امام موسی صدر گرچه تفسيری مستقل را به نگارش در نياورده و به اصطلاح به تفسيرنگاری نپرداخته است؛ اما در فهم و تفسير آيات قرآنی، راه تفسير تفكر اصلاحی و تفسير اجتماعی را پيموده است.
«محمدمهدی مظاهری»، مدرس دانشگاه و صاحب مقاله «امام موسی صدر، تلاش برای احيای هويتی گمشده»، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، با بيان اين مطلب، گفت: امام موسی صدر بدون شك از روش عقلی و اجتهادی برای تفسير آيات قرآن كريم بهره برده و با تكيه بر همين روش بسياری از مسائل مهم در تفسير قرآن از جمله توقيفی يا اجتهادی بودن ترتيب سوره‌ها و آيات را نيز توضيح داده است.مظاهری در باب ديدگاه امام موسی صدر درباره توقيفی بودن قرآن، گفت: ايشان بر اين باور است كه ترتيب آيات و سوره‌های قرآن كريم توقيفی است و انتظام فعلی سوره‌ها و آيات به همان صورتی است كه پيامبر اكرم(ص) دستور داده‌اند؛ ايشان همچنين دليل جاودانگی اسلام و قرآن كريم را توقيفی بودن لفظ، معنا، ترتيب سوره‌ها و آيات در قرآن كريم می‌داند.مدير فصل‌نامه علمی و پژوهشی مطالعات ميان فرهنگی همچنين با اشاره به اينكه امام موسی صدر راه تفسيری تفكر اصلاحی و تفسير اجتماعی را در تفسير آيات قرآنی پيموده است، تأكيد كرد: اين راه را میتوان شيوه و روش تفسير مفسرانی همچون «محمد عبده» و شاگردش «رشيد رضا» با تفسير «المنار» در مصر و «علامه طباطبائی» با تفسير «الميزان» در ايران و «حسن البناء» بنيان‌گذار اخوان‌المسلمين در «نظرات من القرآن» كه به تفسير برخی از آيات منتخب پرداخته و همچنين تفسير «سيد قطب» كه يكی از سردمداران اين روش تفسيری است، دانست.مظاهری در بخش ديگری از اين گفت‌وگو در تبيين بهره‌گيری امام موسی صدر از نهج‌البلاغه در مباحث تفسيری گفت: ايشان در مناسبت‌های متفاوت در آثار خود از جمله «اديان در خدمت انسان» يا «احاديث‌السحر» بر الگوبرداری از عملكرد امامان به ويژه حضرت علی(ع) تأكيد كرده و می‌فرمايد «...دين صحيح اين است كه هر يك از ما به محمد(ص) كوچك و علی(ع) كوچك تبديل شود و كار و تلاش كند؛ دين اين است و غير آن، لغو و پوچ».اين عضو هيئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: يا آنجا كه در يكی از شب‌های ماه مبارك رمضان در تفسير سوره قدر مطالبی بيان داشته از دستور روزه سخن می‌گويد و تزكيه را راه سعادت انسان می‌داند و با اينكه بايد انسان بتواند بر سرنوشت خويش مسلط و از هواها و ستمگری‌ها و .. آزاد شود، از مجروح شدن و شهادت امام علی(ع) در همين شب‌های قدر نتيجه می‌گيرد و می‌فرمايد «بر اين اساس، حضرت علی(ع) قدر و قَدَر(شأن وسرنوشت) اين امت است و علت آن، به وضوح در داستان غم‌انگيز اين شب، روشن می‌شود؛ در اين شب[...] در محراب عبادت، هنگام سجده و نماز، به شهادت می‌رسد؛ اين حقيقتی است كه ميان علی(ع) و شب قدر پيوند می‌زند و به ما می‌آموزد كه در اين شب مبارك و پاك میتوان از علی(ع) بهره گرفت.صاحب مقاله «امام موسی صدر، تلاش برای احيای هويتی گمشده» همچنين درباره ديدگاه امام موسی صدر پيرامون تفسير قرآن به قرآن، گفت: ايشان بر اين موضوع تأكيد می‌كند كه قرآن، خود، قرآن را تفسير می‌كند و به حديث شريف «القرآن يفسر بعضه بعضاً» استناد می‌كند؛ امام موسی صدر درباره شيوه تفسير درست نير می‌نويسد «شيوه تفسير درست، با طريقه توقف و جمود بر ظواهر كلمات و اعتماد بر مدلول‌های ابتدائی و سطحی الفاظ متفاوت است».وی گفت: امام موسی صدر با اشاره به تقسيم آيات قرآنی به محكم و متشابه، محكمات را منبع و مرجع و بيان‌كننده‌ای برای درك درست متشابهات معرفی می‌كند و محكمات از آيات قرآنی را اساس و پايه كتاب خداوند و نيز روشنگر آيات متشابه می‌داند.مظاهری ادامه داد: امام موسی صدر معتقد است كه «نزول آيات قرآنی بر اساس روش مألوف و مأنوس مردم در امر تفاهم صورت گرفته است؛ اين روش بر راه دلالت‌های وضعيه الفاظ كه همه مردم با آن سخن می‌گويند، رفته و به هيچ وجه بر طريقه‌های «رمزی» و دلالت‌های عقلی غامض و پيچيده يا بر علم اعداد و حساب ابجد تكيه نكرده است.»مدير فصل‌نامه علمی و پژوهشی مطالعات ميان فرهنگی يادآور شد: به نظر می‌رسد نوآوری امام موسی صدر در اين است كه ايشان، انسانشناسی را در كنار قرآن و حديث به كار برد؛ هم در عمل و هم در نظر؛ يعنی به عنوان يك مجتهد، غرب را به خوبی شناخته و انسانشناسی اسلامی را استخراج كرده است.مظاهری در باب اعتقاد امام موسی صدر نسبت به همه‌فهم بودن معانی قرآن نيز خاطرنشان كرد: در نظر ايشان، كشف معانی آيات قرآن نسبی است و به تعداد انسان‌ها با ميزان درك و فهمشان در زمان‌های متفاوت، معانی، متعدد و قابل توسعه خواهد بود و اگر مفسران با ضوابط و چارچوب‌های معين به كشف معنا بپردازند، اين معانی متعدد هيچ سازگاری با هم نخواهند داشت و می‌تواند همگی صحيح باشد.وی افزود: امام موسی صدر درباره نسبی‌بودن معنای قرآن كريم نيز می‌نويسد «بی‌شك همانگونه كه ابعاد حقيقت و آثار آن متفاوت است، مراحل ادراك مفاهيم قرآن كريم نيز متفاوت است؛ هر اندازه كه انسان، بيشتر و عميق‌تر در آيات قرآنی تأمل و تدبر نمايد، به نسبت بالابودن معرفتش، در مقابل او دريايی از معانی و معارف جديد گشوده می‌شود كه با مدركات و معلومات سابق وی، چه از نظر عمق و چه از نظر اندازه و سطح، فرق دارد؛ كل اين مفاهيم صحيح است و با حقيقت وفق دارد و هيچ‌گونه تناقضی هم ميان آن‌ها وجود ندارد.»ادامه دارد ...