسی صدر در لبنان در ادامه سخنانش به فعالیتهای امام موسی صدر در جنوب لبنان اشاره و تأکید کرد: سید موسی صدر از زمان ورودش به خاک لبنان، سعی کرد تا توجه مردم و دولت لبنان به جنوب این کشور جلب شود. جنوب لبنان چون با اسرائیل هممرز بود، به نوعی بخش فراموششده به شمار میرفت و دولت نیز به این منطقه توجهی نمیکرد. امام موسی صدر توانست به مردم یاد بدهد که خواستههای خود را از دولت مطالبه کنند. وی همچنین در این منطقه مدرسه، درمانگاه و مراکز فرهنگی تأسیس و شیعیان ثروتمند خارج از لبنان را وادار کرد که برای اعضای فامیلشان در جنوب لبنان کمک ارسال کنند، مسجد و مدرسه بسازند و چاه آب بزنند.
ربابه صدر تشریح کرد: در حقیقت امام موسی صدر کارهایی را که وظیفه دولت بود و انجام نمیداد یا نمیتوانست انجام دهد، با کمک ساکنان جنوب لبنان انجام داد. البته بعد از غیاب وی نیز تمام برنامههای وی یک به یک پیاده شد. برای مثال، وی مقاومت را تأسیس کرد. در زمان وی بخشی از این مقاومت توانسته بود با رژیم اسرائیل مقابله کند؛ اما پس از غیاب امام موسی صدر نیز مقاومت پیشرفت کرد و در جنگ رو در رو با رژیم صهیونیستی به پیروزی رسید.
خواهر امام موسی صدر در پاسخ به سؤالی مبنی بر دلیل اصلی ربوده شدن امام صدر گفت: قذافی فقط به عنوان یک مأمور، یک دستور را پیاده کرد، یعنی تصمیمگیری از طرف وی نبود. این تصمیم از طرف دیگران و حتی ایران تحت سلطه شاه انجام گرفت. وجود امام موسی صدر مزاحم کارهای دیگران بود؛ چراکه وی اجازه نمیداد بسیاری از کارهای نامناسب انجام شود. در خارج از لبنان، روابط وی با مسلمانان نیز برای دولتهای عربی مشکل ایجاد کرده بود. وی معتقد بود که لبنان باید کشوری مقاوم باشد، در برابر اسرائیل ایستادگی کند و اگر ارتش به تنهایی نمیتواند اینکار را انجام دهد، مردم به ارتش کمک کنند و این اظهارات نیز زیاد خوشایند مقامات نبود.
رئیس مؤسسههای خیریه، اجتماعی و انسانی امام موسی صدر در لبنان ادامه داد: شاه ایران هم با امام موسی صدر بهشدت مخالف بود. در واقع، طرحهای امام صدر برای اصلاح جوامع، مناسب مسئولان وقت نبود و به همین دلیل، این مقامات تصمیم گرفتند به نوعی وی را از لبنان دور کنند. آنان میدانستند که اگر سید موسی صدر را در لبنان ترور کنند، هرجومرج در کشور ایجاد میشود و این به صلاح نبود؛ پس بهترین مناسبتی که پیش آمد، دعوت رسمی لیبی از وی بود؛ قدافی نیز انسانی حسود بود و همه این عوامل باعث شد، تا وی ربوده شود.
ربابه صدر رابطه میان امام موسی صدر و امام خمینی (ره) را بسیار خوب دانست و اظهار کرد: نمیتوانم بگویم که اگر امام صدر امروز در جامعه ایران حضور داشت، چه اتفاقی میافتاد؛ اما لااقل میدانیم که اگر امروز حضور داشت، بسیاری از مشکلات و اشتباهات روی نمیداد. رابطه امام موسی صدر و امام خمینی (ره) بسیار نزدیک بود و بهواسطه تلاشهای امام صدر بود که پاپ برای آزادی امام خمینی (ره) در ترکیه کوشش کرد. امام (ره) از ترکیه آزاد شد و به عراق رفت؛ خود امام خمینی (ره) در اینباره فرمودند «اگر امام موسی صدر در لبنان بود، من از عراق به لبنان میرفتم و به فرانسه نمیرفتم».
وی در پایان سخنانش تأکید کرد: چمدانها و کیفهایی که امام موسی صدر در سفر لیبی همراه داشت، پس از ربوده شدنش به ایتالیا ارسال شد. در محکمه ایتالیا حضور داشتیم، کیفها را باز میکردند و من محتویات را توضیح میدادم و مترجم ترجمه میکرد. برگههای داخل کیفها، همه نامههایی بود که بین امام خمینی (ره) و امام موسی صدر رد و بدل شده بود و حتی خود من نمیدانستم که روابط آنان تا این حد بود، امام موسی صدر مسئولیت آموزش گروههای اعزامی از ایران را بر عهده داشت و تمام سران اول انقلاب همگی در لبنان با موافقت امام خمینی (ره) زیر نظر امام موسی صدر آموزش دیده بودند.