ششم شهریور امسال هیاتی متشکل از غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس کمیسیون
اقتصادی و عضو کمیته پیگیری سرنوشت امام موسی صدر در مجلس هشتم، محمد
ابراهیم نکونام، نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ و سعید ابوطالب، دبیر کمیته
پیگیری سرنوشت امام موسی صدر در مجلس هفتم به لبنان سفر کردند.
۳ روز بعد (نهم شهریور) سالروز ربوده شدن امام موسی صدر بود و این سفر به دعوت نبیه بری، رئیس مجلس لبنان و رئیس جنبش امل، برای گرامیداشت این روز صورت می گرفت. اهمیت این سفر آنجا روشن میشود که این هیات علاوه بر نبیه بری، دیدارهایی با اعضای خانواده امام موسی صدر و سید حسن نصرالله در لبنان داشتند. اما هیات مذکور قرار بود گزارشی را به کمیسیون اصل ۹۰، به ریاست محمد رضا فاکر تحویل دهد.
نکونام روز سه شنبه در گفت گو با همشهری، از تحویل این گزارش که حاوی نکات محرمانه نیز بوده است به کمیسیون اصل ۹۰ خبر داد. بلافاصله پس از بازگشت هیات سه نفره ایرانی از لبنان، خبری منتشر شد مبنی بر پیشنهاد کشور لیبی برای تحویل اجسادی مجهول الهویه به لبنان. کلیت این خبر را ابتدا یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاسی خارجی مجلس نقل کرد. این خبر در حالی زمزمه میشد که معمر قذافی، رهبر لیبی و متهم ردیف اول ربوده شدن امام موسی صدر، تاکنون بارها در پاسخ به درخواست لبنان برای روشن شدن وضعیت امام موسی صدر متناقض گفته است. امام مصباحی مقدم پس از بازگشت از سفر لبنان به این تناقضات اشاره میکند: «لیبی تاکنون ۲ گزارش متناقش ارائه داده است.
در گزارش اول گفته که صدر و ۲ همراهش به دست عناصر امنیتی لیبی کشته شده و اجساد آنها ناپدید شده است و در گزارش دوم تاکید شده که اجساد آنها وجود دارد.» رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین تاکید دارد که لیبی هیچ گزارشی به ایران تحویل نداده است بلکه این اطلاعات ماحصل مذاکرات شفاهی نمایندگان ایران با طرف لبنانی مسئول پیگیری پرونده است. مصباحی مقدم در گفتوگو با همشهری و در رد ادعای لیبی اظهار داشت: لبنان در پاسخ به ادعای لیبی مبنی بر وجود اجسادی که شاید متعلق به امام موسی صدر و هیات همراهش باشد، تقاضای تحویل اجساد و انجام آزمایش DNA کرده که لیبی از این مسئله سرباز زده است.
ادعای لیبی در حالی مطرح میشود که بر اساس گفته اعضای خانواده امام موسی صدر، زندانیان سیاسی که در سال ۲۰۰۲ در لیبی آزاد شدهاند در ماه رمضان همان سال (۲۰۰۲) امام موسی صدر را در زندان ابوسلیم دیده و با او گفتوگو کرده بودند. از سوی دیگر نکونام در پاسخ خبرنگار همشهری به دیدار اعضای هیات با خانواده امام موسی صدر اشاره کرد و گفت: «خانواده امام موسی صدر معتقدند که ایشان زنده هستند ولازم است پیگیریهای جدی تری برای بازگرداندن امام موسی صدر صورت بگیرد.»
ابراهیم نکونام در گزارش خود از این سفر، درباره دیدار هیات ۳ نفره با سید صدرالدین صدر، فرزند امام موسی صدر و انتقاداتی که وی به روند پیگیری پرونده پدرش کرده، آورده است: «سید صدرالدین صدر پس از خوشامدگویی اظهار داشت در سنوات اخیر احساس میشد برادران ما در ایران فتیله کار تعقیب پرونده امام را پایین کشیدهاند ولی گزارش کمیسیون اصل ۹۰ همه آن کم کاریها را پوشش داد. من ۱۳ سال در ایران تلاش کردم ولی هیچ سرنخی پیدا نکردم. امام در بیروت و ایتالیا تلاشها ادامه داشت و امیدوار کننده بود. ما معتقدیم امام و دو نفر از همراهان وی زنده هستند، نباید کاری کرد که مقدمات شهادت ایشان فراهم شود.»
نکونام در ادامه باز هم به نقل از صدرالدین صدر میگوید: «ما نباید بپذیریم که امام کشته شده است. تجربه شهید تندگویان نباید تکرار شود. در زمان آقای خاتمی کار مفیدی نشده، در دولت آقای احمدینژاد نیز مشکلات وجود دارد.» ربابه صدر، یکی از ۷ خواهر امام موسی صدر نیز پیش از این در پاسخ به این پرسش همشهری که اخیرا از بعضی از نمایندگان مجلس شنیده شده که دولت لیبی پیام داده حاضر است در مورد تحویل دادن اجساد ۳ شهید وارد مذاکره شود، تاکید کرد که چنین خبری را نشنیده است.
ربابه صدر در مورد سفر هیات ایرانی به لبنان در سالروز ربوده شدن امام موسی صدر توضیح داد: صحبت آنها بیشتر در خصوص عزم مجلس برای پیگیری موضوع امام موسی صدر و اینکه این مسئله تا مشخص شدن نتیجه متوقف نمیشود، بود. ربابه صدر ادامه داد که مجلس ایران، ۱۱ راهکار برای تعیین سرنوشت نهایی امام موسی صدر پیشنهاد داده است که پیگیری قضائی در دادگاههای بین المللی و مراجع قضائی جهان، ارائه شکایت و تقاضای رسیدگی به مراجع کشورهایی که قانون بررسی دعوی ضد تروریست و آدم ربایی دارند و طرح پرونده امام موسی صدر در سازمان ملل، سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان سران عرب از جمله آنهاست. راهکار دیگر یکی از راهکارهایی که مجلس ایران برای تعیین سرنوشت امام موسی صدر پیشنهاد داده، بررسی راههای گوناگون مذاکره و همکاری با ایتالیا به منظور جلوگیری از هر گونه تبانی میان دولت ایتالیا و حکومت لیبی است.
آنچنان که ابراهیم نکونام در گزارشش از این سفر آورده است گویا اخیرا دادگاهی ایتالیایی ادعا کرده است که امام موسی صدر به ایتالیا آمده و توسط چهار نفر از اعضای ساواک رژیم پهلوی ترور شده است. غلامرضا مصباحی مقدم پس از سفر خود به لبنان در گفتوگو با روزنامه کویتی الرای العالم، به این نکته اشاره کرد و گفته بود: یک دادگاه ایتالیایی اخیر اعلام کرد که امام صدر و دو همراه وی وارد ایتالیا شدند و این رای با دو رای آخر دادگاه ایتالیا در تناقض است. چنین تناقضاتی در سخنان و آراء مسئولان لیبی و ایتالیا میتواند بیانگر وجود زد و بند و تبانی میان آنها باشد.
پیش از این ایتالیا و به انحای مختلف خبر گزارش ورود امام موسی صدر به خاک ایتالیا را کذب خوانده است. این نمونه تناقضاتی است که معمر قذافی و ۱۷ متهم دیگر لیبیایی برای سلب مسئولیت خود مدتی به آن پرداختند و ادعا کردند که امام موسی صدر و همراهانش در ۳۱ اوت ۱۹۷۸ با هواپیمای خطوط هوایی ایتالیا به شماره ۸۸۱، لیبی را به مقصد رم ترک گفتهاند. این در حالی است که تلویزیون ایتالیا، عصر روز ۲۵ سپتامبر ۱۹۷۸، بیانیه صادره از سوی شرکت آلیتالیا و مصاحبه انجام شده با خلبان هواپیما را پخش میکند که در آن، خلبان مذکور، حضور امام و همراهانش را در آن پرواز رد کرده است.
پایگاه اطلاع رسانی عصر ایران در گزارشی مبنی بر رد این بلوف حکومت لیبی نوشته است: تحقیقات مسئولان ایتالیایی و نیروهای امنیتی لبنان بیانگر آن است که ۲ فرد مجهول الهویه، خود را به جای امام موسی صدر و شیخ یعقوب معرفی کرده و در ساعت حدود ۱۰ صبح روز اول سپتامبر ۱۹۷۸ به هتل هالیدی شهر رم مراجعه کردهاند. جالب اینجاست که مسافران پرواز ۸۸۱، ساعت ۲۳ و ۳۰ شب قبل، یعنی ۳۱ اوت ۱۹۷۸ از فرودگاه خارج شدهاند. دو فرد مذکور پس از مراجعه به هتل و اجاره دو اتاق، هزینه یک هفته اقامت را پیش پرداخت کردهاند و چند دقیقه پس از ورود به اتاق، در حالی که چمدانها و گذرنامههای امام و شیخ یعقوب را در اتاق جا گذاشتهاند، از هتل خارج شدهاند و دیگر بازنگشتهاند.
بدین ترتیب، دولت ایتالیا، دولت لبنان و مسئولان چندین کشور عربی و غیر عربی دیگر، به این نتیجه رسیدهاند که امام صدر و همراهانش هرگز به خاک ایتالیا وارد نشدهاند. با این وجود مصباحی مقدم گزارش اخیر دادگاه ایتالیا مبنی بر ورود امام موسی صدر به خاک این کشور را که دقیقا در نقش تمام تحقیقات پیشین صورت گرفته، نشانگر نوعی تبانی بین ایتالیا و لیبی میداند.
ابراهیم نکونام نیز معتقد است که این بازی جدیدی است که لیبی به راه انداخته و باید جلوی این بازی گرفته شود. مصباحی مقدم تاکید دارد که تهران هنوز به نتیجهای قطعی در مورد سرنوشت امام صدر نرسیده است. بنا به گفته نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ برای مراسم سالروز ربوده شدن امام موسی صدر، از سایر کشورها هیاتی دعوت نشده بود و تنها هیات ایرانی میهمان این مراسم بودهاند.
در گزارش نکونام درباره استقبال مردم از این مرسام و حضور نبیه بری در بین جمعیت آمده است: «جمعیت همایش به نظرم پنجاه هزار نفر بود... نبیه بری آمد و جمعیت به احترامش بلند شدند. وی حدود ۴۵ دقیقه صحبت کرد. از جریانات مختلف گفت و اشاراتی هم به ایران و انقلاب فناوری هستهای و مقاومت ایران کرد. بقیه صحبتها، از امام موسی صدر و لیبی بود و همه مسئولیتها را متوجه لیبی و شخص معمر قذافی میدانستند و تلاش میشد که زنده بودن امام موسی صدر را به باور جهانی برسانند تا تلاش مضاعف برای رهایی ایشان و ۲ نفر همراش صورت گیرد.»