به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، مراسم رونمایی از نمایشنامه «مردی برای همیشه: نمایشنامه‌ای بر اساس زندگی امام موسی صدر» نوشته شهرام کرمی، بعد از ظهر چهارشنبه، 20 تیر 1397 برگزار شد.

در این مراسم نویسنده اثر، مهدی فرخیان، حسن دولت‌آبادی، منوچهر اکبرلو و سید صادق رضایی، رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان در خبرگزاری فارس حضور داشتند. این نمایشنامه را انتشارات سوره مهر اسفند سال ۱۳۹۶ با 75 صفحه و بهای 10 هزار تومان منتشر کرده است.

شهرامی کرمی در این مراسم گفت: تاکنون 23 کتاب از من منتشر شده که از میان آنها «مردی برای همیشه» از آن دست کارهایی است با عشق نوشتم و همیشه از آن به نیکی یاد خواهم کرد. از دوران ابتدایی همیشه به شخصیت امام صدر وابستگی ذهنی داشتم و همین وابستگی سبب نگارش این نمایشنامه شد. من نمایشنامه‌ای برای یک مرد بزرگ دینی نوشتم که زندگی پرتلاطمی دارد و مانند یک قهرمان است.

وی افزود: در اوایل انقلاب از امام موسی صدر و جریان ربودن او بسیار صحبت می‌شد. عکسی هم از او در منزل ما به دیوار آویزان بود. در آن دوران من فکر می‌کردم که امام موسی صدر و امام خمینی، تداوم امامت در تفکر شیعی هستند. به هر حال من بسیار به این مرد مومن روحانی وابسته شدم که یکی از ویژگی‌هایش به‌جز کمالات شخصی، جمال نورانی‌اش است.

کرمی ادامه داد: تا یک مقطعی اخبار ربودن و پیگیری پرونده و گاهی اخبار در قید حیات بودن امام صدر مدام شنیده می‌شد و من هر خبری را که می‌شنیدم با اشتیاق پیگیری می‌کردم. اکنون نیز نمی‌توانم به واژه نبودنش فکر کنم. در نمایشنامه این پیش‌بینی را کردم که در سال 1400 امام صدر آمده و خبر آزادشدنش را خود به ما می‌دهد.

نویسنده نمایشنامه «مردی برای همیشه» در بخش دیگری از سخنانش به تعامل با موسسه امام صدر برای نگارش این نمایشنامه اشاره کرد و گفت: موسسه امام صدر بسیار کمک کرد تا من بتوانم به اطلاعات تاریخی و درست درباره زندگی امام صدر برسم. در نخستین دیدارم با خانم حورا صدر تاکید کردم که من کاری هنری خواهم نوشت و نه یک کتاب تاریخی. با کتاب‌هایی که موسسه در اختیارم گذاشت و مطالعه کردم حسرت خوردم که چرا موسسه تاکنون به انتشار آثار ادبی و هنری روی نیاورده است.

این نمایشنامه‌نویس در بخش دیگری از سخنان خود به وجوه دراماتیک در زندگی امام صدر اشاره کرد و ادامه داد: شخصیت امام صدر در اجتماع شخصیتی بسیار قابل اعتناست. چرا ما سعی نکرده‌ایم به زندگی این بزرگوار دید هنری و ادبی داشته باشیم؟ من در هنگام نوشتم به این فکر می‌کردم که باید یک عالم بزرگوار جهان اسلام را به تصویر بکشم که تاثیرگذاری‌اش را کسی نمی‌تواند انکار کند.

وی افزود: خوشحالم که این نمایشنامه را نوشتم. سعی کردم که اثری متفاوت باشد. ساختار آن اپیزودیک است و در هفت اپیزود، تولد و سیر زندگی او تا سال 1400 را روایت می‌کند. برای نگارش این اثر تخیلی خارج از فضای واقعی نکردم و او را به عنوان یک قهرمان واقعی از دل درام بیرون آوردم. برای برخی روایت‌ها با موسسه به اختلافاتی هم برخوردم که حل شدند. اکنون بزرگترین حسرت زندگی‌ام این است که این نمایشنامه به روی صحنه برود. امیدوارم این کار آغازی باشد برای روی آوردن هنرمندان و نویسندگان به نگارش دراماتیک زندگی شخصیت‌هایی مانند امام موسی صدر.

مهدی فرخیان، مترجم برخی از آثار و گفتارهای امام موسی صدر نیز در این مراسم گفت: متاسفانه ما در حوزه ادبیات به معنای عام درباره شخصیتی مانند امام موسی صدر کاری انجام نداده‌ایم. یکی از نیازهای اساسی موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ورود در عرصه تولید داستان کوتاه، رمان و نمایشنامه با محوریت شخصیت امام صدر است.

وی افزود: وظیفه اصلی موسسه امام موسی صدر آماده کردن منابع در حوزه اندیشه و سایر حوزه‌هاست. درباره آنچه امام صدر نوشته یا بیان کرده منابع خوبی منتشر کرده‌ایم. پس از انتشار مجموعه 12 جلدی «گام به گام با امام» می‌توان گفت که حجم عمده مطالب امام صدر منتشر و در دسترس مخاطبان قرار گرفته است. در حوزه تاریخ شفاهی هم موسسه حدود ۶ سال است که ورود پیدا کرده و خاطرات مهمی را جمع‌آوری کرده است. برخی از این خاطرات مانند خاطرات آیت الله مستجابی و آیت الله کرمانشاهی و آقایان سیدهادی خسروشاهی و حسن حبیبی منتشر شده‌اند، اما در حوزه ادبیات جای نمی‌گیرند.

فرخیان ادامه داد: در حوزه ادبیات موسسه تنها یک کتاب به نام «هفت روایت خصوصی از زندگی سیدموسی صدر» را به قلم حبیبه جعفریان منتشر کرده که تاکنون پرتیراژترین اثر درباره امام موسی صدر است. به نظر من قالب ادبیات یک ارزش افزوده‌ای دارد که باعث جذب مخاطبان گسترده‌تری می‌شود.

فعالیت امام صدر در لبنان نمونه‌ای از مدیریت در یک جامعه متکثر است

مهدی فرخیان همچنین به یک ویژگی مهم در زندگی امام صدر اشاره کرد و گفت: برای امام صدر اتفاقات تاریخی مهمی افتاد که باعث شد او از سایر روحانیون متمایز شود. مهم‌ترین این اتفاقات مهاجرت او به لبنان است. لبنان جامعه متکثری است و مدیریت یک روحانی شیعه در جامعه‌ای متکثر پیشتر رخ نداده بود. حضور امام صدر در لبنان برای ما فرصتی است تا نمونه زیست یک عالم شیعی را در جامعه‌ای متکثر ببینیم و بررسی کنیم. با توجه به این حضور است که متوجه می‌شویم می‌توان اختلافات را به کناری گذاشت و با وجود اختلاف عقیده به هم‌زیستی مسالمت آمیز رسید. 

مترجم کتاب «برای زندگی» گفت: امام صدر یک سخنرانی شنیدنی در کاشان به نام «علی موحد بود و بس» دارد. در این سخنرانی امام درباره تناقض‌هایی که ممکن است انسان‌ها در زندگی امیرالمومنین ببینند سخن می‌گوید. زندگی امام صدر هم متناقض نماست؛ هم صلح است هم جنگ؛ هم گفت‌‌وگوست هم مقاومت. امام در زندگی‌اش، هم برای هویت بخشی به شیعیان تلاش کرد و هم برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز. این زندگی سرشار از اتفاقات و عناصر جذاب است. از سخنرانی در کلیسای کبوشیین گرفته تا برنامه‌هایش برای حمایت از روستاهای مسیحی در جنگ داخلی لبنان. این موارد جذاب می‌تواند دستمایه‌ای برای تولید انواع ادبی قرار بگیرد. در موسسه امام موسی صدر مواد خام برای تولیدات ادبی فراهم شده و ظرفیت این کار وجود دارد.

فرخیان در پایان اشاره کرد: من از شهرام کرمی کمال تشکر را دارم. هنگام شروع به کار من از طرف موسسه با او در ارتباط بودم و مشاهده کردم که با چه علاقه‌ای کار را پیش می‌برد. کرمی از ابتدا با شخصیت امام صدر مواجهه پیدا کرد و این سبب قوت کارش شد. همچنین در جلساتی که داشتیم، نکاتی را مطرح می‌کردیم که بالاخره در حوزه تخصص ما نبود، اما او صبوری به خرج داد و همه نکات را شنید.

سیدصادق رضایی، از دیگر سخنرانان این مراسم نیز در بخش‌هایی از سخنان خود اشاره کرد: موسسه امام موسی صدر تمام تلاش خود را برای مستندسازی و پژوهش بر آثار امام صدر گذاشته است. به نظرم خود موسسه باید با بیشتر کردن ارتباط خود با هنرمندان این مطالب را در اختیارشان بگذارد. به هر حال فعالیت‌های موسسه برای همه اقشار است و اکنون وقت آن رسیده که درباره امام صدر به تولیدات ادبی و هنری هم روی آورده شود.

وی افزود: بارها شاهد بودیم که درباره شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر آثار ادبی نوشته شده، اما مورد قبول خانواده و نزدیکان این شخصیت‌ها قرار نگرفته است. بنابراین نوشتن درباره شخصیتی مانند امام موسی صدر جسارت خاصی می‌طلبد. 

رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان در بخش‌ دیگری از سخنانش به ضرورت پرداختن ادبی به شخصیت امام موسی صدر اشاره کرد و گفت: امام صدر در همه جا مدیر و رهبر بود. عنوان «مردی برای همیشه» یعنی ما به این مرد برای فرداها هم نیاز داریم، چرا که همیشه وجود امام صدر وقف «دیگری» بود و چنین شخصیت‌هایی نادر هستند. 

رضایی گفت: ادبیات تنها هنری است که می‌تواند امام موسی صدر را وصف کند. پیشنهاد من این است که موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر به تولید آثار ادبی و هنری روی بیاورد. امام صدر از همان ابتدا با نگاه اصلاح‌طلبانه خود به دنبال تحول در حوزه‌های علمیه قم و نجف و در ادامه کشور لبنان بود. نگاه توام با اصلاح او باعث شد تا انسان به انسانیت خود برسد. ادبیات می‌تواند این نگاه اصلاح‌گرایانه را تکثیر و منتشر کند.

حسن دولت‌آبادی، نمایشنامه‌نویس و مدرس تئاتر نیز در این مراسم گفت: امام موسی صدر در دل تاریخ جاودانه است. پس از دگرگونی‌های لیبی امید داشتیم که ایشان را بیابیم، اما فعلا این امر محقق نشده است. نویسنده در این نمایشنامه برای ثبت و ضبط زندگی امام موسی صدر کار مهمی انجام داده است.

وی افزود: در این نمایشنامه کاراکتر امام موسی صدر هرچند حضور ندارد، اما بسیار تاثیرگذار است و من آن را با «گودو» در نمایشنامه «در انتظار گودو» مقایسه می‌کنم. نکته مهم دیگر در پرداختن عالی و هنرمندانه به وجوه انسانی در این نمایشنامه است. به هر حال این نمایشنامه امام موسی صدر را عنصر موثری برای روایت تاریخ می‌بیند. به یک معنا شهرام کرمی نمایشنامه‌ای سیاسی ـ تاریخی نوشته و امام صدر را به تاریخ سیاسی جهان پیوند داده است.

دولت آبادی ادامه داد: اگر یک مخاطب غیرمسلمان هم نمایشنامه «مردی برای همیشه» را بخواند حتما به امام موسی صدر و ارزش‌هایش احترام خواهد گذاشت. به نظرم این بهترین نمایشنامه‌ای بود که حوزه هنری کودک و نوجوان منتشر کرده است. ما تاکنون الگوهای خوبی را به جامعه به‌ویژه نوجوانان معرفی نکرده‌ایم.

منوچهر اکبرلو، منتقد تئاتر و سینما نیز در این مراسم گفت: زمانه ما به شدت آشفته است و در این دوران نوشتن درباره شخصیت‌هایی مانند امام موسی صدر سخت است. در چنین وضعیتی جسارت شهرام کرمی برای نوشتن از اعتقاداتش بسیار مهم است.

وی افزود: امام موسی صدر از معدود شخصیت‌هایی است که وجه رحمانی‌اش بر دیگر وجوه شخصیتی غالب است. او وجه رحمانی دین خدا را ترویج می‌کرد. سراسر نمایشنامه «مردی برای همیشه» نیز نمایان کننده وجه رحمانی دین و امام موسی صدر است. در این اثر از جنگ و درگیری خبری نیست و نویسنده انسانی را روایت کرده که می‌خواهد به دیگران آرامش بدهد و آبی باشد بر آتش اختلافات.

اکبرلو ادامه داد: در این اثر ردپای تاریخ‌نویسی هم دیده می‌شود. در درام در وهله نخست شخصیت‌ها، انسان‌هایی با تمام ویژگی‌های انسانی هستند، اما در این نمایشنامه امام صدر هیچگاه عصبانی نمی‌شود. در همان صحنه نخست می‌خوانیم که آدمی متولد می‌شود که خیلی خوب است و در انتها هم با همین جمله مواجه می‌شویم. آیا همه از امام موسی صدر راضی بودند؟