نویسنده: مظفر شاهدی

امام موسی صدر که به همراه شیخ محمد یعقوب و استاد عباس بدرالدین بنابه دعوت معمر قذافی وارد لیبی شده بود، هنگامی که سوار بر اتومبیلهای دولتی لیبی راهی ملاقات با قذافی بود مفقود شد و در حالی که دولت لیبی تلاش می‌کرد وانمود سازد امام موسی صدر خاک لیبی را به قصد ایتالیا ترک کرده است، تحقیقات گسترده بعدی نشان داد که او هیچ‌گاه از لیبی خارج نشده است و اینک حدود ۳۰ سال از آن زمان سپری می‌شود.

آیت‌الله امام موسی صدر فرزند آیت‌الله سید صدرالدین صدر از فق‌ها و مراجع عالیقدر شیعه در ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در شهر قم متولد شد و همزمان با علوم حوزوی و دینی، دروس و تحصیلات مدرسه‌ای جدید را نیز در مدارس و دبیرستانهای آن روزگار ادامه داده و در حالی که با بهره‌گیری از حوزه درس علمای بزرگ آن دوران در کسب علوم دینی و حوزوی به مدارج بسیار بالایی رسیده بود در دانشکده حقوق دانشگاه تهران نیز در رشته اقتصاد تحصیلاتش را ادامه داد و به سرعت در ردیف اساتید حوزه علمیه قم قرار گرفت.

اساتید حوزه آینده درخشانی در جبین او مشاهده می‌کردند. آیت‌الله صدر در سال ۱۳۳۴ جهت درک محضر علما و مدرسین حوزه علمیه نجف راهی عتبات عالیات شد و در‌‌ همان زمان به منظور دیدار با بستگان خود راهی لبنان شده به ویژه مراتب کمال دانش و تدبیر او مورد توجه و عنایت آیت‌الله سید عبدالحسین شرف‌الدین در لبنان قرار گرفته برای رهبری آتی جامعه شیعیان شایسته تشخیص داده شد.

امام موسی صدر در سال ۱۳۳۷ به قم بازگشت با همکاری برخی از طلاب و علمای نواندیش حوزه مجله مکتب اسلام را پایه ریزی کرد که در آذر ۳۷ نخستین شماره آن منتشر شد. ایشان همچنین موجبات تأسیس دبیرستانی ملی را با امتیاز وزارت فرهنگ در شهر قم فراهم آورد. در سال ۱۳۳۸ و بنابه وصیت و دعوت آیت‌الله شرف الدین برای رهبری شیعیان لبنان به آن کشور رفت و در مدت زمانی نه چندان طولانی در زندگی و حیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه شیعیان لبنان تأثیرات مثبت بسیار زیادی برجای نهاد و موقعیت شیعیان را چنان ارتقا بخشید که تا آن زمان سابقه نداشت.

از جمله اقدامات ایشان در لبنان تأسیس جامعه زنان، تأسیس انجمن نیکو کاران، تشکیل مرکز تحقیقات اسلامی، و چند مرکز دیگر فرهنگی و تفریحی بود. اما موسی صدر در راستای تحکیم و تقویت موقعیت شیعیان لبنان به کشورهای مختلفی در آسیا، خاورمیانه، اروپا و آفریقا سفر کرد و با رهبران سیاسی و شخصیتهای دینی و علمی پرشماری دیدار کرد و بسیاری از آنان را مجذوب شخصیت علمی؛ دینی، فرهنگی ومدیریتی خود ساخت. در این میان به ویژه امام موسی صدر روابط بسیار نزدیکی هم با آیت‌الله امام خمینی داشت که در آن هنگام در تبعید عراق به سر می‌برد.

از جمله مهم‌ترین اقدامات امام موسی صدر تأسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان در سال ۱۳۴۶ با موافقت دولت و مجلس ملی لبنان بود که خود ایشان به رهبری آن برگزیده شد. صدر در طول سال‌ها حضور جدی و اثرگذار خود در لبنان بالاخص در دفاع از جنوب لبنان در برابر تجاوزات دائمی رژیم اسرائیل سخت فعال بود و تأسیس سازمان «حرکة المحرومین» و جنبش امل توسط ایشان (و با مشارکت شهید چمران) در همین راستا صورت گرفت و در حالی که بسیاری از رهبران جهان عرب از مقاومت در برابر اسرائیل نومید شده و بعضاً راه تسلیم و صلح را برگزیده بودند، حضور مدبرانه امام موسی صدر در رأس جامعه شیعیان لبنان مبارزه جهان اسلام با رژیم اسرائیل را وارد مرحله تاریخی جدیدی ساخت.

........................................................................................................

منبع:

کتاب امام موسی صدر به روایت اسناد ساواک. مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۹، صفحات متعدد.