به گزارش روابط عمومی موسسه امام موسی صدر کتاب «ادیان در خدمت انسان» مجموعه سخنرانی های امام موسی‌صدر است که به تازگی توسط جعفر گونزالس به اسپانیایی ترجمه و منتشر شده است. گونزالس تاکنون قران مجید، و آثاری از امام خمینی (ره) همچون «تفسیر سوره حمد»، «چهل حدیث»، «آداب الصلوه» و «ولایت فقیه» را به اسپانیایی ترجمه کرده است و تلاش‌های فراوانی برای معرفی اسلام به اسپانیایی‌ها داشته است.

در این نشست، جعفر گونزالس، رافائل موریللو، نجمه شبیری و مهدی فیروزان حضور داشته و درباره حضور اسلام در اسپانیا و ترجمه این اثر به زبان اسپانیایی سخن گفتند.


دروازه فرهنگ و تبادل فرهنگی با هیچ سدی بسته نخواهد نشد

مهدی فیروزان، مدیرعامل موسسه شهر کتاب در ابتدای نشست به پیوند فرهنگ اسلامی و ایرانی با فرهنگی اسپانیایی اشاره کرد و گفت:«می توان گفت یکی از اساسی ترین مناطقی که ارتباط و پیوند تاریخی و فرهنگی با آن داریم اسپانیا است که  هم ردپای فرهنگ اسلامی و هم ایرانی در آنجا وجود دارد. شما حتی در جنوب اسپانیا می توانید موسیقی ایرانی را با همین دستگاه ها و گوشه ها و برخی سازهای ایرانی بشنوید. این ارتباط بین فرهنگی به نظر می رسد بسیار سیال اتفاق می افتد و هیچ حد و مرزی امکان محدود کردن آن را ندارد، نه هیچ سد سیاسی، نه سد اقتصادی و نه هیچ تحریمی نمی تواند از سیالیت تبادل فرهنگی بین کشورها جلوگیری کند. 

شاید بتوان با فراز و نشیب های تاریخی، دروازه سیاست، دروازه اقتصاد و دروازه تبادل های گوناگون را بست اما هیچگاه دروازه فرهنگ را نمی شود بست. به خصوص با امکانات گسترده امروزی نظیر اینترنت و رسانه جلوی رد و بدل شدن فرهنگ ها را نمی توان گرفت. حتی در گذشته با نبودن این امکانات هم سیالیت فرهنگی و پینگ پنگ تبادلات وجود داشته است.» 

امام صدر می گوید که اختلاف ادیان از وقتی پدید آمد که آنها در پی خدمت به خود برآمدند
در ادامه نشست، دکتر نجمه شبیری، که در اسپانیا تحصیل کرده و با تسلط بر این زبان، آثاری همچون:  تاریخ زبان اسپانیانی، سینمای ایران پس از انقلاب، زندگی نامه لورکا، اسپانیایی برای سفر، مراسم یادبود برای یک روستای اسپانیایی و بررسی آثار و اشعار اونامونو را ترجمه یا تالیف کرده است درباره کتاب «ادیان در خدمت انسان» و امام موسی صدر سخن گفت و چنین عنوان کرد:

«در این نشست نمی خواهیم به مسئله ترجمه بپردازیم که نگاهی آکادمیک است و جای آن در اینجا نیست. اما این قدم ها برای نشان دادن چهره ای دیگر از اسلام و به خصوص از جهان تشیع بسیار مبارک است. شخصیت امام موسی صدر در میان جهان تشیع بسیار محبوب است و اول اینکه امیدواریم که هر جا هست خدایا به سلامت دارش! 

من وقتی 15 ساله بودم از ایران رفتم و زمانی که در اسپانیا دانشجو بودم مجمع های مختلفی تشکیل شده بود که محفل ادبی، فکری یا اعتقادی بودند. محفلی بود که گروهی لبنانی در آن بودند که من از طریق آنها با امام موسی صدر آشنا شدم. عشقی که آنها به امام داشتند و احترام و سربلندی که شیعه از طریق ایشان پیدا می کرد بسیار عجیب بود. من اخیرا یکی از همان بچه ها را که الان در آمریکا زندگی می کند در اروپا دیدم که می گفت 21 سال است که برای امام موسی صدر نماز می خواند تا ایشان سالم برگردد.»

شبیری در ادامه سخنانش درباره ترجمه آثاری از این دست گفت: «راجع به شخصیت امام موسی صدر خیلی نمی خواهم صحبت کنم، اما معرفی تشیع و مطالعات اسلامی در آن سوی مرزها نیاز به بازنگری دارد و جای ترجمه آثاری مثل آثار امام موسی صدر در اسپانیا خالی بود، چرا که هر اثری که از جامعه ایرانی به اسپانیا یا اروپا برسد، حتی اگر ما نخواهیم با مسائل سیاسی آمیخته می شود. ترجمه آقای گونزالس برای من جالب بود و خوب است که سخنانی از چنین شخصیتی ترجمه شود تا نگاه دیگری از جهان تشیع و از اسلام به جهان معرفی شود. این کتاب که قطعا توسط بسیاری از اسپانیایی ها خوانده می شود چرا که بعد از چاپ اول آن قرار است به صورت دیجیتالی هم منتشر شود و در دسترس تعداد بیشتری خواهد بود، و باید ببینیم که چه تاثیر شگفتی بر کسانی که می خوانند خواهد داشت.»

او سپس با خوانش بخش هایی از کتاب چگونگی اثرگذاری حرف های امام موسی صدر را تحلیل کرد و گفت: «بخش هایی از این کتاب را انتخاب کردم که می خوانم تا خودتان ببینید که ترجمه این چنین سخنانی از موسی صدر چقدر مورد نیاز است و حیف که ایشان بین ما نیست.

موسی صدر در نشستی در یکی از کلیساهای بیروت این سخنان را بیان کرده است: «ای خدای ابراهیم و اسماعیل، خدای موسی و عیسی و محمد، خدای مستضعفان و همه آفریدگان. سپاس خدایی راست که ترسیدگان را امان دهد، شایستگان را نجات دهد، مستضعفان را برتری دهد، مستکبران را فرونشاند، شاهانی را نابود سازد و دیگرانی را بر جایگاه آنان نشاند. و سپاس خدایی را که درهم کوبنده جباران، نابودکننده ستمکاران، دریابنده گریزندگان، انتقام گیرنده از سرکشان و فریادرس دادخواهان است.»

چقدر چنین حرف هایی از امام موسی صدر زیباست، که 30 سال پیش گفته شده و ما هر روز می کوشیم که آنها را تکرار کنیم. ببینید وقتی این چنین حرفی هایی در کشوری مثل اسپانیا که جنگ های صلیبی داشته و دوران شرم آور تفتیش عقاید را پشت سر گذاشته بیان شود چه تاثیری خواهد داشت.

امام صدر باز در همین جا می گوید:«ما همینک در پیشگاه تو و در خانه ای از خانه های تو، در ایام روزه به خاطر تو گردآمده ایم، دل های ما به سوی تو پرمی کشد و خردهای ما نور و هدایت را از تو می گیرد، تو ما را فراخوانده ای که در کنار یکدیگر در خدمت به خلق گام برداریم. و بر کلمه سواء برای خوشبختی بندگانت اتفاق کنیم. به سوی درگاهت روی آورده ایم و در محراب تو نماز گذارده ایم. برای انسان گرد آمده ایم، انسانی که ادیان برای او آمده اند، ادیانی که یکی بوده اند و هر کدام ظهور دیگری را بشارت می داده و یکدیگر را تصدیق می کردند. خداوند به واسطه این ادیان مردم را از تاریکی ها به سوی نور بیرون کشید و آنان را از اختلافات ویرانگر نجات داد و پیمودن راه صلح و مسالمت آموخت.»

در حقیقت اگر پیام این حرف ها گرفته شود می توان همین مسئله سیاسی روز را حل کرد که به نام ادیان مختلف جنگ هایی در تمام دنیا وجود دارد، در صورتی که همه ادیان برای آرامش مردم ظهور کرده اند.»
شبیری به نکته دیگری از سخنان امام صدر اشاره کرده و عنوان کرد:«آقای صدر در جای دیگری از همین سخنرانی می گوید: «ادیان یکی بوده اند، زیرا در خدمت هدفی واحد بودند، دعوت به سوی خدا و خدمت به انسان. و این دو نمودهای حقیقی آنند، آنگاه که ادیان در پی خدمت به خویشتن برآمدند میانشان اختلاف بروز کرد. ادیان یکی بوده اند زیرا در خدمت هدفی واحد بوده اند. توجه هر دینی به خود آنقدر شد که تقریبا به فراموشی هدف اصلی انجامید. اختلافات شدت گرفت و رنج های انسان فزونی یافت. ادیان یکی بودند و هدف مشترکی را در پی گرفتند، جنگیدن در برابر خدایان زمینی و طاغوت ها و یاری مستضعفان و رنج دیدگان... و این دو نمودهای حقیقی و یگانه اند، چرا که ادیان در نهایت پیروز خواهند شد...»

همین یک جمله آخر را اگر درنظر بگیریم، می بینیم که این جنگ ها و اختلاف ها از کجا برآمده و ناشی شده اند. دیشب که مجدد این کتاب را می خواندم، تنها حسرت می خوردم که کاش امام موسی صدر در بین ما بود. اگر از همان روزی که این انقلاب در ایران به ثمر رسید، آقای صدر در کنار امام خمینی وجود داشت چه حرکات های عجیبی می توانست اتفاق بیفتد.

این افکار، افکار بسیار بزرگی است و این حرف ها جواهر است. امیدوارم این کتاب فروش خوبی در اسپانیا داشته باشد نه به جهت منافع مادی به جهت اینکه این سخنان بیشترخوانده شود.»


می خواستیم چهره زیبای اسلام و یکی بودن ادیان را به اسپانیایی زبان ها نشان دهیم

سخنران بعدی نشست، جعفر گونزالس، مترجم کتاب و اسلام شناس اسپانیایی بود که در ایران و در حوزه نیز تحصیل کرده است. او سخنانش را اینگونه آغاز کرد: 

«ما تصمیم گرفتیم که انتشارات «فاطمه» را در اسپانیا تاسیس کنیم و دیدیم که شایسته ترین کتاب برای شروع کردن فعالیت، کتابی از سخنان سید موسی صدر است. 

محیط ما محیط مسیحی است، بنابراین می خواستیم شخصیت های برجسته قرن بیستم، مثل امام خمینی رحمت الله علیه و سید موسی صدر را از جهان اسلام معرفی کنیم و بگوییم که خدای ما یکی است و حرف همه پیروان خدا نیز یکی است و تنها اسامی مختلف به آن داده شده، مسیحیت و یهودیت و .... سخنی که خود خداوند در کتابش بیان می کند و می گوید همه کسانی که خدا را می شناسند (چه یهودی، مسیحی یا مسلمان باشند) و اعتقاد به روز قیامت دارند و سعی می کنند عمل صالح انجام دهند، اجرشان پیش خدا محفوظ است.»

او در ادامه گفت: «ما در سخنان سید موسی صدر دیدیم که چقدر زیبا این فهم و معرفت از آیات قرآن را به عمل درآورده است. همه ما در عصری زندگی می کنیم که همه دنیا تحت ظلمی واقع شده است که توسط صهیونیسم در حال انجام است. حرف و رفتار سید موسی صدر یک منبع اصیل برای ماست و ما می خواستیم که این فهم و معرفت را برای جمعیت اسپانیولی زبان معرفی کنیم. به خصوص در این زمانی که گروه های تکفیری چهره منفی از اسلام نشان می دهند، ما با این کتاب و این سخنان نشان بدهیم که اسلام چقدر زیبا و عمیق است و چقدر دوستانه است و چقدر فهم وسیع دارد که همه دینداران را برادر می داند.

متاسفانه معرفت و حرف اهل البیت در محیط اسپانیولی زبان شناخته شده نیست، جایی که حدود 24 کشور دنیا و 300 میلیون نفر به این زبان سخن می گویند. ما وقتی که چند سال پیش به اسپانیا برگشتیم یکی از اهداف ما همین بود که اندیشه اهل البیت را به زبان اسپانیولی منتقل کنیم تا به حرف امام جعفر صادق عمل کرده باشیم که می فرماید: قشنگی و زیبایی اسلام را به مردم برسانید.»


زمانی که امام موسی صدر از «گفت و گو» می گفت در اندیشه مردم این کلمه وجود نداشت

رافائل مائورللو، شیعه شناس، اسلام شناس و آشنا به زبان های ایتالیایی، فرانسه، اسپانیایی، عربی و فارسی سخنران آخر این نشست بود. او دکترای خود را با عنوان تمدن اسلامی از دانشگاه لاساپیانزای رم دریافت کرده و در اسپانیا نیز تحصیل کرده است. مهمترین کتاب مائورللو که جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را هم دریافت کرده «اعقاب پیامبر در تاریخ معاصر» نام دارد که نقبی به خاندان صدر و زندگی آنها زده است. این شیعه شناس ایتالیایی که عنوان سخنرانی خود را «ان الله جمیل و یحب الجمال» انتخاب کرده بود و سخن خود را با چرایی این عنوان آغاز کرده و گفت:

« من 15 سال است که درباره خاندان صدر مطالعه می کنم، قبلا کتاب های امام موسی صدر را به زبان های فارسی و انگلیسی خوانده ام، اما برای این نشست دوباره این کتاب را خواندم و متوجه شدم بعد از چندمین بار، باز هم بسیار از خواندش لذت می برم و از خودم پرسیدم چرا از مطلبی که چندبار خوانده ام لذت می برم؟ و چیزی که به ذهنم رسید همان بود که همکارم دکتر شبیری عنوان کرد: زیبایی. چرا که امام صدر واقعا زیباست. علاوه بر زیبایی ظاهری که دارد، اندیشه و عمل او نیز زیباست. 

من پس از خواندن اندیشه امام موسی صدر یک لغت نامه ایجاد کرده ام و واژه های کلیدی را در آن جای داده ام مانند: تنش زدایی، آشتی دادن، وحدت، اعتماد، شهروندی، جوانان، مردم، نیازهای شغلی، بستنی، اخلاق، نیکوکاری، حضور علمی و دینی و اجتماعی، حمایت از مستضعفان، گفت و گو و ... همه کلماتی که وقتی اندیشه امام موسی صدر را می خوانید روشن هستند و این کلمات به نظر من زیبا هستند. شاید یکی از کلماتی که در این لیست عجیب به نظر بیاید کلمه بستنی باشد، اما کسانی که با اندیشه ایشان آشنا هستند این کلمه را هم می فهمند و ماجرای اتفاقی که در شهر صور افتاد و حمایتی که امام موسی صدر از بستنی فروش مسیحی کرد را می دانند. خود عمل امام همین عنوانی را که کتاب ترجمه شده معرفی می کند نشان می دهد.»

مائورللو در ادامه عنوان کرد: « امام صدر آنقدر از دین خود مطمئن است و ارتباط خوبی با آن دارد که آماده است تا با ادیان دیگر صحبت داشته باشد به ویژه ادیانی که در لبنان حضور دارند. امام اولین مسلمانی بود که در کلیسا سخنرانی کرد و شاید اولین کسی که به واتیکان رفت و شروع به «گفت و گو» کرد، کلمه ای که امروز برای ما بسیار آشنا است و از آن سخن می گوییم اما در زمانی که امام موسی صدر این کار را کرد، هیچ کس از آن استفاده نمی کرد و در اندیشه مردم این کلمه نبود. خیلی از کارهایی که ایشان انجام داد اولین بار بود. 

امام موسی صدر پیوندی با محبوب دیگر من دکتر شریعتی دارد که به زیبایی او اضافه می کند. زیبایی او به امروز هم رسید. زن در اندیشه و عمل امام موس صدر نقش اساسی دارد. زیبایی در عملی است که از او باقی مانده، در موسسات امام موسی صدر در صور که بارها زیر حمله اسرائیل قرار گرفته و تا امروز کارش را ادامه داده است. امام صدر این کار را شروع کرد و خواهرش آن را تا امروز ادامه داد. 

این موسسه به ویژه برای زنان و کسانی که در حملات پدر و مادر خود را از دست داده اند کمک می کند و از کودکی تا وقتی که ازدواج می کنند از آنها حمایت می کند. من چنین چیزی را در تجربه زندگی ام در جای دیگری ندیده ام و این به زیبایی امام موسی صدر اضافه می کند.

البته من علاوه بر ایشان درباره خاندان صدر کار کرده ام و این زیبایی را در همه آنها می بینیم. به طور مثال شهایجاد کرد. این اولین بارها در این خاندان و در خود امام موسی صدر آنقدر تکرار می شود که من تعجب می کنم چطور همه این ویژگی ها در یک انسان جمع می شود؟ و جوابی به این سوال ندارم و تنها می دانم که این زیبایی وجود دارد.»
او سپس درباره مطالعات اسلامی و تجربه خودش از حضور در آن کشور به نکانی اشاره کرد و گفت: «من دو فوق لیسانس دارم که یکی را با عنوان ترجمه زبان عربی به اسپانیایی در دانشگاه اسپانیا گرفتم. وقتی درباره حضور اسلام و تمدن اسلامی در اسپانیا سخن می گوییم باید دو چیز را از هم جدا کنیم، اسلام و فهم آن با زبان و دانش عربی.  دانشگاه های اسپانیا از لحاظ زبان عربی و دانش عربی بسیار قوی است. به عنوان مثال من دو کتاب را معرفی می کنم که به زبان عربی در آنجا منتشر شده است. یک کتاب درباره زنان شاعر مسلمان در اندلس است برای اولین بار در سراسر دنیا از شاعران قرون وسطی این اطلاعات منتشر شده است. کتاب دیگر با عنوان ترجمه مقالات عربی به زبان اسپانیایی است، که مقالاتی درباره ترجمه قرآن، ترجمه فقه، و ... دارد. 

بنابراین اطلاعات به زبان عربی و دانش عربی در آنجا وجود دارد اما وقتی از نگاه زبان فارسی و شیعه شناسی به اسپانیا می پردازیم، می بینیم که از این لحاظ خیلی ضعیف هستند و اطلاعات کمی در آنجا وجود دارد. حدود 8 سال پیش من در کنفرانسی در اسپانیا درباره روش ازدواج اهل البیت صحبت کردم و به عنوان مثال از زنان خاندان صدر سخن گفتم و چون از ایران رفته بودم می دیدم که برای آنها ایران جای بسیار دور و عجیب و غریبی است. چرا که ارتباطشان با ایران بسیار کم بوده است و اسلام شناسی قوی دارند اما شیعه شناسی شان ضعیف است.»


رفتار و عمل امام موسی صدر با مسیحیان بسیار مهم و زیبا است
در پایان سخنان مشست مهدی فیروزان، پرسشی را درباره کتاب مطرح کرد و از گونزالس خواست تا درباره آن توضیحاتی ارائه کند و عنوان کرد: «اصل این کتاب مقالاتی به زبان عربی است که امام موسی صدر در همایش های مختلف یا در موسسه ای به نام دارالندوه یا سرای گفت و گو که در لبنان تاسیس شده بود ایراد کردند و عمدتا مفاهیم معرفتی اسلام است. چند مقاله از این کتاب در ترجمه اسپانیایی وجود دارد؟ عناوین مقالات چیست؟ و چرا آنها را انتخاب کردید؟ آیا مخاطب اسپانیایی برای شما مهم بوده است یا خود مفاهیم؟

گونزالس در پاسخ به این سوال گفت: «کتاب 10 مقاله دارد که مقاله اول و آخر درباره زندگینامه ایشان است. 8 مقاله دیگر از زیبایی خود اسلام، وحدت لبنان و اهمیت وحدت فرقه ها و ادیان و اندیشه مختلف که در لبنان است، که به عنوان یک نمونه نه تنها برای خاورمیانه بلکه برای دنیای امروز، سخن می گوید. مهم ترین بخشی که می خواستیم انتقال بدهیم نزدیکی اعتقاد دینی بین مسیحیان و مسلمانان بود. همان که پیامبر نیز فرمود اعتقاد ما اعتقاد ابراهیمی است و من آمدم تا ساختمان الهی را تکمیل کنم.

دشمن خدا و انسانیت در طول قرن ها سعی کرده با ایجاد اختلاف و برهم زدن این تفاهم، ادیان یکدیگر را دشمن بشناسد. یکی از ابعاد مهم سید موسی صدر کار و رفتار ایشان نسبت به مسیحیان است. یعنی به کلیسای مسیحی می رود و سخنرانی می کند و از کشیشان دعوت می کند که به مساجد مسلمانان بیایند و در عمل کار بسیار مهمی انجام می دهد. 

در زمانه ای که در مقابل ما دشمن خطرناکی قرار دارد که خدا را نمی شناسد و دشمن اوست و انسانیت را به یک صحنه جنگ قطعی می کشد. در مقابل این رفتار وحشتناک ما یک تکلیف سنگین داریم به عنوان کسانی که رسالت کامل داریم در مقابل یهودی ها و مسیحی ها تکلیفی داریم که آنها را به حرف مشترک بین خودمان دعوت کنیم. این کار مهمی است که سید انجام داده است.  ما از امام درس های مختلف می گیریم، از فهم دین و زیبایی آن و مقاومت بر علیه زور تا وحدت بین ادیان.»