عنوان "امام موسي صدر؛ انسان عقل و اخلاق" متشکل از سه عنوان انسان، عقل و اخلاق است و امام موسی صدر نخ این تسبیح است.
آنچه در ذیل میآید پاسخ مهندس مهدی فیروزان به سوالات خبرنگار ستاد خبری همایش بین المللی امام موسی صدر انسان عقل واخلاق است:
س: عنوان «امام موسی صدر؛ انسان عقل و اخلاق» متشکل از سه عنوان انسان، عقل و اخلاق است و امام موسی صدر نخ این تسبیح است. لطفاً شما هم نظر خودتان را بفرمایید.
همانطور که در سخنرانی خانم صدر آمده بود انسان محوریترین موضوع تفکر، اندیشه و مجموعه اعمال امام موسی صدراست. ایشان انسان را ذاتاً دارای کرامت میداند و به همین دلیل هم پیش از هر تعلق و ماهیتی به انسان وجود انسان را مقدم بر ماهیتش میداند و بازتاب این مقدم دانستن حکم دادن ایشان بر پاک بودن انسان و اهل کتاب است.
نتیجه دیدگاه ایشان در موضوع اجتماعی و ساختاری که در اجتماع ایجاد کردند اعتماد کامل به مردم، عدم بدگمانی به مردم، سپردن امور مردم به مردم است و اینکه مجموعه را دارای کفایت و لیاقت میبینند. وقتی میخواهند امور اقتصادی را تعریف کنند باز انسان در مجموعه عوامل اقتصادی جایگاه برجستهتری دارد. بنابراین انسان در دیدگاه امام موسی صدر جایگاه ویژهای دارد. به نظر من اگر بخواهیم دید معرفتی داشته باشیم انسان آئینه تمام نمای خداوند است. بنابراین هم جایگاه خداوند را در زمین دارد هم خلیفه خداوند است و باید بین خلیفه و خداوند ارتباطی وجود داشته باشد. شما کسی را خلیفۀ خودتان میکنید که نسبت صفاتی و ذاتی با شما داشته باشد، یعنی صاحب همه شئونات شما در غیاب شما باشد. پس قرار است انسان حقوقی را که مخلوقات بر خداوند دارند برای انسان در مقام خلیفگی به نیابت از خداوند انجام دهد. شاید بشود امام موسی صدر را در این سه عبارت تعبیر کرد که انسان عزیزترین، شریفترین و محوریترین موضوع در افکار امام موسی صدر است. اخلاق که باز در ارتباط با همین انسان است و تعریفی که امام موسی صدر از اخلاق میدهند تعریف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فقهی است یعنی جوهرش همان جوهر انسانیت است و اگر ما در انسان کرامت را اعتقاد داریم ضرورت دارد این اعتقاد در اخلاق هم ضرورت جاری شود و به نظر من دین آخر به جز پیام اخلاق نمیتواند چیزی داشته باشد و دین آخر باید در تمام جهان پیام اخلاق داشته باشد.
انسان دارای سه ویژگی است عقل، اراده، احساس. عقل که لمیخلق است و متعلق به عقل خداوندی است. من گاهی فکر میکنم وقتی خدا میفرمایند صفات را به انسان آموختم یکی از معانیاش این است که عقل خداوندی در بهرهای نسبی به انسان داده شده است. وقتی خداوند میفرمایند: نفخت فیه من روحی به معنی نفخت فیه من عقلی و نفخت فیه من علمی نیز میتواند باشد.
عقل جایگاه مشخصی نزد انسان دارد اراده برای تخلق اخلاق الهی است و احساس برای دوست داشتن زیباییها و خیرهاست. من امام موسی صدر را در باب اخلاق متخلق به اخلاق الهی میبینم، در باب عقل تفکر الهی میبینم، در باب اراده انسان نسبت به دوست داشتن میبینم. این سه واژه برگرفته از حدیث امام رضاست، حدیثی که سرلوحه کار همایش است به معنای دیگر میتوان انعکاسش را امام موسی صدر به عنوان یکی از خاندان پیامبر در عصر امروز دانست، کسی که انسان عزیزترین و محوریترین موضوع تفکر امام موسی صدر است خودش متخلق به اخلاق است. همه کسانی که با امام موسی صدر ارتباط دارند میگویند اخلاق وجه برگزیدهای امام موسی صدر است.
س: سبق ظاهری این همایش بحث فرهنگیاش است. تبیین اندیشه امام موسی صدر و ترویج اندیشه اوست چگونه میتوانیم این همایش را در مسیر قضیه پیگیری ببینیم؟
مسیر پیگیری که هدف اصلی همه ماست.
پیگیری باید لاینقطع اتفاق بیفتد باید بر قطار پیگیری هواداران بیشتری سوار شوند تا مسئولین در هر کشوری مجبور شوند به میل ملی تن بدهند. این همایشها باعث میشود افراد زیادتری را جذب کنیم و بر قطار پیگیری سوار کنیم. این قطار هر چه خروشانتر و سریعتر و با تشعشع و موج بیشتر حرکت کند میتواند خطوطی را که از لیبی در ایران فعال هستند و از پیگیری جلوگیری میکنند کمرنگتر کند و میتواند امر پیگیری را به نتیجه برساند.
س: فرمودید باید قطاری راه بیفتد که هدفش پیگیری قضیه باشد این قطار در مسیر راهش بر تنگناها و سربالاهایی میرسد که فکر میکنم اجلاس سران عرب و آنکه برای شرکت در این همایش روی لبنان است یکی از همین تنگناهاست. مقاومت منطقی و حوزه رسمی که دولت لبنان دارد تا روشن شدن این قضیه در واقع امتناع میکنند از شرکت کردن خوب حالا دولت ایران چه کمکی میتواند بکند؟
زمانی که این کنفرانس مطرح شد یک نگرانی پیدا کردم یادم میآید زمانی که کنفرانس سران عرب در لبنان بود و صحبت از آمدن قذافی عامل ربودن امام موسی صدر به لبنان بود بعضی از مقامات ایرانی میگفتند قذافی نباید بیاید و بعضی از مقامات لبنانی میگفتند نه قذافی بیاید. من سر این همایش هم نگران همین موضوع هستم که گروهی از مسئولین سیاست خارجی ایران معتقد باشند رفتن لبنان به لیبی برای آرمانهای عرب مثبت است و گروهی از مسئولین سیاست خارجی ایران معتقد باشند که این امر منفی است و خیانت به آرمان عرب است.
امیدوارم گروه دوم موفق شوند ولی من هنوز نگرانم که در ایران کسانی باشند که به لبنان فشار بیاورند که در این اجلاس شرکت کند بنابراین امیدوارم شما خبرنگاران و مقامات آزادیخواه بتوانند جلوی این گونه اعمال فشار برخی از کارشناسان یا سیاستمداران ایران را بر دولت لبنان بگیرند چون دولت لبنان تا لحظه تصمیمش بر عدم شرکت است.