أعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم.

بسم الله الرّحمن الرّحیم. و الحمدللَّه ربّ العالمین و السلام و الصلاه علی سیّدنا و نبیّنا محمد و آله الطّیبین و صحبه المنتجبین و علی جمیع الشهداء و المجاهدین فی سبیل الله منذ آدم الی قیام یوم الدین و السلام علیکم جمیعاً و رحمه الله و برکاته.

برادران و خواهرانِ پژوهشگر و سخنرانانی این همایش، بسیاری از ابعاد شخصیت، جهاد، فکر، خط مشی، دستاورد‌ها و تلاش‏ های‏ امام موسی صدر را مورد بررسی قرار دادند. در این باره تنها به اشاره مختصری اکتفا می‏کنم و سپس وارد موضوع اصلی می‏شوم که‏ گمان دارم، در این فرصت توجه به آن ثمربخش خواهد بود. حضور و وجود امام موسی صدر در لبنان سبب دستاوردهای بسیاری در سطوح شیعی، اسلامی، ملی و میهنی بود. امام تنها بنیانگذارمقاومت نبود، بلکه بنیانگذار اقدامات، طرح‏‌ها و دستاوردهای بسیاری بود که گاهی با مرور زمانی اندک از آن‏‌ها غافل می‏شویم. حضور امام موسی صدر در لبنان زمینه‏ای بود تا روحانیت بار دیگر مسئولیّت انسانی، شرعی و مدنی خود را بر عهده گیرد، و ازموضع انسانی، الهی و شرعی، و نه قدرت‏طلبی و انتقام‏جویی، پا به صحنه سیاست بگذارد. طبیعتاً این امر باعث گردید تا امام صدرفداکاری‏های بسیاری بکند و تهمت‏‌ها و توهین‏‌ها را به جان بخرد. امام دین را به سیاست، و سیاست را به دین بازگرداند.

البته این ‏موضوع امروز برای ما عادی شده است. اما وقتی امام به لبنان آمد، امری بسیار عجیب و غیر عادی بود، به گونه‏ای که داعیه‏دار چنین‏موضوعی به راحتی به ارتداد، الحاد، فسق، فجور، خروج از دین و اموری از این دست متهم می‏شد. نه سیاستمداران تحمل داشتند که‏فردی برجسته، مخلص، هوشیار و پاک به عرصه فعالیت آنان قدم گذارد، و نه روحانیون متحجری که در فضای قرون وسطا سیرمی‏کردند و می‏کنند. امام موسی صدر برای اوّلین بار در کشور پیچیده و متنوعی چون لبنان، یک برنامه سیاسی اسلامی شفاف و قابل اجرا را پایه‏ریزی‏کرد. من بر این باورم که دست‏کم در میان علما و رهبران دینی مسلمان، هیچ‏کس مانند امام دارای چنین برنامه سیاسی کامل وچشم‏انداز سیاسی روشن نبود. امام در عرصه تفکر تشکیلاتی و پی‏ریزی ساختار‌ها، خروج از رهبری فردی و خلاصه ساختن همه‏چیز در فرد، و ایجاد نهاد‌ها و مؤسسات پیشرو و بنیانگذار بود. او می‏خواست نهاد‌ها و مؤسسات، رهبری جامعه را بر عهده گیرند وحافظ این روش و منش باشند. امام موسی صدر بنیانگذار مقاومت بود. مایلم یادآور شوم که امام زمانی اندیشه و منطق مقاومت را مطرح کرد، که نه جنوب لبنان دراشغال رژیم صهیونیستی بود و نه حتی مزارع شبعا. امام موسی صدر از مقاومت برای آزادسازی فلسطین سخن گفت.

امام زمانی‏لبنانی‏‌ها را به در دست گرفتن سلاح دعوت کرد، که حتی یک وجب از خاک لبنان در اشغال دشمن نبود. امروز برخی خواهان خلع‏سلاح مقاومت هستند، در حالی که امام موسی صدر دولت لبنان را به مسلح ساختن جنوبی‏‌ها به منظور دفاع از خاک و کشور خوددعوت می‏کرد. ما از امام موسی صدر آموختیم که سرزمین غصب‏شده را نمی‏توان از راه‏های مسالمت‏آمیز باز پس گرفت. آموختیم که سرزمین‏غصب‏شده را تنها از راه جهاد، شهادت، فداکاری، سنگ، خون و با جانفشانیِ شهادت‏طلبانی چون احمد قصیر و بلال فحص می‏توان‏پس گرفت. اگر قرار بود که ما به برخی نصایح و موعظه‏‌ها گوش فرا دهیم، جنوب لبنان هم‏چنان در اشغال باقی می‏ماند. امام موسی صدر درباره فلسطین و قدس، دیدگاه روشن و درخشانی را ارائه کرد، و در این باره بر همه، حتی بر کسانی که ادعا دارندتن‌ها صاحبان اصلی و قانونی این ملت و این سرزمین و این نبرد هستند، پیشی گرفت. چنان‏که اشاره کردم، بنا ندارم به تفصیل وارد این موضوعات شوم. تنها می‏خواهم بر این نکته تاکید کنم که نقش تأسیسی امام به یک‏عرصه محدود نبود. او در ابعاد مختلفی در کشور ما بنیانگذار و مؤسس محسوب می‏شود. حضور امام در کشور ما؛ هر نَفَس، هر کلمه‏و هر گام او، برای لبنان، منطقه و امت اسلام، سرشار از خیر و برکت بود.

اما موضوعی که امروز می‏خواهم به آن بپردازم، و آن را رسالت اصلی این همایش می‏دانم، موضوع سرنوشت امام موسی صدر است. می‏خواهم با صراحت، عاطفه درونی و درد با شما سخن بگویم. من قبل از هر چیز به عنوان یک شهروند عادیِ لبنانی و مسلمان و بدون توجه به دیگر گرایش‏‌ها مایلم دردمندانه و با صراحت عرض کنم که احساس می‏کنم مورد اهانت قرار گرفته‏ام؛ وقتی مشاهده‏ می‏کنم که امامی بزرگ و رهبری عظیم‏الشأن با دو همراه خود، یعنی حجت‏الاسلام شیخ محمد یعقوب و استاد عباس بدرالدین، که آنهانیز هر کدام دارای جایگاه و منزلتی خاص در کشور و جامعه ما هستند، به مدت ۲۱ یا ۲۲ سال است که ناپدید شده‏اند و ما ازوضعیتشان بی‏خبر هستیم.

سروران! ما بر اساس قاعده استصحاب عمل می‏کنیم. بر اساس ‏اصول شرعی، قانونی و عرفی عمل می کنیم. ما هیچ چیز نمی‏دانیم ‏فقط اطلاعاتی جمع ‏آوری می‏کنیم. هر از چند‌گاه از دوردست‏‌ها خبری‏به دستمان می‏رسد، گفته می‏شود که قضیه از این قرار است، بعد هم‏همه چیز پایان می‏پذیرد. این بسیار دردناک و در عین حال شرم‏آوراست. من گفتم که می‏خواهم قدری با صراحت و احساس درونی باشما سخن بگویم. قصد ندارم پرونده‏های گذشته را باز کنم و بپرسم دولت لبنان برای‏سه شهروند ناپدید شده لبنانی، که یکی از آنان رهبر و نماد وحدت‏ملی و بیداری این کشور به شمار می‏رفت، تا کنون چه کرده است؟ نمی‏خواهم به این موضوع بپردازم. اما می‏خواهم این پرسش را مطرح‏کنم که از حالابه بعد، دولت کنونی لبنان چه خواهد کرد؟ چگونه‏می‏خواهد به این موضوع بپردازد؟ ما خواستار در پیش گرفتن طرح و برنامه‏ای مشخص در این‏باره‏شدیم. نگفتیم در لیبی عملیات کماندویی انجام دهید و امام وهمراهانش را آزاد سازید. تنها خواستار آن شدیم که طرح و برنامه‏مشخصی را برای پیگیری قضیه در نظر بگیرند.

اما تاکنون هیچ جوابی‏دریافت نکرده‏ایم. نمی‏دانیم اصولاً آیا دولت لبنان خواهان پیگیری این‏پرونده هست یا نه؟ و اگر خواهان انجام چنین کاری است، برنامه‏اش‏چیست؟ و مسئول مربوطه کیست؟ فرض کنید که بنده نظر، پیشنهاد و یا اطلاعاتی دارم. با چه کسی بایدآن را در میان بگذارم؟ آیا باید با رؤسای قوای سه‏گانه، نخست‏وزیر وتک‏تک سی وزیر کابینه تماس بگیرم؟ این پرونده در اختیار چه کسی‏است؟ ما چیزی در مورد طرح و برنامه دولت نشنیده‏ایم. اصلاً در این‏مورد که آیا دولت توجهی به این پرونده دارد یا ندارد، هیچ چیزنشنیده‏ایم. نشنیده‏ایم که مسئولیّت پیگیری این پرونده را وزیر یاکمیته‏ای وزارتی بر عهده گرفته باشد. در حالی که این موضوع شایسته‏آن است که کمیته‏ای متشکل از چند وزیر مسئولیّت آن را بر عهده‏گیرد. کمیته‏ای وزارتی که وزرای خارجه، دادگستری و دیگر مسئولین‏ذی‏ربط در آن گرد هم آیند. وزرایی که این موضوع در حوزه کاری‏ آنان است باید کمیته‏ای تشکیل دهند و مسئولیت کار را بر عهده گیرند. این کمیته است که باید گزارش دهد که در خصوص این پرونده چه‏کرده، به چه نتایجی دست یافته است، و اکنون در کجا قرار دارد. پیشنهاد آیت‏اللَّه شمس‏الدین) عافاه الله (در خصوص این پرونده صددر صد درست است و دولت باید به بهترین وجه آن را اجرا کند. اماواقعاً دولت با این پیشنهاد چه خواهد کرد؟ تاکنون معلوم نشده است که‏چه کسی عامل رسیدگی به این پرونده است.

این پرونده همچنان دردرون دولت بی‏صاحب و بدون متولی باقی مانده است. اگر رئیس پارلمان به این موضوع اهتمام دارد، به این علت نیست که‏ریاست پارلمان را بر عهده دارد، بلکه به این سبب است که رئیس‏جنبش امل و از فرزندان این مکتب است. دولت لبنان تا کنون هیچ‏اقدامی نکرده است که نشان دهد، به عنوان دولت لبنان حتی ذره‏ای به‏این پرونده بها می‏دهد، یا می‏تواند آن گونه که می‏تواند قدمی برای آن‏بردارد. سؤال اساسیی که اینجا مطرح می شود آن است که آیا دولت‏لبنان معتقداست که توانایی هیچ نوع اقدامی، حتی در حد تعیین‏سرنوشت امام موسی صدر را ندارد؟ اگر چنین است صریحاً بگوید: ای‏دوستداران امام، خانواده امام، ای یاران و پیروان امام و ای ملت لبنان، من از این کار ناتوان هستم، شما خود هر کاری که مصلحت می‏دانیدبرای یافتن و بازگرداندن امام انجام دهید. اگر دولت مسئولیت خود راانجام نمی‏دهد و گروه‏هایی از مردم با شیوه‏های خود حاضرند این‏مسئولیت را بپذیرند موضع دولت در برابر آنان چه خواهد بود؟ تمامی آنچه ما می‏خواهیم آن است که سرنوشت امام و دو همراه اوروشن شود، و سپس برای بازگرداندن آنان اقدام شود. نه ما و نه‏خانواده امام از حقیقت نمی‏ترسیم.

اگر امام زنده است او را بازگردانید. اگر هم به اتفاق همراهانش شهید شده است، این راه و رسم آباء واجداد طاهرش است. ما به کشته شدن عادت داریم و شهادت افتخاری‏است که خداوند به ما ارزانی داشته است. خصوصاً خاندان امام موسی‏صدر که شهیدان بسیاری را در این راه تقدیم کرده است. اما باید بدانیم‏درست نیست که پس از گذشت بیست و دو سال، سه شخصیت‏بلندپایه ما که یکی از آنان دارای چنین مقام و منزلت و جایگاه رفیعی‏است، گرفتار باشند، و ما هیچ اطلاعی از آنان نداشته باشیم و مسئولین‏ذی‏ربط لبنانی این چنین، عادی، زندگی روزمره خود را پی گیرند. برای‏اینکه سوء تفاهمی به وجود نیاید مایلم تذکر دهم همه ما در لبنان‏اتفاق نظر داریم، که مسئولیت اصلی زندگی و سرنوشت امام موسی‏صدر و دو همراه وی، بر عهده دولت کنونی لیبی و شخص سرهنگ‏معمر قذافی، و نه هیچ کس دیگر، است. برخی از برادران ما داستان ایتالیا را پیگیری کردند و با لبنانی‏‌ها، فلسطینی‏‌ها و افرادی که آن زمان با لیبی دوستی داشتند تماس گرفتند. لازم است تأکید کنم که هیچ کدام از دوستان و هم‏پیمانان لیبی، و حتی‏ دشمنان امام، داستان‏پردازی لیبی را مبنی بر سفر امام از طرابلس به‏ایتالیا نپذیرفتند. هیچ کس در دنیا این داستان را نمی‏پذیرد.

این مسئله‏روشن و قطعی است. لیبیایی‏‌ها از کمیته حقیقت‏یاب و کمیته تحقیق مشترک لبنان و لیبی‏سخن می‏گویند. ما نیز چون برادران خود اعتقاد داریم که این کمیته‏مأموریت دارد تا قضیه امام را پایمال و قذافی را تبرئه کند. مأموریت‏این کمیته آن است که برود و بازگردد، سپس اعلام کند، آری امام ازلیبی خارج شده است. خیلی صریح می‏گویم که این کمیته، و هر کمیته‏و تلاشی که بخواهد حقوق امام را پایمال و عامل را مجهول جلوه‏دهد، از نظر ما مردود است. بسیار متأسفم که امروز به مرحله‏ای‏رسیدیم، که برای هر اظهار نظر اعتراض‏آمیزی در معرض توبیخ ومجازات قرار می‏گیریم و‌ام رائد، خواهر امام موسی صدر، در یک‏مصاحبه تلویزیونی گفتند:» و متأسفانه ظاهراً بلایی که بر سر بعضی‏هاآمده بر سر ما هم خواهد آمد. «ام رائد در مورد این‏که امام کجا مخفی‏نگاه داشته شده است واقعیت را گفت و افزود که امام در لیبی ناپدیدشده است. لیبی پس از آن لبنان را به قطع روابط تهدید کرد. وقتی‏پارلمان لبنان در جلسه افتتاحیه اخیر خود و در اقدامی اعتراض‏ آمیزسفیر لیبی را برای حضور در جلسه دعوت نکرد، برخی افراد به این‏عمل اعتراض کردند و اظهار داشتند، رئیس مجلس حق چنین کاری رانداشته است.

به عکس من اعتقاد دارم که اگر رئیس مجلس از سفیرلیبی دعوت به عمل آورده بود، که البته دعوت نکرده و نخواهد کرد، در آن صورت به ملت لبنان که مجلس نماینده آن است، توهین کرده‏بود. اقدامات لیبی از قبیل قطع روابط با لبنان، اخراج کارگران لبنانی، توقف واردات برخی محصولات کشاورزی و تهدیدهایی از این دست، نوع منطق و ذهنیت لیبی را در برخورد با لبنان نشان می‏دهد. درحقیقت مایلم اینجا تأکید کنم که جایز نیست هنگام بررسی این مسئله‏چنان رفتار کنیم، که گویی مسئله میان ما و لیبی، تحت‏الشعاع مشکل‏سیب یا کارگران لبنانی است. این نوع رفتار آنان را تقویت می‏کند وجسور می‏سازد تا به مرحله‏ای برسند، که دیگر مثل من و شما نتوانیم‏از امام غایب، ربوده شده و مورد تعدی قرار گرفته خود سخن بگوییم. یعنی منی که امروز سخن می‏گویم یا برادرانم که سخن می گویند، بایدنگران واکنش لیبی باشیم که ممکن است کارگران لبنانی را از کشورخود اخراج کند. من معتقدم که ما وقتی به موضوع حقی ایمان داریم، بایستی آن رادنبال کنیم. واکنش طرف مقابل هر چه باشد، اهمیتی ندارد.

در جریان‏ مقاومت، زنان و کودکان و خانواده‏های ما کشته شدند، خانه‏ هایمان‏ ویران گشت، اما عقب‏نشینی نکردیم، زیرا ایمان داشتیم که راه مقاومت، حق است. مطالبه کردن امام موسی صدر و تلاش مُجدّانه برای‏بازگرداندن او و دو همراهش نیز موضوعی حق است که در راه آن بایدخون‏‌ها و جان‏‌ها بدهیم. چه رسد به آن‏که اموال و ارزاقمان از سوی‏لیبی مورد تهدید قرار گیرد. لیبی مدعی است که دارد به لبنان جایزه می‏دهد و کالاهای لبنانی راخریداری می‏کند تا از مقاومت حمایت کند. من‌‌ همان گونه که استادنبیه بری از جانب حزب‏ اللّه و حرکت امل سخن می گوید، به نمایندگی‏از جنبش امل و حزب‏اللّه و تمام مجاهدین لبنانی، که پیروزی اخیر به‏دست آنان تحقق یافت، و در طلیعه خط جهاد و شهادت بودند وفرزندان و شاگردان امام موسی صدر هستند، به دولت لیبی اعلام‏ می‏ کنم، که اگر بر آن است تا هدیه، کمک یا پاداشی را به مناسبت این‏ پیروزی به مردم لبنان پیش‏کش کند، باید امام موسی صدر و دوهمراهش را به آنان بازگرداند. قذافی در هنگام انتفاضه در کانال‏های‏ ماهواره ‏ای عربی ظاهر گشت و در هیئت یک رهبر انقلابی عظیم ‏الشأن‏ و مجاهد عرب سخن گفت. ولی او در نشست سران عرب حاضر نشد و به هیئت اعزامی خود نیز دستور داد آن اجلاس را ترک کنند. ازتمامی این حرکت‏‌ها چه چیزی عائد ملت فلسطین شد؟ اگر قذافی‏واقعاً خواهان کمک به ملت فلسطین است، باید این مرد بزرگ را به‏صحنه بازگرداند. این مرد بزرگی که وقتی برخی گروه‏های فلسطینی به‏سویش گلوله شلیک کرده بودند، اعلام داشت که من با عمامه، محراب‏و منبرم از مقاومت فلسطین حمایت می‏کنم.

اگر قذافی واقعاً خواهان‏کمک به فلسطین و انتفاضه است، باید امام موسی صدر، این مرد بزرگ‏و دو همراهش را بازگرداند. غیر از این هر چه باشد، جز توطئه علیه‏مقاومت لبنان و انتفاضه فلسطین، چیزی نخواهد بود. برای آنکه مسئله امام و دو همراه وی، به بزرگداشت سالگرد ربوده‏شدن آنان در ۹ شهریور، و نیز به این کنفرانس گران‏قدر سالانه که به‏نام او برگزار می شود، محدود نگردد، پیشنهاد تشکیل یک کمیته ‏بلندپایه ملی، و نه یک کمیته بلندپایه شیعی را، برای پیگیری پرونده‏مطرح می‏کنم. چرا که این موضوع تنها به شیعیان مربوط نیست، بلکه‏مسئله‏ای ملی است که تمام لبنانی‏‌ها بدان علاقه دارند. هدف از ربودن‏امام موسی صدر تنها ضربه زدن به شیعیان و مسلمانان نبود. بلکه‏هدف ضربه زدن به کل لبنان، مقاومت و وحدت ملی آن بود. از همین‏رو نمی‏توانیم این موضوع ملی، میهنی و بسیار مهم را به چارچوبی‏شیعی یا حتی اسلامی محدود سازیم.

شایسته است که این کمیته‏تشکیل شود، و پرونده را به صورت دائمی و روزانه مورد پیگیری قراردهد. پیشنهاد من آن است که مجلس اعلای شیعیان، به عنوان اوّلین مؤسسه‏ و نهادی که از سوی امام موسی صدر تاسیس گردید، به تشکیل این‏ کمیته ملی و بلندپایه اقدام کند. شما سرورم، حضرت شیخ عبدالامیرقبلان، شروع کنید، ما نیز در خدمتتان هستیم. ما خود را سرباز و پیاده‏ نظام این مسئله می‏دانیم. تقاضا دارم که این کمیته تشکیل شود. البته این‏مسئله مانع از آن نیست که دوستداران و علاقه‏مندان امام در اینجا وآنجا، صرف نظر از گرایشات سیاسیی که امروز دارند، گروه‏های پیگیری‏تشکیل دهند. حتی اگر در هر خانه، روستا، شهر و کشوری چنین‏کمیته‏ای تشکیل شود، هیچ مانعی ندارد. سالی که در پیش داریم، بایدسال روشن شدن سرنوشت امام موسی صدر و دو همراه وی باشد.

بایستی این هدف را نصب‏العین خود قرار دهیم و بر خداوند توکل کنیم. تجربه گذشته به ما آموخته است که اگر هدفی را در پیش بگیریم، در راه‏آن اخلاص بورزیم و بر خداوند سبحان و متعال توکل کنیم، خداوند نیزما را یاری خواهد داد و به مقصود خواهد رساند. در آخر به امام موسی صدر می‏گویم که ما و تمامی فرزندان وعاشقان و عزیزان شما در لبنان، نسبت به شما، سرنوشت، روش واهدافتان وفادار خواهیم مانده با پیروی از اسلام اصیل قرآنی ومحمدی، با دفاع از محرومین، و یا مقابله با دشمن صهیونیستی وطرح‏‌هایش، با چشمان دوخته شده به بیت‏المقدس، با تلاش پیگیرخویش برای باز پس گیری سرزمین اشغال شده و مقدس، با وحدت‏ملی، و با تمسک به سرنوشت مشترک لبنان و سوریه، و نیز با اخلاص‏خود در برابر انقلاب شکوه‌مند اسلامی در ایران. ای سرور! ای امام و ای رهبرم! چند ماه پیش با اسرا عهد بستیم که‏آنان را در زندان‏‌ها‌‌ رها نخواهیم کرد. ما ملتی هستیم که اسرای خود رادر زندان‏‌ها فراموش نمی کنیم. پس چگونه ممکن است که امام اسرا، امام شهدا، امام مجاهدان و امام آرزوهای خود را در زندان به فراموشی‏ بسپاریم؟

البته راه رسیدن ما به اسرا روشن است. منظور از طریق کوفی‏عنان یا سازمان ملل نیست بلکه راه این است که از دشمن اسیرمی‏گیریم، و با کمال احترام اسرا را مبادله می‏کنیم. راه رسیدن به آنان‏روشن است و آن را طی کرده‏ایم. آنان امروز از هر زمان دیگری به‏لحظه آزادی نزدیک‏‌تر شده ‏اند. اما چگونه راه خود را به سوی شما بازکنیم؟ به هر حال ما ان شاء اللّه این راه را طی خواهیم کرد. ما این راه راخواهیم پیمود و به وصال یار و آن آغوش گرم خواهیم رسید. ای امام! از شما، از خانواده محترمتان و از همه عاشقانتان عذر می خواهیم که‏ با تاخیر آمده‏ایم. والسلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته.