گرچه برخي از سياستمداران نسبت به روابط با ليبي انتقاد دارند، اما با توجه به کفه ترازوی اعمال خوب و بد اين کشور در قبال ايران، به نظر مي‌رسد کفه خوب آن سنگين‌تر است.
یخ روابط تهران - طرابلس آب می‌شود؟
گروه سیاسی –گرچه برخی از سیاستمداران نسبت به روابط با لیبی انتقاد دارند، اما با توجه به کفه ترازوی اعمال خوب و بد این کشور در قبال ایران، به نظر می‌رسد کفه خوب آن سنگین‌تر است. یکی از دلایلی که می‌توان آن را به عنوان مهم‌ترین دلیل فراز و نشیب روابط ایران و لیبی قلمداد کرد، ماجرای ربوده شدن امام موسی صدر است. این کشور در این ماجرا هیچ‌گاه پاسخ قانع کننده‌ای به افکار عمومی به ویژه ایران نداده است و همین باعث شده تا انتقادات نسبت به برقراری و گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با این کشور همچنان ادامه داشته باشد.
هر چند موضع‌گیری‌های شگفت‌انگیز و نامتعارف معمرقذافی در مقاطع گوناگون درباره مسائل بین‌المللی، منطقه‌ای، فلسطین و... باعث شده است تا این کشور با سیاست‌های «قذافی» زبانزد شود، اما بسیاری از این مواضع خاص به مواضع سیاسی ایران نزدیک است. می‌توان در این باره به موضع‌گیری لیبی نسبت به قضایای فلسطین و غزه و حمایت این کشور از مقاومت مردم فلسطین اشاره کرد که نشان می‌دهد در مقابل سیاست‌های بسیاری از کشورهای عربی از جمله عربستان است.
این کشور در آینده نزدیک ریاست اتحادیه عرب را برعهده خواهد گرفت که این خود نکته مهمی برای گسترش روابط دو کشور است. در کنار آن ریاست اتحادیه آفریقا نیز پتانسیلی است که لیبی در خود دارد و ایران می‌تواند از نفوذ و تاثیرگذاری این کشور در کشورهای آفریقایی استفاده کند. جمهوری اسلامی ایران نیز برای لیبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ایران می‌تواند یکی از طرف‌های مهم اقتصادی لیبی در منطقه باشد. اجناس و کالاهای ایرانی می‌توانند با توجه به کیفیت تولیدی آن‌ها جای خود را در این کشور باز کنند.
در حوزه نفت نیز ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در این کشور صنعت نفت لیبی را متحول سازد لیبی یکی از کشورهای نفت‌خیز است که روزانه بیش از یک و نیم میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. در هر حال مناسبات سیاسی ایران و لیبی می‌تواند بر روند معادلات منطقه و فلسطین تاثیر بگذارد. هر دو کشور می‌توانند از پتانسیل‌های یکدیگر استفاده کنند.
در همین زمینه سیاست روز با چند تن از کار‌شناسان به گفت‌وگو پرداخته است:
روابط دو کشور به سوابق انقلابی برمی‌گردد
دکتر احمد بخشایشی استاد دانشگاه و کار‌شناس مسائل سیاسی و بین‌المللی درباره ظرفیت‌های موجود بین دو کشور گفت: باید به روابط دو کشور نگاه تاریخی داشته باشیم و در هر صورت ایران و لیبی روابطشان به سوابق انقلابی بازمی‌گردد.
وی افزود: معمر قذافی احساس می‌کند یک رهبر کاریزماست و می‌تواند تنش‌ها و ناامنی‌های زیادی که در این کشور وجود دارد به سلامت عبور دهد در عین حال شرایط در لیبی تا حدودی مثل ایران است و شرایط نفت و انرژی هسته‌ای که پیش از این داشته دقیقا مثل ایران بوده است.
استاد دانشگاه با توضیح اینکه لیبی انرژی هسته‌ای خود را به خاطر ترس از آمریکا به پروژه سوار کردن تاسیسات روی آورد و تاسیسات هسته‌ای این کشور به آمریکا رفت، تصریح کرد: معمر قذافی در عین حال یک شخصیت جالب توجه در سراسر جهان است و کارهای عجیبی هم انجام می‌دهد در بین کارهایی که می‌کند هر از گاهی به اموری روی می‌آورد که خوشایند ایران است.
وی با اشاره به ظرفیت‌هایی که بین دو کشور وجود دارد توضیح داد: در بحث اقتصادی و سیاسی لیبی می‌تواند به ایران کمک کند مخصوصا در زمان جنگ ایران و عراق لیبی گاهی از ایران حمایت می‌کرد و تنها مشکلی که بین دو کشور وجود دارد در حال حاضر موضوع امام موسی صدر است که لیبی می‌گوید به دعوت لیبی به این کشور آمد و به ایتالیا رفت اما ایران معتقد است امام موسی صدر در کشور لیبی زندانی است. کار‌شناس مسائل سیاسی و بین‌المللی درباره اهمیت دو کشور برای یکدیگر تاکید کرد: دو کشور در بحث اقتصاد و نفت و البته مسائل اجتماعی می‌توانند اهمیت زیادی برای یکدیگر داشته باشند و این موجب گسترش روابط آن‌ها شود.
وی در درباره اولویت‌های روابط دو کشور گفت: لیبی تقریبا مثل کشورهای عربی و کشور سوریه است و بهترین وضعیت که می‌توانیم تصور کنیم اولویت بندی در مسائل اقتصادی است که در این مبحث در مسئله بنزین و نفت می‌توانیم مهم‌ترین اولویت‌های خود را شماره گذاری کرده و ارتباطات لازم را برقرار کنیم.
ایران دانش فنی خود را به لیبی صادر می‌کند
جواد جهانگیرزاده نماینده مردم ارومیه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم درباره ظرفیت‌های موجود بین ایران و لیبی گفت: ظرفیت‌های موجود در حال حاضر بحث فرهنگی- مذهبی مشترک است، بحث سوابق انقلابی و مقاومت در برابر آمریکا، اگرچه لیبی متاسفانه رفتارهای انقلابی قبلی خود را از دست داده است.
وی افزود: منابع زیرزمینی و ارتباطاتی که دو کشور می‌توانند در حوزه عربی – اسلامی داشته باشند نیز از دیگر ظرفیت‌هاست، لیبی از کشورهای موثر عربی است که در آفریقا می‌تواند حامی ایران باشد و ایران می‌تواند در صدور دانش فنی خود به لیبی کمک کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم با اشاره به اینکه اهمیت ایران برای لیبی بسیار زیاد است، درباره اهمیت دو کشور برای یکدیگر توضیح داد: اهمیت ایران برای لیبی در توان سیاسی و جایگاه ویژه ایران در عرصه روابط بین‌المللی است، نقش ایران خیز در کنفرانس کشورهای اسلامی و پیشرفت‌های ایران طی سی سال گذشته که سرمشق بسیار مناسبی برای لیبی است.
وی تصریح کرد: روحیات سیاسی ایران نیز برای لیبی اهمیت بسزایی دارد، اما برای ایران هر کدام از کشورهای آفریقایی اهمیت زیادی دارد، لیبی سرزمین وسیعی است که پیشینه انقلابی قدرتمندی هم دارد. جهانگیرزاده ادامه داد: در عین حال که لیبی می‌تواند اگر واقعا بخواهد روابط استراتژیک خود را با ایران آغاز کند در قاره آفریقا پیشبرد سیاست‌های آزادیخواهانه و استکبار ستیزانه ایران را در این قاره تبلیغ کند.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در پایان درباره اولویت‌های روابط دو کشور افزود: این روابط باید بیشتر در عرصه سیاسی و انرژی باشد از لیبی رفتارهای متفاوت زیاد دیده‌ایم رفتارهایی که‌گاه به‌گاه به جایگاه رهبر لیبی برمی‌گردد که فراز و فرود زیاد داشته‌اند و به همین خاطر باید روابط ما پلکانی باشد.
ایران و لیبی در حوزه‌های مختلف منافع و دیدگاه‌های مشترک دارند
سعدالله زارعی کار‌شناس مسائل سیاسی و بین‌المللی درباره ظرفیت‌های ایران و لیبی و اهمیت دو کشور برای همدیگر گفت: سفر متکی به لیبی و دیدار ایشان با مقامات عالیرتبه این کشور یخ روابط ایران و لیبی را که طی دو دهه گذشته تا حدودی مناسبات سابق ایران و لیبی را تحت تاثیر قرار داده بود شکست و فضا رای برای معماری روابط جدید ایجاد کرد.
وی افزود: ایران و لیبی در حوزه‌های مختلفی منافع مشترک و دیدگاه‌های مشترکی دارند، هر دو عضو اوپک هستند که مدتهای مدیدی سیاست‌های منطبق بر هم را دنبال می‌کردند و در قبال جناح محافظه کار اوپک به رهبری عربستان سعودی بودند، هر چند کاهش صادرات نفت لیبی طی دهه گذشته از اهمیت این کشور در اوپک کاسته است اما همچنان صندلی خود را در اوپک به عنوان یکی از اعضای موسس حفظ کرده است. کار‌شناس مسائل سیاسی و بین‌المللی با اشاره به اینکه هر دو کشور عضو جنبش عدم تعهد هستند که سال‌ها در جناح انقلابی این جنبش عمل می‌کردند، توضیح داد: هر دو دارای مواضع یکسانی بودند و لیبی در این جنبش از ایران حمایت می‌کند به خصوص در بحث هسته‌ای نیز بار‌ها حمایت خود را اعلام کرده است و با توجه به اینکه لیبی عضو غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل بوده بار‌ها از ایران دفاع کرده است.
وی تصریح کرد: مسئله دیگر عضویت فعال لیبی در اتحادیه آفریقا و نگاه فعالی است که ایران به افریقا به عنوان یک حوزه قابل سرمایه گذاری دارد که لیبی می‌تواند در جهت سیاست‌های مرتبط با آفریقای ایران کمک موثری کند.
زارعی ادامه داد: دو کشور در حوزه فلسطین دارای دیدگاه‌های مشترک هستند و لیبی در جریان جنگ سی و سه روزه از مواضع حزب الله لبنان با قاطعیت در دو سطح دولتی و مردمی حمایت کرده و می‌کند و در جنگ بیست و دو روزه غزه نیز مواضع همسانی با ایران داشت و هم اکنون نیز از غزه دفاع می‌کند.
وی تاکید کرد: نکته دیگری که در رابطه با روابط دو کشور هست مقابله لیبی با شیعه ستیزی و اسلام هراسی است که لیبی با صراحت در قبال این طرح غرب ایستاد و آن را نکوهش کرد و اعلام کرد اگر شیعه بودن یعنی دوستدار اهل بیت ما هم اعلام می‌کنیم که شیعه هستیم و از تفکرات اهل بیت حمایت می‌کنیم و این‌ها بخشی از موضوعاتی است که دو کشور را به هم پیوند می‌زند.
تحلیل‌گر مسائل سیاسی و بین‌المللی افزود: در کنار این مسئله با تهدیدات مشترک مواجه هستیم و به یک اندازه مورد غضب آمریکا هستیم و رژیم صهیونیستی نیز هر دو کشور را به یک اندازه مورد هجمه تبلیغاتی قرار می‌دهد و این فصل فعالی از همکاری‌های دو کشور است.
وی در پایان درباره اولویت‌بندی روابط دو کشور گفت: در زمینه مسائل اقتصادی می‌توانیم همکاری‌های خوبی داشته باشیم و ایران طی ده سال گذشته به خصوص در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد نگاه فعالی به آفریقا داشته است و در شاخ آفریقا سرمایه‌گذاری کرده است و عایدات خوبی هم به دست آورده است و این روابط دو کشور می‌تواند مبنای خوبی برای ادامه این همکاری‌ها باشد.