به گزارش موسسه امام موسی صدر در این مراسم رافائل مائوریلو شرق‌شناس و پژوهشگر خاندان صدر، آیت الله محسن اراکی دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و فریبا انیسی نویسنده کتاب «دختری از تبار هدایت» به سخنرانی پرداختند.
نقش برجسته شهید صدر در کتاب «فلسفتنا»
آیت الله محسن اراکی دبیر کل جمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی شهید محمدباقر صدر را شخصیتی بی‌نظیر در جهان اسلام دانست و گفت: شهید صدر نقشی بنیانی و اساسی در بسیاری عرصه‌ها داشت. صرف نظر از خاندان علمی ریشه دارصدر، به چند بعد از شخصیت علمی او اشاره می‌کنم که در این موارد الگو و سرمشق به شمار می‌آید. علمای بزرگ ما خصوصا در مکتب اهل بیت (ع) خدمات بزرگی به دانش اسلامی در همه عرصه‌ها ارایه کردند. یکی از این اقوام خاندان صدر است. در عصر حاضر علمای شیعه این امتیاز را دارند که در بیشتر علوم اسلامی دستاوردهای بسیاری داشتند که بی‌نظیر‌ترین دستاورد‌ها محصول رنج علمای شیعه بوده است.
او آیت الله صدر را یکی از چهره‌های متفکر جهان اسلام در عصر حاضر دانست و اظهار کرد: در عرصه فلسفی در روزگاری که موج گرایش مادی گرایانه، همه جهان اسلام را فراگرفته بود کاری از یک دانشمند اسلامی در این عرصه صورت گرفت که یک موج شکنی بزرگ بود. اگر گفته‌ها و بیاناتی که متفکران عرب حتی غیر مسلمان در رابطه با کتاب «فلسفتا» ی شهید صدر داشتند نگاه کنید می‌بینید که چقدر اثرگذار بوده است. از نمونه‌های تاثیرگذاری نوشته‌های شهید محمدباقر صدر، روژه گاردی متفکر کمونیست و بود که بعد از اسلام آوردن بسیار مورد آزار و اذیت قرار گرفت، تا حدی که از انتشار مطلب و سخنرانی محروم شد.
آیت الله اراکی در خصوص فعالیت‌های سیاسی شهید محمدباقر صدر تصریح کرد: در این بعد محمدباقر صدر فقیهی متفکر است. اولین ابتکار سیاسی او این بود که ولایت فقیه را مبنای هرگونه فعالیت سیاسی اعلام کرد و حزب الدعوه را تاسیس کرد که مبتنی بر همین تفکر بود. انگیزه تاسیس حزب الدعوه این بود که در آن روزگار دو حزب با نفوذ در عراق تقریبا قشر متفکر و جوان عراق را فراگرفته بودند یکی حزب بعث و دیگری حزب کمونیست عراق بود. حتی حزب کمونیست در حوزه نیز نفوذ پیدا کرده بود.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب ادامه داد: پس شهید صدر، آیت الله مرتضی عسکری و مرجع آن زمان، آیت الله حکیم متوجه شدند که صرف کتاب نویسی نمی‌توان کاری را از پیش برد. پس تا یک سازمان اسلامی متشکل بر مبانی تفکر اسلامی برپا نمی‌شد، نمی‌توانستند جلوی آن دو حزب را بگیرند. چرا که قشر جوان آن زمان عراق و همچنین متفکرین دوست داشتند حتما در تشکیلات حضور داشته باشند. بنابراین حزب الدعوه را تشکیل دادند اما پس از آن شهید صدر متوجه شد که این حزب نیز در حوزه نفوذ کرده است. پس اعلام کرد نباید این دو قشر در هم نفوذ کنند، بنابراین فتوای تحریم پیوستن حوزویان به حزب الدعوه را اعلام کرد.
او در پایان خاطرنشان کرد: شهادت او بسیار ویژه بود او نامه‌ای را توسط یکی از شاگردان خود به محضر امام خمینی (ره) فرستاده و گفته بود «من کاری را در پیش گرفته‌ام که بی‌شک به شهادتم منجر خواهدشد آیا اجازه این کار را می‌دهید؟» محمدباقر صدر در حالی این اجازه را از امام خمینی (ره) گرفته بود که خود یک مرجع تقلید بود و امام هم در جواب فرموده بود «بگویید مقاومت کند که خدا همراه ایشان است.»
اظهار تاسف شرق شناس ایتالیایی از نایاب بودن کتاب های آیت الله صدر در تهران
رافائل مائوریلو شرق شناس ایتالیایی، مورخ و از پژوهشگران تمدن اسلامی و از محققان خاندان صدر در این مراسم اظهار داشت: خاندان صدر از جمله کسانی هستند که به اعتراف بزرگان دارای نقش عظیمی در تحکیم معارف دینی و اسلامی و نقش هدایتگری و فکری در هدایت انسان در مسیر فطرت و تکامل حقیقی هستند. حرکت آیت الله شهید صدر در تاریخ بشریت یک حرکت پویا در جهان اسلام است و یک حرکت انسانی است که بر جهان هستی تاثیر گذاشت.
این شرق شناس ایتالیایی با اشاره به شخصیت شهید صدر و خواهرش بنت الهدی صدر، افزود: شخصیت این شهید از چند جهت برای جامعه ما بسیار حائز اهمیت است که شخصیت و جامعیت اخلاقی و ایمانی آنها می تواند یک سرمشق برای زندگی ما باشد.
وی افزود: ایشان از همان اوان کودکی فردی نابغه و دارای ویژگی های مهم و برجسته بوده که در مکتب بزرگترین علمای زمان خود تلمذ کرد و او حتی یک قدم جلوتر از این بزرگان رفت. شهید صدر چند ویژگی اخلاقی برجسته داشت از جمله این که صاحب برکت و آثار، دارای نقش اثر گذار و حقیقی در گرویدن مردم مناطق دنیا به اسلام، دارای استقلال اقتصادی از دولت، پیشگام در عرصه وحدت اسلامی، نوآوری عقیدتی و پایه گذاری علوم جدید و همچنین اخلاق مداری، تسامح و مردم دوستی از دیگر خصیصه های این شخصیت بزرگ بود.
در این مراسم رافائل مائوریلو به بررسی شخصیت شهید بنت الهدی صدر پرداخت و گفت: او به عنوان یک زن برجسته عرب معاصر شناخته شده است که در باب موضوعات گوناگون از رمان گرفته تا سیاست، قلم به دست گرفت. بنت الهدی زنان دانشمند بسیاری را تربیت کرد و برای ترویج اسلام تلاش زیادی کرد.
رافائل مائوریلو در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از نایاب بودن کتاب های آیت الله محمدباقر صدر گفت: در ایران دنبال کتابی درباره سید محمدباقر صدر بودم حتی در بزرگترین کتابفروشی ها نه تنها کتابی از او داشتند و نه کتابی درباره او، این جای تاسف دارد. حتی برخی ایشان را نمی شناختند و سوال می کردند که آیا از خاندان صدر هستند!؟ این در حالی است که در کشورهای دیگر کتاب های ایشان به زبان های گوناگون ترجمه شده است اما در تهران نمی شود کتابی درباره شهید محمدباقر صدر نتوانستم پیدا کنم.
تاسیس مدارس تخصصی برای دختران
در ادامه این مراسم خانم فریبا انیسی پژوهشگر و نویسنده کتاب «دختری از تبار هدایت» که خاطرات خانواده صدر از بنت الهدی صدر است اظهار کرد: من ابتدا می‌خواهم در رابطه با مظلومیت این بانوی بزرگوار صحبت کنم، مظلومیت او همین بس که پیکرش هنوز هم پیدا نشده است. بنت الهدی صدر به مکتب نرفت، در مدرسه خاصی شرکت نکرد بلکه آموزش‌هایش را در خانه و در خدمت برادرانش اسماعیل و شهید محمدباقر صدر گذراند. به تدریج درس‌هایش را گسترش داد در محضر آیت الله درس می‌خواند او شعرهای زیادی در رسای پدر و شهدایی که تقدیم اسلام شد می‌سرود. به تدریج که مدیر و معلم شد شعرهایی هم در ترویج آنها سرود علاوه بر شعر، داستان هم می‌نوشت که این نوشته‌ها درواقع ابزاری برای ترویج اسلام بود.
انیسی تصریح کرد: بنت الهدی صدر همراه با بانوانی همچون‌ام فرقان فعالیت‌های سیاسی زیادی انجام می‌داد و جلساتی را با بانوان برپا می‌کرد اما این جلسات مورد بازجویی رژیم بعث قرار می‌گرفت پس مکان جلسات را تغییر داده و به جوار حرم امام موسی کاظم (ع) منتقل کردند و همیشه اعلامیه‌هایی را به صورت پنهانی بین مردم پخش می‌کرد. اما به دلیل شرایط حاکم آن زمانِ عراق، خانواده‌ها اجازه تحصیل به دختران خود نمی‌دادند پس مدارس تخصصی دختران توسط شهید محمدباقر صدر و آیت الله مرتضی عسکری تاسیس شد که مدیر آنها بنت الهدی صدر بود. از صفات اخلاقی بنت الهدی صدر می‌توان به نوع برخوردی اشاره کرد که علمای ان زمانِ نجف با او داشتند. حتی کسانی بودند که بهانه ساکت کردن بنت الهدی صدر به او پیشنهاد ازدواج می‌دادند اما او تا پایان عمر چون، هم کفوی با او پیدا نشد مجرد ماند. حتی بسیاری از زنان نیز تنها به واسطه اینکه از شاگردان بنت الهدی بودند دستگیر شدند و حتی پیکر بسیاری از آنها نیز هیچ وقت به خانواده‌های خود تحویل داده نشد.
این نویسنده و پژوهشگر در خصوص فعالیت‌های سیاسی این خاندان گفت: تلاش‌های سیاسی خاندان صدر خصوصا شهید محمدباقر صدر به حدی بود که با اینکه او از حزب الدعوه کنار رفته بود اما رژیم بعث عراق هر زمان که یکی از زندانیان را می‌کشت از او به عنوان صدری‌ها یاد می‌کرد. بعد از آنکه رژیم بعث، محمد باقر و بنت الهدی صدر را به شهادت رساند و اعلام جرم آنها در حضور صدام اعلام شد که چرا از امام خمینی (ره) حمایت می‌کنند، صحبت‌هایی بین صدام و محمدباقر صدر انجام می‌شود و طبق اظهارات آیت الله مرتضی عسکری صدام شخصا آیت الله صدر را به شهادت می‌رساند درحالی که بنت الهدی در آن لحظه بیهوش بود.
او در پایان اظهار کرد: در آن شب پیکر صادق صدر که پسرعموی محمدباقر صدر بوده را دستگیر و پیکر شهید صدر را به او نشان می‌دهند که بعد از شناسایی، پیکر او را در آرامگاه خانوادگی خاندان صدر و در جوار حرم امام علی (ع) دفن می‌شود. از این ماجرا ۱۹ سال می‌گذرد که شخصی پیدا می‌شود که اعلام می‌کند پیکر خانمی را مخفیانه دفن کرده است که گویا متعلق به بنت الهدی صدر بوده است اما زمانی که خانواده صدر متوجه این قضیه می‌شوند آن شخص مرده بود.
حاشیه های مراسم
_ همچنین در کنار این مراسم نمایشگاه عکسی از فعالیت‌ها و سخنرانی‌های شهید محمدباقر صدر و خواهر او بنت الهدی صدر برپا شد که دوران فعالیت‌های سیاسی و دینی این دو بزرگور را نشان می‌داد که مورد توجه بازدیدکنندگان و حاضرین قرار گرفت.
_ این دو در ۱۹ فرودین ماه ۱۳۵۹ توسط مأموران رژیم بعثی عراق به شهادت رسیدند. پیکر بنت الهدی صدر هیچ وقت پیدا نشد اما شهید محمدباقر صدر در نجف و در کنار بارگاه امام علی در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد.
_ در این همایش جدید‌ترین ترجمه‌های آثار شهید صدر با تخفیف ویژه به فروش رسیدکه کتاب‌های فلسفتنا «فلسفه ما» ترجمه ابوالقاسم جنتی ژرفا و کتاب اقتصادنا «اقتصاد ما» ترجمه سید محمد مهدی برهانی از جمله این کتاب‌ها بود.