به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، نشست معرفی و بررسی کتاب «حدیث روزگار: خاطرات سیدهادی خسروشاهی» عصر یکشنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۷ با حضور حجت‌اسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی و دکتر علی ططری در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد.

خسروشاهی در این نشست درباره مجموعه کتاب‌های خاطرات خود گفت: مجموعه خاطرات من درباره شخصیت‌های بزرگ و همچنین رویدادهای مختلف به طور کل 80 جلد می‌شود که «حدیث روزگار» یک جلد از خاطرات من درباره امام موسی صدر است. البته این کتاب نخستین گفته های من درباره امام موسی صدر نیست و در فصلنامه تاریخ فرهنگ معاصر و نیز یادنامه امام موسی صدر نیز مقالاتی درباره او منتشر کرده‌ام.

وی افزود: آشنایی من با امام صدر به دورانی برمی‌گردد که تازه از تبریز به قم آمده و هنوز فارسی را چندان نمی‌دانستم. در آن زمان در منزل آیت‌الله العظمی سید صدرالدین صدر که نزدیک مدرسه حجتیه بود، جلساتی به همت آیت‌الله سیدرضا صدر برگزار می‌شد و علما و فضلایی در حد ایشان در این جلسات حاضر شده و بحث‌های طلبگی می‌کردند و من شاید در آن جمع تنها کسی بودم که شاگردی می‌کردم. در آن جلسات آیت‌الله موسی شبیری زنجانی هم حضور داشتند که هم‌بحث امام موسی صدر بودند و متاسفانه امروز می‌بینیم که ایشان در یک نامه غیرمنطقی مورد خطاب و عتاب قرار می‌گیرد.

خسروشاهی در ادامه به فعالیت‌های امام موسی صدر در مجله مکتب‌الاسلام اشاره کرد و گفت: در آن زمان چاپ این مجله در چاپخانه حکمت با مسئولیت من و مرحوم حجت‌الاسلام احمد احمدی انجام می‌شد اما پس از مدتی اعضای آن متفرق شدند و امام موسی صدر نیز به لبنان رفت و در آنجا چنان چه می‌دانید منشأ اثر است البته اگر امام صدر در قم یا نجف می‌ماند مرجعیت تامه‌ای مانند آیت‌الله خویی، بروجردی و ... پیدا می‌کردند اما آیت‌الله شهید سید محمد باقر صدر به امام صدر که پسرعمویش بود، توصیه کرد که به لبنان برود و کار سید جمال ‌الدین اسدآبادی را دنبال کند.

وی همچنین درباره کتاب یادنامه امام موسی صدر و دیگر خاطرات خود از امام موسی صدر نیز گفت: سال‌ها قبل دانشگاه ادیان و مذاهب قم قرار بود که همایشی درباره امام موسی صدر برگزار کند و به من و چند نفر دیگر نیز برای نوشتن کتاب و مقاله سفارش دادند. آن همایش برگزار نشد، اما مطلب من به همراه چند مصاحبه و یادداشت آماده بود که این دانشگاه آنها را با عنوان «امام موسی صدر مصلح بزرگ اجتماعی» منتشر کرد. امیدوارم انتشارات موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی نیز کتاب یادنامه امام موسی صدر را تجدید چاپ کند. البته خاطرات تکمیلی من درباره امام موسی صدر نیز در نوبت نشر قرار دارد.

دیگر سخنران این نشست علی ططری، مدیر مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مدیر مرکز پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بود. او در بخشی از سخنان خود با اشاره به ویژگی‌های ظاهری کتاب گفت: این اثر سه ضلع شخصیتی دارد که شامل قهرمان داستان امام موسی صدر است که خاطرات ذیل ایشان گردآوری شده، دیگری هادی خسروشاهی است که روایت‌کننده این خاطرات است و در نهایت مصاحبه‌گر است که سابقه فعالیت و پژوهش در عرصه تاریخ شفاهی را دارد. برای یک پژوهشگری که در حوزه تاریخ شفاهی کار می‌کند بسیار مهم است که خاطرات چه کسی را روایت می‌کند.

وی افزود: خسروشاهی امسال در حالی 80 ساله می‌شود که بیش از 60 سال از عمر خود را صرف نگارش در حوزه‌های مختلف فرهنگی کرده و بیش از 80 عنوان تالیف دارد. همچنین او از پایه‌گذاران اصلی مجله مکتب‌الاسلام است که در زمان خود تیراژ چندصدهزارتایی داشته و در برهه‌ای از زندگی نیز در مجموعه واتیکان نمایندگی سیاسی داشته است.

به گفته این پژوهشگر تاریخ، حافظه بسیار دقیق هادی خسروشاهی در این کتاب این اثر را با اهمیت کرده از سوی دیگر ایشان برای صحه گذاشتن مطالب شفاهی خود درباره موضوعات مهم کتاب اسناد مکتوبی را هم ضمیمه کرده است. حمید قزوینی نیز که کار مصاحبه‌گری کتاب را انجام داده در این حوزه تاکنون به جانبداری و سانسور شناخته نشده و یک چهره علمی کم ادعاست که کارهای مهمی در این حوزه داشته است.

ططری، در ادامه با بیان اینکه شخصیت امام موسی صدر نیز از آن جهت که می‌تواند به رفع ابهامات تاریخی کمک کند در این کتاب حائز اهمیت است، عنوان کرد: او شخصیتی تاثیرگذار و در داخل کشور کمتر شناخته شده است و این کتاب می‌تواند به بازشناسی او کمک کند. خوشبختانه این اثر از لحاظ ظاهری شرایط بسیار مناسبی دارد و نقش مصاحبه‌گر با توجه به شیوه دسته‌بندی خاطرات و طرح سوالات در آن بسیار مهم است چرا که سوالات کتاب با مطالعه و جامع‌الاطراف طرح شده است.

به گفته وی، علاوه بر این در پی‌نوشت‌های کتاب درباره شخصیت‌هایی که در فراز و فرود اثر از آن‌ها یاد شده توضیحات کوتاهی آمده است. اسناد هم یکی از امتیازات مهم کتاب است که توانسته این اثر را در حوزه تاریخ شفاهی مستند کند. در بخش نمایه‌ها نیز اطلاعات جامعی درباره شخصیت‌ها، مکان‌ها و غیره ارائه شده و من حتی یک مورد غلط ویرایشی در این اثر پیدا نکرده‌ام.

ططری در ادامه با بیان اینکه شخصیت امام موسی صدر به ارزش این کتاب افزوده، گفت: زندگی و ماجرای ربوده‌شدن امام صدر و باز بودن پرونده ربودن این کتاب را با اهمیت‌تر کرده است. اگر ایشان امروز در میان ما حاضر بود بسیاری از مشکلات امروزی در جامعه ما وجود نداشت و مطالب این کتاب باید به استخراج نتایج و تحلیل‌هایی که امروز به کارمان بیاید منتهی شود. به طور مثال در این کتاب می خوانیم که ایشان راهکارهای بسیار جامعی برای حل مسأله فلسطین ارائه می‌دهد، یعنی که در همان زمان چه نگاه واقع‌بینانه‌ای به این موضوع داشته است و ما می‌توانستیم با توجه به تجربیات ایشان هزینه‌هایی که تاکنون داده‌ایم، نداشته باشیم. همچنین امروز حضور گروه‌هایی مانند داعش و سلفی‌ها ضرورت فعالیت شخصیت‌هایی چون امام موسی صدر را بیشتر نشان می‌دهند.

ططری در پایان با طرح سوالاتی مرتبط با خاطرات مطرح شده در کتاب درباره روابط میان یاسر عرفات و امام موسی صدر گفت: به نظر می‌آید روابط تیره‌ای بین این دو با توجه به مطالب این کتاب برقرار بوده و حتی می‌توان او را یکی از متهمان ربوده‌شدن امام موسی صدر دانست. 

خسروشاهی در پاسخ به این اظهارنظر ططری گفت: امام موسی صدر به من گفته بود زمانی که برای وساطت میان عرفات و حافظ اسد رفته بود هلی‌کوپترشان را به گلوله بستند چون نمی‌خواستند شخصیتی مانند ایشان در لبنان باشد بنابراین در این که عرفات آدم متقلبی بود شکی نیست و تفاوت امام موسی صدر نیز با ما در این بود که این موضوع را به موقع فهمید.

وی ادامه داد: در لبنان فسطینی‌ها با امام موسی صدر موافق نبودند چون نمی‌خواستند جنوب لبنان پایگاه باشد حتی فلسطینی‌ها زمانی که ما برای سخنرانی امام موسی صدر رفتیم بارها بلندگوی امام را قطع کردند و در سخنرانی ایشان اخلال ایجاد کردند. بنابراین آنها در صدد حذف شخصیت امام موسی صدر بودند نقش افرادی چون جلال فارسی هم در این میان مشخص بود او شخصیتی مجنون‌الحال بود که حتی با توجه به حضورش در لیبی در زمان ربوده‌شدن امام صدر می‌توان یکی از متهمان اصلی این پرونده باشد. اما از آنجا که یاسر عرفات رابطه خوبی با قذافی نداشت من فکر نمی‌کنم او در این پرونده چندان موثر بوده باشد.

خسروشاهی در بخش پایانی سخنانش در پاسخ به سوال مجری نشست درباره محتوای جلسه دیدار امام موسی صدر با مالک بن نبی در الجزایر که خسروشاهی نیز در آن حضور داشت، گفت: این جلسه در حدود یک ساعت و نیم طول کشید و مباحث امام صدر با مالک بن نبی بیشتر در حوزه فلسفه بود و انصافا امام موسی صدر از او بسیار برتر بود.