علی امامی

این روز‌ها طرابلس و سایر شهرهای لیبی آکنده از انواع پوسترهای تبریک تبلیغاتی به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی معمر قذافی در سرنگونی خاندان پادشاهی لیبی است. معمر قذافی طی کودتایی در اول سپتامبر ۱۹۶۹ سلسله پادشاهی «ادریسی» لیبی را سرنگون کرد و قدرت را در لیبی به دست گرفت.

وی پس از به قدرت رسیدن، خود را مخالف صهیونیسم و امپریالیسم جهانی خواند و در میان کشورهای عربی به عنوان سرباز و مجاهد مخالف غرب مشهور شد او از دیرباز به لبنانبه عنوان کشور آمال و آرزوهای خود می‌نگریست و داعیه مالکیت این کشور را در سر داشت. قذافی فعالانه در امور داخلی لبنان که تنها چند سال از استقلال آن نگذشته بود، دخالت می‌کرد و تلاش می‌کرد مسیحیان لبنان را از این کشور خارج کند و لبنان را به یک کشور سرتاسر مسلمان با حاکمیت اهل سنت تبدیل کند و این آغاز تفکری خطرناک در بیرون راندن امام موسی صدر از صحنه سیاسی و اجتماعی لبنان بود.

امام موسی صدر تلاشی فراگیر را در وحدت اقوام لبنان آغاز نموده بود و موفقیت‌هایی نیز به دست آورده بود و این موفقیت‌ها خوشایند کودتاگر جوان لیبی نبود. در سال ۱۹۷۸ و در پی وخامت اوضاع داخلی لبنان، امام موسی صدر تصمیم گرفت که از رهبران کشورهای عربی بخواهد برای برون رفت لبنان از ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی چاره‌اندیشی کنند. امام موسی صدر برای اجرای این ایده خود، سفر به چهار کشور عربی سوریه، اردن، عربستان و الجزایر را آغاز کرد و در جریان این سفر، «هواری بومیدین» رئیس جمهور الجزایر پیشنهاد کرد که به لیبی نیز سفر کند و اختلاف نظرهای سیاسی لیبی و لبنان را نیز حل کند و همزمان با این پیشنهاد، معمر قذافی دعوتنامه رسمی برای امام موسی صدر ارسال کرد و از ایشان برای شرکت در مراسم نهمین سالگرد پیروزی انقلاب لیبی دعوت کرد. این دعوتنامه را کاردار لیبی در لبنان به «امام» تقدیم کرد و به دنبال آن، امام موسی صدر اعلام کرد که روز ۲۵ اوت به لیبی سفر خواهد کرد و پس از گفت‌وگو با مقامات لیبی و شرکت در مراسم اول سپتامبر، طرابلس را به مقصد فرانسه برای عیادت همسر بیمارش ترک کند. روز جمعه ۲۵ اوت ۱۹۷۸ امام موسی صدر به اتفاق دو نفر از دستان صمیمی‌اش به نام شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین رئیس خبرگزاری لبنان با یک فروند هواپیمای خطوط هوایی «الشرق الاوسط» از بیروت به طرابلس وارد شد و برخلاف انتظار، هیچ کدام از رسانه‌های لیبی این خبر را در آن روز مخابره نکردند و امام موسی صدر در سکوت خبری به لیبی وارد شد. بر پایه اسناد موجود امام صدر، آخرین بار در ۳۱ اوت در طرابلس دیده شده است؛ بعد‌ها یک شاهد لبنانی مقیم هتل اقامت امام موسی صدر فاش کرد که او در ظهر ۳۱ اوت به چشم خود کاروان خودروهای اختصاصی و مقامات تشریفاتی وزارت امورخارجه لیبی را دیده است که امام صدر و همراهانش را با خود سوار کرده تا به دیدار قذافی بروند.

لیبی اول سپتامبر، نهمین سالگرد انقلاب را جشن گرفت؛ اما امام موسی صدر در جایگاه مهمانان دیده نشد و این سرآغاز فصل ناپدید شدن یکی از چهره‌های موثر در صحنه سیاسی و اجتماعی جهان اسلام است و از آن پس، جدال دیپلماتیک بین لیبی و لبنان آغاز شد که همچنان ادامه دارد. روز ششم سپتامبر مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان با سفارت لیبی تماس گرفته و جویای وضعیت امام موسی صدر شدند که با پاسخ مناسبی روبه‌رو نشدند و ظهر روز بعد سفارت لیبی در بیروت اعلام کرد، امام موسی صدر و همراهان روز ۳۱ سپتامبر طرابلس را با یک هواپیمای خطوط هوایی ایتالیا به شماره پرواز ۸۸۱ به مقصد رم ترک کرده است ادعایی که هیچگاه ثابت نشد.

در سال ۲۰۰۲ میلادی اجلاس سران کشورهای عربی در بیروت پایتخت لبنان برگزار شد و مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، اگر قذافی می‌خواهد در این اجلاس شرکت کند باید امام صدر را «زنده یا مرده» با خود بیاورد و قذافی با ارسال یادداشتی به دبیرخانه اجلاس سران، خواستار تغییر محل اجلاس شد و هرگز در این اجلاس شرکت نکرد. و اینک بیش از ۳ دهه از ناپدید شدن امام موسی صدر و همراهان این عزیز جهان اسلام می‌گذرد و معمر قذافی همچنان از مسئولیت خود در این فاجعه جهان اسلام طفره می‌رود.