در این مقاله با اشاره به گفتمانهای گوناگونی که در زمانهٔ امام موسی صدر در لبنان وجود داشت، گفتمان وی را گفتمان سیاسی ـ فرهنگی وحدت و اعتلای شیعی نامیده است.
مقاله «گفتمان سیاسی ـ فرهنگی امام موسی صدر و منازعات گفتمانی» نوشته امیر لطفی حقیقت، در همایش بینالمللی «امام موسی صدر؛ انسان عقل و اخلاق» ارایه شد و نویسنده به ایراد سخنانی درباره آن پرداخت.
به گزارش ستاد خبری همایش بینالمللی «امام موسی صدر؛ انسان عقل و اخلاق»، در دومین نشست تخصصی این همایش، امیر لطفی حقیقت، مقاله خود را تحت عنوان «گفتمان سیاسی ـ فرهنگی امام موسی صدر و منازعات گفتمانی» ارایه و در جمع شرکتکنندگان در این همایش دیدگاه خود را در این زمینه تشریح کرد.
لطفی حقیقت، در این مقاله با اشاره به گفتمانهای گوناگونی که در زمانهٔ امام موسی صدر در لبنان وجود داشت، گفتمان وی را گفتمان سیاسی ـ فرهنگی وحدت و اعتلای شیعی نامیده، و آورده است: این گفتمان به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد آن، توانست جایگاه بالایی را در عرصه سیاسی ـ فرهنگی لبنان کسب و حتی در میان جامعه مسلمان به عنوان گفتمان غالب، نقشآفرینی کند.
موضوع اصلی مقاله «گفتمان ـ سیاسی فرهنگی امام موسی صدر و منازعات گفتمانی» را میتوان بررسی مؤلفههای گفتمان امام صدر و علل موفقیت آن با بهره گیری از نظریه تئون ون دایک در باب ارتباط گفتمانهای سیاسی با ساختارهای کلان معانی چون فرهنگ و دین و نیز الگوی گرایس، دانست.
در این مقاله، از جمله علل موفقیت گفتمان امام موسی صدر، این نکته دانسته شده است که: گفتمان سیاسی ـ فرهنگی امام موسی صدر در مقایسه با گفتمانهای رقیب، از سلاست، روشنی، روانی و دوری از تکلف برخوردار بود.
امیر لطفی حقیقت، همچنین با اشاره به اینکه این گفتمان، در تبیین مسائل سیاسی و فرهنگی از واژگانی استفاده میکرد که با ذهنیت تاریخی و موجود اکثر شیعیان و بسیاری از پیروان دیگر مذاهب اسلامی لبنان مأنوس بود، آورده است: این اصطلاحات به صورتی در گزارهها و متون جای میگرفتند که موجب شد تا بتوان معنای آنها را از محتوای دیگر مطالب درک کرد.
اما در گفتمانهای دیگر، اصطلاحات و ادبیات به کار گرفته شده، بیشتر برای اقشار خاصی از جامعه تنظیم میشد. این مقاله، از دیگر علل موفقیت گفتمان امام موسی صدر را، پیوند آن با ساختارهای ذهنی جامعه شیعی لبنان دانسته و آورده است: اما گفتمانهای لیبرال ـ ناسیونالیست و سوسیالیست ـ مارکسیست مفاهیم و خاستگاهی داشتند که برای جامعهٔ لبنان و خصوصاً برای اقشار و طبقات عامهٔ این جامعه، نامأنوس بود و از این رو، هماره بحثهای این گفتمانها از حلقههای خاص روشنفکری یا هوادارای حزبی فراتر نمیرفت و چنانچه در برخی از موارد نیز میتوانستند، توده افراد را تحت تأثیر گذارند، به واسطه رویکرد پوپولیستی ایشان بود.
در بخشی از این مقاله، درباره علت دیگر این موفقیت میخوانیم: «دالهایی که امام موسی صدر در گفتمان خود بیان میداشت، برخاسته از معتقدات او بود و به هیچ وجه ابهام، ایهام، کنایه و سیاسیکاری در واژگان و گزارههای او وجود نداشت.
این درحالی بود که در سایر گفتمانها ی سیاسی، حقایق و کنه امر بیان نمیشد؛ بلکه بیشتر، به ادبیات سیاسی و وارداتی توجه میگردید.» در بخش دیگری از مقاله لطفی حقیقت، آمده است: «تفسیری که امام موسی صدر از اسلام به دست میداد، این بود که اسلام آیین و مکتبی است، موافق ترقی، تمدن، آزادی، صلح، عدالت، قانون و دموکراسی که در عین حال در همگرایی کامل با سایر ادیان و مذاهب قرار دارد.
او در مقابل سلطهگری و جریانهای التقاطی ایستادگی میکرد و به وحدت امت اسلام بسیار تأکید میورزید.» این مقاله میافزاید: «به دلیل تواناییهایی که این گفتمان داشت، توانست دالهای شناوری چون وحدت اسلامی، همگرایی، آزادی، مساوات، ترقی، تمدن، حقوق بشر و گفتوگو را در چارچوب نظام اندیشگی خود قرار داده و به عنوان اصلاحگر جامعه معرفی نماید.»
گفتنی است همایش بینالمللی «امام موسی صدر؛ انسان عقل و اخلاق» به همت دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، امروز شنبه، هشتم اسفند ۱۳۸۸ در سالن آمفی تئاتر دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد با حضور اندیشمندان و شخصیتهای برجسته داخلی و خارجی در حال برگزاری است.