دکتر «رجب شعبان»، رئیس انجمن حقوقدانانِ مدافع مسائل ملی و انسانی در
نامهای مهم و سرگشاده خطاب به «عمرو موسی» دبیرکل اتحادیهعرب، خواستار
محاکمه سردمداران حکومت لیبی به جرم ربودن و ناپدیدکردن امام موسی صدر شده و
بر تشکیل کمیته‌ای عربی برای بررسی و تحقیق درباره جنایت ربودن امام و
همراهانش تأکید کرده است.
متن کامل نامه رئیس انجمن حقوقدانانِ مدافع مسائل ملی و اسلامی به دبیرکل اتحادیهعرب که در ادامه تلاش‌های انجامشده برای پیگیری قضیه ربودن امام موسی صدر در لیبی به این شرح است:
جناب آقای عمرو موسی!
دبیرکل محترم اتحادیهعرب!
اکنون بیست و هفت سال از واقعه‌ای میگذرد که در حقیقت از مهمترین مسائل لبنان به شمار می‌آید و مورد توجه ویژه همه گروه‌ها، طوایف و جناح‌های سیاسی لبنان قرار دارد و این مسأله عبارت است از «ربودهشدن امام موسی صدر و همراهانش، شیخ محمد یعقوب و آقای عباس بدرالدین.»
بیست و هفت سال گذشت و در این مدت، جویندگانِ سرنوشت امام و همراهانش، از هیچ تلاشی برای رسیدن به اهداف خود فروگذار نکردند و از طریق ارتباط با همه مراجع قانونی ذی‌صلاح، برای آشکار کردن حقایق نهفته در پس پرده این جنایت بزرگ اقدام نمودند؛ جنایتی که در خاک لیبی و با اطلاع و حمایت سران رژیم لیبی صورت گرفت.
بیست و هفت سال گذشت و گویی در جامعه بشری و مجامع بین‌المللی، وجدان بیداری نبود تا از وقوع این جنایت به درد آید، و این در حالی بود که مجامع وابسته به سازمان ملل متحد، نسبت به مسائلی که در مقایسه با این جنایت هولناک اهمیت چندانی نداشت، از خود واکنش نشان دادند.
جناب آقای دبیرکل!
چهبسا شما امام موسی صدر را به خوبی نشناسید، یا جز در حد پرسش‌هایی که از سوی نمایندگان شما در بیروت مطرح می‌گردد، با ایشان آشنایی نداشته باشید؛ اما لازم است بدانید که امام موسی صدر، همچنان که در عرصه جامعه لبنان از سطح گروه‌ها، طوایف و احزاب فرا‌تر رفته و به یک شخصیت ملی و میهنی لبنان تبدیل شدند؛ در سطح جهان عرب و دنیای اسلام، و فرا‌تر از آن، حتی در سراسر جهان نیز به عنوان چهره‌ای شاخص مطرح بودند.
ایشان با گذر از همه تعصبات دینی، فرقه‌ای و طایفه‌ای، در عرصه میهن جلوه‌گر شدند و بدین ترتیب، نماینده و نماد چهار میلیون لبنانی به شمار می‌آیند.
در ادامه نیز امام موسی صدر با گذر از محدوده مرزهای لبنان، در عرصه جهانعرب ظهور کرد و در برابر عقبماندگی، ظلم و اشغال‌گری‌هایی که امت عربی از اقیانوس اطلس تا خلیجفارس با آن مواجه هستند، به پا خاست، بنابراین اندیشه، عملکرد و منش امام صدر، تجسم اراده و ماهیت سیصد میلیونی امت عرب به شمار می‌آید.
از سوی دیگر، امام صدر، سیدی از سلاله پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) است و اصل و نسب ایشان به حضرت محمد (صلیاللهعلیهوآله) میرسد و بر این اساس، اندیشه‌ها و افکار و میراث فکری ایشان به همه امت اسلامی که در سراسر جهان پراکندهاند، تعلق دارد و ایشان، نماینده بیش از یک میلیارد مسلمان در سراسر جهان محسوب میشوند و فرا‌تر از همه این‌ها، امام صدر که با آگاهی و اندیشه والای خود سردمدار اندیشه گفتوگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و همکاری ادیان در خدمت به انسان بودند؛ در واقع یکی از طلایه داران مفاهیم مرتبط با سازمان‌های جهانی داعیهدار حمایت از حقوقبشر به شمار می‌آیند و در نتیجه، نماینده و نماد چهار میلیارد نفر از دیگر ساکنان کره زمین هستند.
جناب دبیرکل!
این مقدمه را تنها از این جهت بیان کردم که بدانیم مسأله حضرت امام صدر، از قضیه «لاکربی» ـ با تمام احترام و اهمیتی که برای قربانیان آن جنایت هولناک قائل هستیم ـ اهمیت بیشتری دارد. امام صدر، از مسأله وجود «سلاح‌های کشتار جمعی در عراق» ـ این دروغ بزرگ ـ مهم‌تر هستند برای بررسی اینگونه مسائل، کمیته‌های بین‌المللی تشکیل شد و بر اساس آن، مته‌مان این پرونده‌ها به محاکم بین‌المللی احضار شدند؛ در حالی که برای رسیدگی به موضوع ناپدیدشدن امام موسی صدر که تجلی ارزش‌های انسانی در سطح بین‌المللی عربی، اسلامی و ملی هستند چنین حرکتی انجام نگرفته است. و اکنون پس از گذشت بیست و دو سال که رژیم لیبی از اعتراف به ناپدیدشدن یا ربودهشدن امام صدر در خاک لیبی خودداری میکرد پنج سال است که این رژیم به موضوع ناپدیدشدن امام در خاک لیبی اعتراف کرده است هر چند ما به نام‌ها و عناوینی که رژیم لیبی بیان کرده تا مسؤولیت ناپدیدشدن امام را بر عهده آنان بگذارد اهمیتی نمیدهیم و این قبیل گزافهگوییهای رژیم لیبی را تلاشی برای گریز از مسؤولیت و رفع شبهه و اتهام از سردمداران این رژیم میدانیم.
در واقع ربودن حضرت امام موسی صدر، یک جنایت بزرگ و از پیش طراحی شده است که رژیم لیبی آن را در خاک این کشور به انجام رسانده است و بدون کوچکترین تردید باید گفت که در سراسر جهان، این نخستین بار است که شخصی که به دعوت رسمی یک دولت و برای ملاقات با مهمترین مقام دولت دعوتکننده، القذافی، به کشوری سفر میکند ربوده و ناپدید میشود. لازم به ذکر است که عملیات ربودن و امام صدر در شرایطی صورت گرفت که لبنان، گرفتار نبردهای داخلی بود و توطئه‌های صهیونیستی ـ آمریکایی، این کشور را در گرداب اختلافات مذهبی و طایفه‌ای فرو برده و سرزمین ملت لبنان را به نابودی کشانده بود.
از سوی دیگر، ناپدیدشدن ایشان در زمانی انجام شد که تجاوزات صهیونیست‌ها، هر روز ابعاد تازهای به خود میگرفت و افکار عمومی کشورهای عربی و اسلامی، تحت تأثیر گفتوگوهای به اصطلاح «صلح» با اسرائیل، در حالت انفعال قرار داشت. جناب دبیرکل اتحادیهعرب! در ماده دوم از معاهده بین‌المللی منع تروریسم و آدمربایی که با توجه به مصوبه مجمع عمومی سازمان کشورهای قاره آمریکا در سال ۱۹۷۱به تصویب رسیده، چنین آمده است: ربودن، کشتن و یا هر نوع سوءقصد به جان و شخصیت افرادی که دولت‌ها بر اساس قوانین بین‌المللی موظف به حمایت ویژه از آنان میباشند و نیز هر گونه اقدام مسلحانه در ربودن چنین افرادی یک «جنایت با ابعاد بین‌المللی» به شمار می‌آید: بر این اساس، تأمین امنیت شخصیت مهمی در حد و اندازه امام صدر که به دعوت رسمی سردمدار رژیم لیبی (القذافی) به این کشور سفر کرده بود بر عهده دولت لیبی بوده و آنچه این رژیم در حق ایشان مرتکب شده، «جنایتی با ابعاد بین‌المللی» است و مصداق ماده ۲۹ پیمان نیویورک محسوب میشود.
ماده مذکور که به تأمین امنیت افراد در مأموریت‌های مهم ارتباط دارد، به صراحت بیان میکند که هرگونه تعرض به شخصیت‌های رسمی ممنوع است و بههیچوجه نمیتوان آنان را مورد بازداشت و توقیف قرار داد. همچنین بر اساس گزارش صادر شده از سوی کمیته حقوقدانان سازمانمللمتحد برای پیگیری اختلاف پدیدآمده میان ایتالیا و یونان در پی ترور ژنرال تیلینی و کمیته پیگیری ماجرای «دان می‌تریون» کارمند آمریکایی ربودهشده در اروگوئه کشور دعوتکننده وظیفه دارد بر مبنای احترام کامل با میهمانان رسمی برخورد کند و همه تدابیر لازم را برای جلوگیری از تعدی به شخصیت، آزادی و احترام آنان اتخاذ نماید.
از این رو با توجه به قوانین بین‌المللی، مسؤولیت ربودهشدن میهمانان رسمی بر عهده دولت میزبان است خواه این جنایت از سوی گروه‌های مخالف دولت انجام شده باشد و خواه افراد و نهادهای تابع حکومت نسبت به این کار مبادرت کرده باشند؛ مگر در صورتی که دولت میزبان بتواند ثابت کند که همه تلاش و کوشش خود را برای جلوگیری از آدمربایی به انجام رسانده است که البته دولت لیبی چنین موضوعی را اثبات نکرده است.
جناب دبیرکل اتحادیهعرب!
در گزارش کمیته ویژه همایش‌های بررسی و آمادهسازی پروتکلالحاقی به پیمان ژنو که در سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۷ برگزار شد در تعریف فرد ربودهشده چنین آمده است: مفقود یا ربودهشده، کسی است که از سوی یک گروه، ناپدید و مفقود اعلام شده باشد. با توجه به اهمیت این تعریف، اعلام خبر مفقود شدن یک شخص، به خودیخود و بدون بررسی شرایط ناپدید شدن وی کافی است تا «مفقود شدن» وی را به اثبات برساند. در همین زمینه، رئیس دایره حقوقبشر سازمانمللمتحد در زمان برگزاری کنفرانس، ماده ۳۲ از پروتکل الحاقی را «پیشرفت مهمی در راستای تلاش‌های بین‌المللی بهمنظور تأمین حقوقبشر به شمار آورده بود.
کمیته بین‌المللی صلیبسرخ نیز در بیست و چهارمین گردهمایی خود در مانیل، پایتخت فیلیپین در سال ۱۹۸۱ این موضوع را مورد تأکید قرار داده است. همچنین، مجمع عمومی کشورهای قاره آمریکا نیز در سال۱۹۷۰ با صدور قطعنامهای با موضوع» آدمربایی در کشور ثالث «آن را» اقدام علیه حقوق و آزادی‌های اساسی بشر «به شمار آورده است.
سازمانمللمتحد نیز تاکنون بار‌ها این مسأله را در دستور کار مجمع و نیز کمیته حقوقبشر قرار داده است بهگونهای که مجمع عمومی در قطعنامه صادره در سال ۱۹۷۸ در مورد مفقودان و ناپدیدشدگان، پیگیری تلاش‌های برای حمایت از ناپدیدشدگان و تعیین سرنوشت آنان از طریق کشورهای ذیربط با قضیه را از دبیرکل خواستار شده است. همچنین در قطعنامه صادره در سال ۱۹۸۰ نیز این نکته مورد تأکید قرار گرفته است که» آدمربایی نهتنها از مصادیق نقض حقوقبشر است بلکه نقض آشکار اصول و قوانین بین‌المللی جامعهبشری نیز به شمار می‌آید.
جناب دبیرکل اتحادیه عرب!
اکنون باز میگردیم به ذکر خلاصهای از موضوع که ممکن است شما از بخش‌هایی از آن بیخبر باشید: حضرت امام «سید موسی صدر» به همراه شیخ «محمد یعقوب» و روزنامهنگاری به نام «عباس بدرالدین» برای دیدار از کشور لیبی و بهطور مشخص برای دیدار با سرهنگ «معمر القذافی» به لیبی دعوت شد اما پس از رسیدن به این کشور، موفق به دیدار با وی نشدند و ارتباط آنان با دنیای خارج قطع شد. سران دولت لبنان از حکومت لیبی در اینباره توضیح خواستند و سردمداران لیبی در پاسخ اظهار داشتند که امام صدر، لیبی را با هواپیمای شرکت ایتالیایی به مقصد ایتالیا ترک کرده است. پس از آنکه از دولت ایتالیا درباره آنان استعلام شد دستگاه قضایی ایتالیا - اعم از دادستانی کل و قوهقضائیه- به دنبال بررسی‌های طولانی اعلام داشتند که امام صدر به خاک ایتالیا وارد نشده است.
مسؤولان قضایی ایتالیا در بیانیه صادره از سوی قاضی تحقیق دادگاه رم درتاریخ ۰۸/۱۲/۱۳۶۰ که بر اساس تحقیقات دادستان کل ایتالیا در تاریخ‌های۲۸/۰۲/۱۳۵۸ و ۰۱/۱۰/۱۳۵۹ تنظیم شده بود، چنین آورده‌اند:
«» تحقیقات تکمیلی و دقیقی که در ادامه انجام شد نتایج تحقیقات پیشین را با قاطعیت مورد تأیید قرار می‌دهد و دلایل اثبات شده متعدد و غیرقابل تردید، قاطعانه این موضوع را به اثبات می‌رساند که در خاک ایتالیا هیچ گونه جنایتی علیه موسی صدر، محمد یعقوب و عباس بدرالدین انجام نشده است، زیرا ثابت شده نامبردگان در ساعات پایانی شامگاه ۳۱ آگوست۱۹۷۸ و با پرواز۸۸۱ آلیتالیا، از طرابلس به فرودگاه «ویامچینو» وارد نشدهاند بلکه افراد دیگری با «جعل عنوان»، خود را به جای سه شخصیت نامبرده معرفی کرده‌اند و ورود و اقامت آنان در خاک کشور ما (ایتالیا) را صحنهسازی نمودهاند. «»
جناب دبیرکل محترم اتحادیهعرب!
با توجه به مطالب پیش‌گفته درباره نقش ملی، عربی، اسلامی، جهانی، انسانی و راهبردی امام سید موسی صدر؛ و با توجه به اینکه بر اساس قوانین بین‌المللی و حقوقبشر، ربودهشدن امام موسی صدر توسط رژیم لیبی و در خاک این کشور، به معنای نقض همه اصول و مبانی حقوقی و از جمله اصل «کرامت انسانی» مذکور در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر و مواد اول و پنجم آن اعلامیه به شمار می‌آید و با بیانیه صادره از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال۱۹۶۶ در خصوص پایبندی بین‌المللی به حقوق مدنی و سیاسی نیز در تعارض است.
بنا بر آنچه ذکر شد قضیه امام سید موسی صدر علاوه بر اینکه یک مسأله ملی ـ میهنی در عرصه لبنان به شمار می‌آید در سطحی گستردهتر، یک قضیه عربی، اسلامی و انسانی است و این حق را برای ما ایجاد میکند که از اتحادیه کشورهای عربی که شما دبیر کلی آن را به عهده دارید تقاضا کنیم که با استفاده از همه ابزار و راهکارهای موجود در این حوزه، اقداماتی دقیق، همهجانبه و فراگیر در این زمینه به انجام رسانید و با تشکیل کمیته‌ای عربی، تامالاختیار و برخوردار از همه صلاحیت‌های حقوقی و بین‌المللی، مسأله ربودن و ناپدید کردن حضرت امام موسی صدر و همراهانش را مورد بحث و بررسی قرار دهید.
این کمیته باید امکان احضار مته‌مان و بازپرسی و تحقیق از آنان، بررسی گفته‌های آنان و در نهایت توقیف و احضار آنان در دادگاه کیفری بین‌المللی را دارا باشد و ملت لبنان و ملل عربی و اسلامی را از حقایق نهفته در پس پرده جنایتی که در حق یکی از بزرگ‌ترین طلایهداران انسانیت و نبرد و با ظلم و بیداد انجام شده، آگاه کند. جناب دبیرکل! این بیانیه، فریاد دادخواهی ماست که آن را در محضر شما ابراز میداریم، بدان امید که پاسخ گویید و وجدان انسانی و بین‌المللی را برای کشف حقایق بیدار نمایید که ما نیز جز این هیچ نمیخواهیم.
در پایان، ضمن تأکید بر لزوم تشکیل کمیته‌ای همانند کمیته «دیتلف ملیس» برای کشف حقایق، باور و اطمینان کامل داریم که اتحادیه کشورهای عربی در راستای اجرای اصول عادلانه بین‌المللی گام برمیدارد و کسانی را که جنایت‌های سازمانیافته بین‌المللی همچون ربودن امام موسی صدر و جنایت‌هایی همچون ترور نخستوزیر «رفیق حریری» را به انجام رساندهاند تحت پیگرد قرار خواهد داد.