خلیل حمدان گفت: امام موسی صدر در سخنانی تاکید می‌کند که اگر اسرائیل بتواند لبنان را صهیونیست کند، در ادامه می‌توان کل جهان را صهیونیست کند. اسرائیل نه تنها به سبب اینکه دارنده سلاح است، بلکه موجودیتی است که قصد دارد عصری با نام عصر اسرائیل به‌وجود بیاورد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، دومین و سومین جلسه از دوره آموزشی «اسرائیل شر مطلق؛ بررسی نقش امام موسی صدر در مقاومت» با تدریس دکتر خلیل حمدان، پنجشنبه 30 آذر در مؤسسه فرهنگی شهرکتاب برگزار شد.
دکتر خلیل حمدان، عضو هیات رئیسه جنبش أمل لبنان در این جلسه به تلاش‌های امام موسی صدر برای رفع محرومیت در لبنان پرداخت. او همچنین به شیوه‌های مبارزاتی امام صدر برای مقابله با اسرائیل اشاره کرده و تاکید کرد که مهم‌ترین بخش از تلاش‌های امام صدر برای مقاومت به اتحاد همه فرقه‌ها برای مقابله با اسرائیل باز می‌گردد. بخش‌هایی از توضیحات مربوط به روز دوم دوره را در ادامه می‌خوانید. گزارش جلسه اول این دوره
اینجا منتشر شده است.
رفع محرومیت و مقابله با تجاوز اسرائیل
امام موسی صدر پس از حضور در لبنان دو برنامه مهم را در دستور کار خود قرار داد: رفع محرومیت از لبنان و مقابله با تجاوزات اسرائیل.
روال منطقی این است که دولت به رفع محرومیت بپردازد، بنابراین امام موسی صدر بارها از دولت خواست تا برای رفع محرومیت اقدام کنند، اما در دولت گوش شنوایی وجود نداشت.
تجمعاتی که به فرمان امام صدر شکل گرفت
برای اعتراض به دولت گردهم‌آیی‌های گسترده‌ای به فرمان امام صدر از منطقه بقاع گرفته تا صور و صیدا شکل گرفت. گردهم‌آیی بعلبک در 17 آوریل 1974 به مناسبت اربعین امام حسین برگزار شد. در این گردهم‌آیی که بنا به اعلام دولت 70 هزار نفر شرکت کرده بودند، سران عشایر هم حضور داشتند و تفنگ‌های خود را نیز به همراه آورده بودند. امام در سخنرانی خود در این گردهمایی به مطالبات محرومان اشاره کرد.
امام صدر در این سخنرانی همچنین تاکید کرد: «تا مردم لبنان در محرومیت هستند سوگند می‌خورم که هرگز سکوت نکنم.» این تجمع نقطه عطفی در این اعتراضات بود و در آن به مسئله فلسطین نیز اشاره شد.
امام موسی صدر تحرکات خود را برای محرومیت زدایی از کل لبنان بیشتر کرد. تجمع بعدی 18 روز بعد در شهر صیدا صورت گرفت که شهری سنی نشین است. مناسبت این گردهم‌آیی و تجمع میلاد رسول اکرم(ص) بود. معروف سعد، که مبارز ملی‌گرای معروفی بود در این تجمع با امام دیدار کرد. بیش از 50 هزار نفر از مردم لبنان در این تجمع حضور داشتند و دولت لبنان تصمیم به مقابله گرفت و در حین سخنرانی برق منطقه را قطع کرد، اما امام به سخنرانی ادامه داد و پس از او نیز معروف سعد سخنرانی کرد.
امام موسی صدر در سخنرانی خود در این تجمع جمله معروفی به این شرح دارد: «سلاح زینت مردان است». همچنین امام در این سخنرانی اشاره می‌کند، کسی که فقط نماز بخواند و توجهی به اجتماع نداشته باشد، دینش ابتر است.
تجمع مهم دیگری در صور به مناسبت سالروز ولادت حضرت زهرا در همان سال 1974 شکل گرفت. این بار مسئولان دولت مردم را تهدید کردند که در خانه‌های خود بمانند. حتی دانشجویان و کارکنان محلی به اخراج تهدید شده و برای محکم کردن کار راه‌های اتصالی به محل تجمع را پر از میخ کردند. البته شهید دکتر چمران با ترفندی میخ‌ها را جمع‌آوری کرد.
پیشگیری امام صدر از جنگ فرقه‌ای
امام صدر در سخنرانی شهر صور به هفت روستایی اشاره کرد که اسرائیل در جنوب لبنان به خود ملحق کرده بود تا بتواند آب رودخانه لیتانی را به کشور خود ببرد. دولت لبنان حتی نمی‌خواست به اهالی این روستاها کارت هویت لبنانی بدهد. این تجمع هم بازتابی قوی داشت و زلزله‌ای برای دولت بود. پس از آن قرار بود در بیروت تجمعی صورت بگیرد، اما امام صدر چون مشاهده کرد که برنامه‌هایی را برای رو در رو قرار دادن مسیحیان و شیعیان تدارک دیده‌اند، این گردهم‌آیی و تجمع را لغو کرد.
این تجمعات صرفا در مناطق شیعه‌نشین نبود و همه آنها هم در مناسبت‌های مذهبی صورت گرفت. امام صدر سعی می‌کرد تا معادله لبنان را بر اساس حرکت مردمی بچیند و برنامه‌های ایشان باعث شد تا جایگاهی اساسی برای شیعیان در حکومت ایجاد شود.
ایدئولوژی جنبش امل
منظومه فکری امام موسی صدر برآمده از فرهنگ دینی بود. او سخنرانی‌های بسیاری درباره حرکت امام حسین و رخداد عاشورا داشت. همچنین در سخنرانی‌هایی نیز از حضرت رسول اکرم و امیرالمومنین صحبت کرد. امام پیشترها نیز در ایران در نشریه مکتب اسلام، مقالاتی نوشته و آن را مدیریت کرده بود.
این مسائل یک نظام فکری را برای جنبش امل مشخص می‌کرد: ایمان مرتبط به انسان و مسائل مردم. به باور امام صدر خدمت به انسان وجه دیگر ایمان به خداست.
ایدئولوژی جنبش امل، اسلام قرآنی است همانگونه که امام صدر می فهمد و آن را تفسیر می‌کند. ایمانی که امام صدر تفسیر می‌کند، با زندگی در ارتباط است و ایمان به خدا جدا از خدمت به انسان و منافع انسان نیست.
مقابله با تجاوز اسرائیل به بعد نظامی محدود نمی‌شود
مقابله با تجاوزات اسرائیل دارای جوانب مختلفی است و فقط محدود به مبارزه نظامی با این رژیم غاصب نمی‌شود. بجز مقاومت نظامی، مقاومت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... هم لازم است.
امام موسی صدر در سال 1969 برای آگاهی مردم در سخنانی تصویری روشن از دشمن اسرائیلی نشان داده و خطاب به روشنفکران لبنانی و دولت لبنان می‌گوید که اسرائیل با توجه به دلیل وجودی‌اش و اهدافی که دارد، خطری بسیار بزرگ برای همه لبنان است و این خطر صرفا محدود به شیعیان و مناطق جنوبی لبنان نمی‌شود.
امام همچنین می‌گوید که خطر اسرائیل متوجه اهداف والای ملت لبنان و متوجه اقتصاد، سیاست و فرهنگ لبنان است و البته خطر نهفته‌ای برای آینده لبنان. اسرائیل همواره ابعاد تاریخی و جغرافیایی لبنان را نیز هدف قرار داده است. مقابله با خطر همیشگی اسرائیل نیازمند آمادگی‌های دفاعی، نظامی، سیاسی، تبلیغی و اقتصادی است.
دیگر نکته مهم سخنان امام موسی صدر این بود که اگر اسرائیل بتواند لبنان را صهیونیست کند، در ادامه می‌توان کل جهان را صهیونیست کند. اسرائیل نه تنها به سبب اینکه دارنده سلاح است، بلکه موجودیتی است که قصد دارد عصری با نام عصر اسرائیل به‌وجود بیاورد.
رواج گفت‌وگوی میان پیروان ادیان
امام موسی صدر تمام تلاش خود را انجام داد تا به همه لبنانی‌ها بفهماند که مقابله با تجاوز اسرائیل فقط منحصر به شیعیان نیست. به همین سبب امام موسی صدر به کلیساها می‌رفت و همچنین تمام تلاش خود را برای گفت‌وگو با اهل سنت و جامعه مسیحیان به کار برد.
در سال 1970 امام صدر سازمانی را با نام «هیئت یاری جنوب لبنان» تشکیل داد که متشکل از رهبران مذهبی مسیحی و مسلمان بود. او کشیش مارونی و علمای اهل سنت و دروز را زیر لوای هیئتی واحد جمع کرد تا با پیامدهای تجاوز اسرائیل به مقابله بپردازند.
امام قصد رواج گفت‌وگو را در لبنان داشت، گفت‌وگوی پیروان همه مذاهب با همدیگر برای آبادانی و پیشرفت لبنان. مبنا برای این نبود که مسیحی مسلمان شود یا یک پیرو اهل سنت به مذهب شیعه گرایش پیدا کند. امام می‌گفت که در لبنان همه دشمن مشترک دارند و باید برای بقای کشور با هم متحد شوند.
امام صدر تجزیه لبنان را بسیار خطرناک می‌دانست و به همه گوشزد می‌کرد که اسرائیل نمی‌خواهد اجازه دهد تا لبنان پیشرفت کند و قصد تجزیه این کشور را دارد، بنابراین باید وحدت داشت. امام صدر برای اجرای سخنرانی موعظه آغاز روزه مسیحیت به کلیسای کبوشیین در بیروت رفت. این اتفاق برای نخستین بار در تاریخ کاتولیک ها رخ داد که یک روحانی غیر کاتولیک برای اجرای منسکی مذهبی به کلیسا برود. امام در این سخنرانی نیز بر خطر اسرائیل تاکید کرد.
شهید چمران نخستین مسئول تشکیلات امل است
امام صدر شعار اسرائیل شر مطلق سرداد و به مقاومت در برابر اسرائیل دعوت کرد. او با آوردن شهید دکتر چمران به لبنان نیز گام مهمی در تشکیل مقاومت برداشت. چمران مسئولیت مدرسه صنعتی جبل عامل را بر عهده گرفت و سپس نخستین مسئول تشکیلاتی امل شد. جنبش امل در سال‌های مبارزه پیروزی‌های بزرگی بر ضد صهیونیست‌ها محقق کرد.
در هنگام تهاجم گسترده اسرائیل به لبنان که عملیات «لیتانی۱» نام گرفت، امام صدر در سفر غرب آفریقا بود و وقتی از اشغال لبنان اطلاع پیدا کرد سفر خود را ناتمام گذاشت و به کشور بازگشت و تلاش بسیاری برای وحدت همه گروه‌ها به کار برد. او همچنین تلاش‌های سیاسی موثری را نیز انجام داد و با تماس با سران کشورهای عربی خواستار تلاش اعراب برای پایان دادن به این اشغال شد. به عربستان، کویت و الجزایر سفر کرد. در سفر به الجزایر، بومدین از امام درخواست کرد که به دیدار قذافی در لیبی هم برود.
امام چون رفتار غیرمنطقی قذافی را می‌دانست از این سفر ابا داشت، اما به ناچار برای نجات لبنان به لیبی رفت و در آنجا بود که توطئه و جنایت ربودن او اجرا شد.