به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مؤسسه امام موسی صدر، اسلام و عدالت اجتماعی و اقتصادی موضوع سخنرانی امام صدر در نهمین همایش اندیشۀ اسلامی (ملتقی الفکر الاسلامی) است که در تلمسانِ الجزایر در سال 1354 برگزار شد.

در حال حاضر، این سخنرانی در کتاب‌های فرانسه و روسی و اسپانیایی و آذری منتشر شده و در دسترس علاقمندان است. متن فارسی آن نیز در کتاب رهیافت‌های اقتصادی اسلام منتشر شده است.

محور اصلی سخنان امام موسی صدر در این سخنرانی موضوع عدالت و اهمیت آن در اسلام و جوامع اسلامی است. ایشان معتقد است که موضوع عدالت از امور بنیادین و از پایه‌های ایدئولوژی اسلامی است. جهان بر اساس عدل الهی استوار است و انسان نیز باید عادل و همسو و هم‌نوا با کاروان هستی باشد که در صورت تعدی از این امر موجودی بیگانه و رانده‌شده خواهد بود. امام موسی صدر با استناد به آیۀ شریفۀ قرآن «وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ (7) أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ (8) وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ» بر این نکته تأکید می‌کند که جهان بر اساس حق و عدالت استوار است.

ایشان، همچنین، معتقد است که اسلام، ایمان بدون عدالت را به رسمیت نمی‌شناسد و در بخشی از سخنرانی خود می‌گوید: «عدالت‌ اجتماعي‌ و عدالت‌ اقتصادی‌ نه‌تنها دو حكم‌ فرعي‌ و دو واجب‌ عادي‌ و معمولي‌ نيستند، بلكه‌ بر پاية‌ عقيده‌ و ايمان‌ استوارند و از آن‌ها جداشدني‌ نيستند. اسلام‌ ايماني‌ را كه‌ نتيجه‌ آن‌ عدالت‌ در زندگيِ‌ فرد و جامعه‌ نباشد، برنمي‌تابد.»

او تحقق عدالت اجتماعی را نیازمند پذیرفتن مسئولیت از طرف فرد و جامعه می‌داند و معتقد است که هر فرد در جامعه مسئول سلامت، اموال و امکانات و تجارت خود و دیگری است. براساس دیدگاه امام صدر اموال و دارایی فرد را تنها متعلق به او نیست، بلکه متعلق به کل جامعه است؛ زیرا که از گذشته تا به حال تمام عوامل دست به دست هم داده‌اند تا فرد در این موقعیت فردی و اجتماعی قرار گیرد. از طرف دیگر جامعه را نسبت به تک تک افراد آن مسئول می‌داند. ایشان معتقد است اگر اتفاق ناخوشایندی برای کسی در نقطه‌ای از یک سرزمین بیفتد، تمام مردم آن سرزمین مسئول این اتفاق هستند.

او جامعه را پیکرۀ واحدی می‌داند که در قبال یکدیگر مسئولیت‌های بزرگ و متقابلی را عهده‌دار هستند. در این سخنرانی امام موسی صدر شیوه‌های تحقق عدالت اقتصادی و اجتماعی را مبتنی بر آموزه‌های قرآنی از جمله انفاق و بخشش ذکر می‌کند و تحقق نیافتن عدالت در جامعه را امری خطرناک می‌پندارد؛ زیرا نبود عدالت در جامعه موجب محرومیت بخش عظیمی از جامعه خواهد شد، که از جمله ضررهای جبران‌ناپذیر آن بکار نگرفتن و به انزوا کشاندن بخش عظیمی از استعدادها و توانایی‌های جامعه است. 

امام صدر با پرداختن به مفهوم انفاق در قرآن، آن را یکی از راه‌های برون‌رفت از بی‌عدالتی اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌کند و علت اصلی مشکلات جوامع مسلمانان امروز را دور افتادن آنان از مفاهیم اسلامی و دینی می‌داند و در این‌باره مسئولیت علمای دینی و اسلامی را بسیار پررنگ جلوه می‌دهد و به آنان تأکید می‌کند که برای تحقق اهداف اسلام و عدالت اجتماعی و اقتصادی بسیار تلاش کنند.