برخی از علمای خاندان صدر با ارائه فتاوای فقهی از مجاز بودن تعزیه و شبیهخوانی گفتهاند که در میان این فتاوا، نظر آیتالله سیدرضا صدر در اهمیت هنر تئاتر قابل توجه است.
به گزارش پایگاه اطلاعرسانی موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، کتاب «شبیه از نگاه فقیه: تعزیه درآرای فقیهان و عالمان شیعه» با تحقیق و نگارش مسلم نادعلی زاده، پژوهشی است که در آن دیدگاهها و احکام فقهی 131 نفر از فقها و اندیشمندان شیعه درباره تعزیه گردآوری شده است. این کتاب برای نخستین بار در سال 1391 به همت انتشارات خیمه روانه کتابفروشیها شد.
در این کتاب فتاوای تعدادی از علما و مراجع خاندان صدر اعم از آیات عظام سیداسماعیل صدر، محمدتقی نجفی اصفهانی، سیدعبدالحسین شرفالدین عاملی، سیدمحمدعلی بن سیدعبدالحسین شرفالدین و آیت الله سیدرضا صدر نیز درج شده است.
برخی از فتاوای مطرح شده از علمای خاندان صدر در این کتاب را در ادامه می خوانید.
سید اسماعیل صدر: ایشان در رساله «ذخیرةالعباد» نظر فقیه بزرگ، ملا زینالعابدین مازندرانی مبنی بر استحباب شبیه خوانی و جواز تشبه به زنان در مجالس تعزیه را تایید کرده و اظهار میدارد که باید در اجرای تعزیه، از محرماتی چون غنا دوری کرد. ایشان همچنین در حاشیه خود بر رساله میرزا محمدحسن شیرازی آنجا که این فقیه نامدار تشبه به زنان و دهل و سرنا زدن در مجالس تعزیه را حرام میشمارد، مینویسد: «حرمت دهل که مُعَدّ از برای عزاست، محل تامل است و در لباس مرد و زن و اشعار دروغ باید بیان مفصلی شود.»
شیخ محمد تقی آقانجفی اصفهانی: ایشان در حاشیه کتاب «مجمع الرسایل» نظرات و فتواهای میرزا حسن شیرازی درباره تعزیه را تایید کرده است. طبق فتوای معظم له، شبیه خوانی حرام نیست، مادامی که با فعل حرامی همچون غنا و یا اختلاط زنان و مردان و... همراه نگردد.
آیت الله سیدرضا صدر: شاید جالبترین نظر درباره تعزیه در بین علمای معاصر شیعی را آیتالله سیدرضا صدر داشته باشد. ایشان ضمن تایید تعزیه، به مقایسه آن با تئاترهای روز دنیا پرداخته و نقدهایی را برای پیشرفت هرچه بهتر این هنر ارائه میکند.
سیدرضا صدر در ذیل فتوای آیتالله نائینی درباره تعزیه مینویسد: «نوشته این عالم بزرگ [مبنی بر جواز شبیه خوانی و تشبه به زنان در این مراسم و جواز استعمال طبل، شیپور و مانند آن برای فراخواندن مردم و اقامه عزا] بالاتر از آن است که نیاز به تایید داشته باشد و مورد قبول علمای اعلام و آیات عظام است.»
همچنین ایشان در پاسخ به استفتایی درباره تعزیه و شبیه خوانی نوشته است: «تعزیه و شبیه، تئاتر مذهبی و مجسم کردن تاریخ حیات بزرگان دین است. دنیای متمدن، صنعت تئاتر را یکی از نمونههای رشد فکری میداند. ملت فرانسه هنوز زندگی ژاندارک را روی صحنه میآورد. آمریکاییان حیات لینکن را مجسم میسازند ولی شبیه و تعزیههای ما نیاز به اصلاح تاریخی و حقیقی دارد. تعزیهگردانان به استثنای حضرت عباس بقیه را ترسو و بزدل و التماس کن معرفی میکنند و این غلط است.»
علامه سیدعبدالحسین شرفالدین عاملی: علامه شرفالدین رهبر شیعیان جنوب لبنان تا پیش از امام موسی صدر بود. امام صدر به دعوت و توصیه وی رهبری شیعیان لبنان را در دست گرفت.
علامه شرفالدین در کتاب «مقدمه المجالس الفاخره فی ماتم العتره الطاهره» که در زبان فارسی به نام «سوگنامه حسینی» ترجمه شده نظر خود درباره تعزیه و شبیه خوانی را این گونه نوشته است: «یکی از کارهای سیاسی که بزرگان شیعه آن را به رنگ دینی درآورده و باعث جلب نظر دلهای دور و نزدیک شدهاند، مسئله نمایش است که به نام ماتم حسین(ع) در میان شیعه رواج دادهاند. زمامداران هند نیز روی هدفهایی که داشتند، نمایش را ترویج کرده و آن را در صف عبادات قرار دادند و اروپا نیز این کار را به زودی دریافت و امور مهم سیاسی را در معرض نمایش و تماشا قرار داد و افکار مردم را به این وسیله جلب کرد و از این راه دو نفع برد: «یکی تفریح کردن مردم و دیگری جلب کردن توجه مردم به امور سیاسی». پس اثری که شبیه و نمایش در افکار مردم میگذارد هیچ عاملی نمیتواند این اثر را داشته باشد. پر روشن است که برپا کردن عزاداری و ذکر مصیبت بزرگان شیعه و ستمهایی که بر حسین (ع) وارد شده و ذکر اخباری که در ثواب گریه کردن بر مصائب آل محمد وارد شده اگر با نمایش این رویدادهای ملال انگیز همراه شود، اثر فوقالعادهای در دلها خواهد گذاشت.»