نویسنده مقاله «امام موسی صدر، پلورالیسم و گفتوگوی بین ادیان» معتقد است اندیشههای امام صدر و برخی متفکران دیگر شرقی را میتوان تحت عنوان «مکتب اصالت فطرت» بررسی کرد.
نویسنده مقاله «امام موسی صدر، پلورالیسم و گفتوگوی بین ادیان» معتقد است اندیشههای امام موسی صدر و برخی متفکران دیگر شرقی را میتوان تحت عنوان «مکتب اصالت فطرت» بررسی کرد که لزوماً پایبند به مبانی فکری و فلسفی غرب نیست و در آن ساختار نمیگنجد.
دکتر سید جواد میری، استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل اجتماعی در گفتوگو با روابط عمومی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر موضوع اصلی مقاله خود با عنوان «امام موسی صدر، پلورالیسم و گفتوگوی بین ادیان» را که در کنفرانس بین المللی «تأملاتی در مورد سوسیالیسم بعد از بیست سال» در کشور بلغارستان برگزار خواهد شد، تشریح کرد.
وی در این باره گفت: دغدغه من نسبت به امام موسی صدر و اندیشه ایشان این است که معمولاً در حوزه علوم اجتماعی و جامعهشناسی، صرفاً غربیان را صاحب نظر میشناسند و اگر هم فردی شرقی یا غیر غربی بوده است، معمولاً فردی بوده که اروپامحوری و غربمحوری را به صورت اعمش قبول کرده و در کنار آن از دیدگاه خودش هم حرفهایی زده است که معمولاً در چارچوب سکولاریسم جای میگیرد.
دکتر میری افزود: بنابراین، اگر کسی بخواهد بیرون از این چارچوب و خارج از محدودههای عصر روشنگری صحبت کند و درباره روابط میان انسانها و روابط فرد و اجتماع و ملزوماتی که اینها با هم دارند و سیستمها و نهادهایی که در جامعه وجود دارد، نظری ارایه دهد، سخنش را نمیشنوند.
استاد مدعود دانشگاه صنعتی شریف، در نقد این نگرش گفت: تمام سخن ما این است که چنین دیدگاهی صحیح نیست؛ بلکه ما در دنیایی زندگی میکنیم که در آن سیستمها و پارادایمهای گوناگونی وجود دارد و همچنانکه زبانهای مختلفی برای گفتوگو داریم، پارادایمهای فکری مختلفی نیز وجود دارد و دلیلی وجود ندارد که جامعهشناسی یا نظریات اجتماعی صرفاً در چارچوب عصر روشنگری و همراه و همگام با سکولاریسم باشد.
وی در این باره ادامه داد: هم به معنای انتولوژی (هستیشناسی) و هم به معنای اپیستمولوژی (معرفتشناسی) امکان دارد که نظریات و دیدگاههای گوناگونی وجود داشته باشد که خارج از محدودهٔ عصر روشنگری و سکولاریسم قرار بگیرد.
اینجامعهشناس افزود: من بر این باورم که امام موسی صدر و بسیاری دیگر از اندیشمندان مانند دکتر شریعتی، اقبال و مطهری در این چارچوب میگنجند که میتوان نام «مکتب اصالت فطرت» را بر آن گذاشت.
دکتر میری گفت: من در مقالهام سعی کردهام این نکته را بیان کنم که ما در چارچوب منظومه فکری امام موسی صدر، میتوانیم مشکلات امروزه بشر را استخراج کنیم و برای مثال دریابیم که پلورالیسم یا گفتوگوی ادیان یا گفتوگوی تمدنها و سنتهای گوناگون در تفکر امام موسی صدر، چه جایگاهی دارند.
وی افزود: این مقاله ابتدا به تعریف اولیه و سادهای از خود این مقولات در حوزه جامعهشناسی و نظریات اجتماعی میپردازد و سپس نگاه امام موسی صدر به این مقولهها را بررسی میکند.
این استاد دانشگاه گفت: اصل مطلب این است که انسان، موجودی محتوم و اسیر جبریات نیست بلکه او نقش اصلی را بازی میکند. چنین نیست که بگوییم اگر کسی مسلمان به دنیا آمده باشد، اسلام بر او تحمیل شده است و هیچ تفسیر و تحلیل دیگری وجود نداشته باشد.
انسان هم دهش است و هم کوشش؛ یعنی هم میتواند بگیرد و هم میتواند بدهد و هم در تعاملات اجتماعی قادر و تواناست و وجود همین آزادیها اثباتکننده این است که میتوانیم برداشت دیگری داشته باشیم.
وی درباره دیدگاه امام موسی صدر نسبت به مسئله اختلاف ادیان گفت: در نظر امام موسی صدر مسئله اختلاف در ادیان به دلیل وجود ادیان مختلف نیست بلکه به این دلیل است که ما پیام اصلی دین را که خدمت به انسان و همنوع و آل الله فرض کردن جامعه بشری است، فراموش کردهایم.
دکتر میری افزود: چه مسلمان، چه هندو، چه یهودی، چه مسیحی، هر کدام به نوعی این مسئله را فراموش کردهاند و همین امر سبب اختلاف شده است اما اگر بخواهیم بین ادیان گفتوگو و دیالوگ برقرار کنیم باید نخستین دغدغه ما این باشد که به همنوع خود خدمت کنیم.
لازم به ذکر است که کنفرانس بین المللی «تأملاتی در مورد سوسیالیسم بعد از بیست سال» در شهر صوفیای بلغارستان و به همت دانشکده مردمشناسی بالکان و فرهنگستان علوم بلغارستان در روزهای دهم تا یازدهم نوامبر ۲۰۰۹ (۱۹ و ۲۰ آبان ۱۳۸۸) برگزار خواهد شد که دکتر سید جواد میری با ارایه مقاله خود تحت عنوان «امام موسی صدر، پلورالیسم و گفتوگوی بین ادیان» که به زبان انگلیسی نوشته شده است، در این کنفرانس شرکت خواهد کرد.