به گزارش روابط عمومی مؤسسه امام موسی صدر، آیین رونمایی از کتاب «دیدار در پاریس، خاطرات دکتر حسن حبیبی و شفیقه رهیده» عصر امروز، ۱۵ شهریور ماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود دعایی، دکتر حسین مهرپور، شفیقه رهیده، آزاده حبیبی و پدرام الوندی در مؤسسه امام موسی صدر برگزار شد. 

مصاحبه با دکتر حبیبی و خانم رهیده در حد معجزه است

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود دعایی، سرپرست مؤسسه اطلاعات در این مراسم با اشاره به اهمیت انتشار مصاحبه‌ صورت گرفته با مرحوم دکتر حسن حبیبی گفت: کسانی که کتاب «دیدار در پاریس» را تدوین و منتشر کردند، کار بسیار بزرگی در حد یک معجزه انجام داده‌اند.

وی افزود: مرحوم دکتر حسن حبیبی در دورانی که بیمار نبود نیز بسیار کم مصاحبه می‌کرد و کلا از این کار رویگردان بود. حال این‌که مصاحبه‌های این کتاب در دوران بیماری ایشان انجام شده و به نظرم کاری در حد معجزه صورت گرفته است. همچنین خانم شفیقه رهیده نیز بسیار از مصاحبه رویگردان هستند، حتی با روزنامه اطلاعات نیز گفت‌وگو نمی‌کنند.

خاطره اولین دیدار با امام موسی صدر

سرپرست مؤسسه اطلاعات در بخش دیگری از سخنان خود، خاطراتی را از امام خمینی (ره) نقل کرد و در ادامه خاطره نخستین دیدارش با امام موسی صدر را برای حاضران در مراسم بازگو کرد و گفت: در دوران پیش از انقلاب برخی از طلاب حوزه علمیه قم از جمله من فعالیت‌های سیاسی مخفیانه داشته و نشریه‌ای را با عنوان «بعثت» منتشر می‌کردیم. در کنار این فعالیت‌ها، کارهای پژوهشی نیز انجام می‌دادیم که یکی از آنها کاوش در زمینه مبانی حکومت اسلامی بود که اگر زمانی حکومت شاهنشاهی عوض شد ما مبنای تئوریک برای اداره حکومت داشته باشیم.

دعایی در ادامه افزود: در یکی از سفرهای امام موسی صدر در دهه چهل به ایران گروه ما از ایشان برای حضور در قم دعوت کرد تا برای برخی مسائل در زمینه شیوه‌های حکومت با ایشان مشورت کند.

مدیر مسئول روزنامه اطلاعات درباره جلسه طلاب مبارز قم با امام موسی صدر عنوان کرد: این جلسه در قم در منزل آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برپا شد و کسانی چون مرحوم آیت‌الله ربانی شیرازی، آیت الله مصباح یزدی، حجت‌الاسلام خسروشاهی، من و برخی دیگر حضور داشتند. در میانه‌های جلسه نیز مرحوم آیت‌الله العظمی حسینعلی منتظری وارد شد. امام موسی صدر به محض دیدن وی بلند شد و چون قد بلندی داشت و مرحوم منتظری کوتاه قامت بود، بسیار خم شد و دست ایشان را بوسید. امام موسی شخصیتی کاریزماتیک داشت و این کار او برای ما حیرت‌انگیز بود. بعدها تعریف کرد که زمانی که در قم بوده از کلاس‌های درس آیت‌الله منتظری استفاده می‌کرد و به دلیل حق شاگردی، دست ایشان را بوسیده است.

امام موسی صدر، چهره درخشان جهان اسلام

دکتر حسین مهرپور، از دوستان مرحوم دکتر حبیبی، سخنران دیگر این مراسم  بود که به نقش مهم امام موسی صدر در جهان اسلام اشاره کرد و گفت: امام موسی صدر در سال ۱۳۳۸ به لبنان رفتند و من نیز در همان سال‌ها برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم آمدم، بنابراین سعادت دیدار با ایشان را نداشتم. با این اوصاف تلاش‌های ایشان در بهبود جامعه شیعی در لبنان و تاسیس جنبش‌هایی چون «امل» را دنبال می‌کردم.

وی افزود: در یکی از کتاب‌های منتشر شدهٔ موسسه فرهنگی و تحقیقاتی امام موسی صدر از شخصیت‌هایی چون امام موسی صدر، شهید آیت‌الله محمدباقر صدر، آیت‌الله حسین خادمی و شهید آیت‌الله دکتر بهشتی با تعبیر چهار پسرعمو یاد شده است. از بین این شخصیت‌های برجسته من صرفا با شهید بهشتی ارتباط بسیار داشتم. همچنین در آن دوران در قم از شخصیت‌هایی چون امام موسی صدر، آیت‌الله بهشتی و حجت‌الاسلام دکتر علی اکبر صادقی با صفت روحانیون خوش‌تیپ یاد می‌شد. در دوران همکاری با شهید بهشتی به عظمت روحی و اخلاقی ایشان پی بردم و امیدوارم که خداوند با گرفتن ایشان، حداقل امام موسی صدر را به جامعه ما بازگرداند.

دکتر حبیبی باعث تحول وزارت دادگستری شد

مهرپور در بخش دیگری از سخنان خود نقش مرحوم دکتر حسن حبیبی در زمینه تحول و پیشرفت وزارت دادگستری در ایران را بسیار زیاد خواند و اظهار کرد: در اولین دوره شورای نگهبان قانون اساسی من به عنوان عضو حقوقدان این شورا انتخاب شدم. در همان دوران دکتر حبیبی نیز به عنوان سومین وزیر دادگستری پس از پیروزی انقلاب از طرف نخست وزیر وقت انتخاب شد.

وی در ادامه گفت: بر اساس قانون اساسی، وزیر دادگستری اختیار چندانی نداشت و وظیفه‌اش صرفا برقراری روابط بین قوه‌های قضاییه، مقننه و مجریه بود. دو وزیر نخست دادگستری از این وضعیت ناراضی بودند. با تلاش‌های دکتر حبیبی این مساله در شورای نگهبان مطرح شد که وزیر دادگستری حداقل امور استخدامی و اداری وزارتخانه و شورای عالی قضایی را بر عهده داشته باشد اما این شورا واگذاری این اختیارات را مخالف قانون اساسی خواند. در سال ۱۳۶۷ نیز قانون واگذاری اختیارات بیشتر به وزیر دادگستری در مجلس تصویب شد، اما شورای نگهبان آن را رد کرد. در نهایت این قانون به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت که این مجمع با توجه به شخصیت دکتر حسن حبیبی آن قانون را تصویب کرد.

عضو بازنشسته هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در بخش دیگری از سخنان خود به حضور دکتر حبیبی در شورای نگهبان قانون اساسی نیز اشاره کرد و گفت: حضرت امام خمینی (ره)، دکتر حسن حبیبی و چند نفر دیگر را مامور بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کرد. پس از اصلاح قانون، دکتر به عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان نیز انتخاب شد.

عضو سابق شورای نگهبان افزود: مدتی از عضویت دکتر حبیبی در شورای نگهبان نگذشته بود که ایشان به دلیل آنکه مورد توجه و علاقه تمام نهادهای حکومتی در ایران بودند، از طرف رییس جمهور وقت به عنوان معاون اول نیز انتخاب شد. در این زمان این سوال مهم پیش آمد که آیا یک عضو دولت می‌تواند هم‌زمان عضو شورای نگهبان هم باشد یا خیر که خود ایشان قصد استعفا از شورای نگهبان را داشتند.

مرحوم حبیبی از مصاحبه مطبوعاتی گریزان بود

پدرام الوندی، تدوینگر کتاب «دیدار در پاریس» در بخش دیگری از این مراسم گفت: چند صباحی پس از درگذشت دکتر حسن حبیبی  بود که در مؤسسه امام موسی صدر حضور داشتم و پرینت گفت‌وگویی با مرحوم حبیبی را مشاهده کردم که پژوهشگران همکار مؤسسه در ایام بیماری ایشان گرفته بودند. قرار بود بخش‌هایی از این گفت‌وگو در رسانه‌ها منتشر شود. من با این مسئله مخالفت کردم، چرا که قطعا پس از انتشار این گفت‌وگو، مابقی آن به فراموشی سپرده می‌شد.

وی افزود: بیشتر روزنامه‌نگاران پیشکسوت اطلاع دارند که مصاحبه با دکتر حبیبی کار بسیار بزرگی است و اهمیت بسیار دارد، چرا که ایشان از گفت‌وگوهای مطبوعاتی بسیار حذر داشته و حتی روزنامه‌نگاران و خبرنگاران نزدیک به ایشان نیز، نتوانسته بودند دکتر را برای انجام یک مصاحبه راضی کنند.

الوندی ادامه داد: با توجه به جلسات مشورتی که با همکاران مؤسسه امام موسی صدر داشتم، قرار شد مسئولیت تدوین کتاب خاطرات دکتر حبیبی با امام موسی صدر را بر مبنای این مصاحبه انجام شده، بر عهده بگیرم. همچنین برای تکمیل مباحث و خاطرات طرح شد در کتاب نیز انجام یک گفت‌وگو با خانم شفیقه رهیده، همسر دکتر حبیبی نیز برنامه‌ریزی شد.

این روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ معاصر همچنین با اشاره به این نکته که مصاحبه با مرحوم دکتر حبیبی در دوران بیماری ایشان انجام شد، گفت: دکتر حبیبی در آن مصاحبه به دلیل آنکه یک دوره بیماری سخت را طی کرده و در دوران نقاهت به سر می‌بردند، چندان فرصت و توانایی جسمی ارائه تفصیلی و تحلیلی خاطرات خود را نداشتند. این نقصی برای کتاب بود که با انجام گفت‌وگو با خانم شفیقه رهیده برطرف شد.

تصمیم امام صدر برای سپردن مدیریت مدرسه جبل عامل به دکتر حبیبی 

الوندی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت خاطرات دکتر حسن حبیبی در تاریخ معاصر ایران اشاره کرد و گفت: به دلیل سال‌ها حضور دکتر حبیبی در سطوح اول اجرایی کشور، قطعا خاطرات ایشان بیش از ده‌ها جلد خواهد شد که در صورت انتشار می‌توانست اثرگذار و تحول آفرین باشد. «دیدار در پاریس» صرفا برش کوچکی از خاطرات دکتر حبیبی است که البته در آن اطلاعات ذی‌قیمتی به مخاطب ارائه می‌شود.

این پژوهشگر اضافه کرد: به عنوان مثال یکی از نکات مهمی که برای نخستین بار در این کتاب عنوان شده این است که پیش از آشنایی شهید چمران با امام موسی صدر، امام ابتدا تصمیم داشت وظیفه تاسیس و مدیریت مدرسه صنعتی جبل عامل را به دکتر حسن حبیبی واگذار کند که البته این اتفاق رخ نداد.

الوندی همچنین نقش دکتر حسن حبیبی در حوزه سیاست ایران را نیز بسیار اثرگذار خواند و گفت: در پژوهش‌هایی که به مناسبت کار روی این کتاب در مورد دکتر حسن حبیبی انجام دادم، متوجه نقش گره‌گشایی ایشان در امور سیاسی شدم. دکتر حبیبی شخصیتی بودند که سیاست‌ورزی را با محوریت گره‌گشایی پیش می‌بردند و چنین شخصیت‌هایی در کشور ما بسیار اندک هستند.

مراسم رونمایی از کتاب «دیدار در پاریس؛ خاطرات دکتر حسن حبیبی و خانم شفیقه رهیده» با امضای لوح یادبود توسط چهره‌های حاضر در برنامه به پایان رسید، مراسمی که حضور مخاطبان میانسال و پا به سن گذاشته در آن قابل توجه بود.