نه شهریور سالروز ربودن امام موسی صدر، بخش خبری شبکه جهانی جام جم، با
آقای سعید ابوطالب، دبیر کمیته پیگیری قضیه امام موسی صدر در مجلس، گفتگویی
انجام داد.
متن کامل این گفتگو در پی می‌آید:
جام جم: سلام عرض می‌کنم خدمت شما ببینندگان عزیز و هموطنان خارج ازکشور. اگر در جریان خبر‌ها باشید، احتمالاً مطلع هستید که امام موسی صدر از بزرگان جهان تشیع و جهان اسلام در روز ۹ شهریور سال ۱۳۵۷ در کشور لیبی ربوده شده‌اند. ایشان از شخصیت‌های بزرگ و از محورهای مبارزه و حرکت‌های آزادی خواهانه در جهان اسلام بودند. از سرنوشت امام موسی صدر از آن سال تا امروز خبرهای دقیقی در درست نیست. اما بسیاری معتقدند که ایشان همچنان در قید حیات هستند. به همین جهت در مجلس شورای اسلامی کمیته‌ای برای پیگیری سرنوشت امام موسی صدر تشکیل شده که دبیر این کمیته جناب آقای ابوطالب، نماینده محترم مجلس شورای اسلامی، است. ما در برنامه امروز از ایشان دعوت کردیم تا در خصوص نتایج پیگیری سرنوشت امام موسی صدر به شما ببینندگان گزارش بدهند. جناب آقای ابوطالب، سلام، خیلی خوش آمدید.
ابوطالب: بسم الله الرحمن الرحیم. من هم سلام عرض می‌کنم خدمت شما و همکارانتان و هم میهنان عزیزی که خارج از کشور زندگی می‌کنند و الآن بیننده برنامه ما هستند.
جام جم: خیلی متشکرم. آقای ابوطالب شاید بی‌جهت نباشد که در آغاز برنامه قدری در مورد شخصیت امام موسی صدر و اینکه ایشان چه جایگاهی در جهان اسلام و در جهان تشیع داشتند، برای بینندگانی که سال‌ها از ایران دور هستند، و یا احیاناً شناخت زیادی از ایشان ندارند، توضیحاتی بدهید. بعد از این در مورد سرنوشت ایشان صحبت خواهیم کرد.
ابوطالب: تصور کنیم الآن شهریور ۵۷ ۱۳ است. انقلاب اسلامی اوج خود را طی می‌کند و در واقع نشانه‌های پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در حال مشخص شدن است. سالهاست مبارزات مردم لبنان هم شکل گرفته و امام موسی صدر هم بیش از ۱۵ سال است که به لبنان آمده‌اند و سعی دارند وحدتی بین اهل تسنن و تشیع و همچنین میان مسلمانان و عالم مسیحیت در لبنان ایجاد کنند. ایشان معتقدند که دشمنی اسرائیل با مردم لبنان، دشمنی با تمدنی بزرگ است. ایشان معتقدند که جنگ ما با اسرائیل جنگ تمدن‌ها است. اسرائیل می‌خواهد ما نباشیم. اگر بخواهیم در مورد شخصیت ایشان صحبت کنیم بهتر است مثالی عرض کنم. امام موسی صدر دعوت می‌شوند تا در مراسم موعظه روزه یک کلیسا در بیروت سخنرانی کنند. این اولین بار است که در تاریخ چنین اتفاقی می‌افتد، شاید هم آخرین بار بوده است. من کتابی را از انتشارات مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر در دست دارم که حاوی متن گفتگوی ایشان در آن کلیسا است.
در این کتاب آمده است که آقای شارل حلو رئیس جمهور اسبق لبنان در مورد این سخنرانی این جمله را می‌گویند: «برای نخستین بار در تاریخ مسیحیت یک روحانی غیر کاتولیک، غیر مسیحی در یک کلیسای کاتولیک در جمع مؤمنان در جایگاه موعظه سخنرانی می‌نمایند، این اتفاق نه تنها اعجاب انگیز بلکه مورد تأمل و تفکر عمیق و دراز مدت است.» ببینید این شخصیت امام موسی صدر است، این طور نیست که فقط شیعیان او را دوست داشته باشند. او به عنوان یک رهبر دینی و یک رهبر سیاسی در لبنان شناخته شده است. با این تصویر مشخص می‌شود چه کسانی با امام موسی صدر دشمنی می‌ورزند. یعنی اگر ما بخواهیم علت ربوده شدن امام موسی را پیگیری کنیم و بعد دنبال این بگردیم چه کسی ایشان را دزدیده، باید دشمنان او را در شهریور ۱۳۵۷ شناسایی کنیم. امام موسی صدر طبیعتاً رابطه خوبی با رهبری انقلاب در ایران دارد. همچنین رابطه خیلی عمیق و به اصطلاح مصلحانه‌ای با بدنه مبارزین و مجاهدین در لبنان و بعضی کشورهای عربی دارد. او خودش به اتفاق شهید چمران و دیگران پایه گذار جنبش انقلابی امل در لبنان است و در واقع احیاگر تفکر ناب اسلامی است. او چهره‌ای صلح طلب از اسلام را ارائه می‌دهد، و برای سربلندی و عزت همه مردم لبنان، چه مسیحی، چه مسلمان، اعم از شیعه و سنی تلاش می‌کند. این شخصیت امام موسی صدر است در شهریور ۱۳۵۷.
جام جم: محتمل‌ترین اتفاقی که در مورد ایشان افتاده چیست؟ چند احتمال مختلف وجود دارد، از جمله اینکه محل ربایش ایشان کجا بوده و یا گروه‌هایی که ایشان را ربودند، چه کسانی هستند و سرنوشت ایشان هم اکنون چگونه است؟
ابوطالب: تردیدی وجود ندارد که امام موسی صدر در لیبی مفقود می‌شود. همان روز مشخص، یعنی ۹ شهریور ۱۳۵۷، ایشان ملاقاتی با آقای قذافی داشتند. به همراه دو تا از همراهانشان از هتل خارج می‌شوند و به سمت ملاقات با آقای قذافی می‌روند. از آن لحظه به بعد ایشان دیگر دیده نمی‌شوند.
مجری: بنابراین ورود ایشان به لیبی محرز است.
ابوطالب: بله. از دو روز پیش در لیبی بودند و با شخصیت‌های مختلف ملاقات داشتند. آقای قذافی اصرار داشت امام موسی صدر را ببیند، چون امام موسی صدر یک شخصیت شناخته شده در جهان اسلام است. بنابراین ایشان برای ملاقات با آقای قذافی از هتل خارج می‌شوند و ماشین‌های سیاسی ایشان را سوار می‌کنند. مقابل در هتل هم دیده شدند، اما بعد از آن دیگر دیده نشده‌اند.
بلافاصله بعد از انقلاب اسلامی یعنی بهمن ۵۷ و در آغاز سال ۵۸، به دستور حضرت امام مسئله امام موسی صدر پیگیری می‌شود. یک اقامه دعوی علیه لیبی می‌شود و دادگاهی در ایتالیا تشکیل می‌شود. شاهدان را می‌خواهد. خوب طبیعتاً رهبران لیبی یک سری دروغ ترتیب دادند و گفتند ایشان سوار هواپیمای آلیتالیا شده و به رم رفته و با آقای قذافی ملاقات نکرده است. دادگاه ایتالیا و دادستان رم رأی می‌دهد که امام موسی صدر هیچ وقت با این پرواز وارد ایتالیا نشده و در لیبی مفقود شده است. لیبی سال‌ها این مسأله را مخفی کرده، منتها اتفاقاتی که در سال‌های اخیر افتاده یک سری اطلاعات جدید به ما می‌دهد. بحث پیگیری در مجلس مسأله‌ای مستمر است، یعنی موقتی نیست. دولت قبلی هم پیگیری می‌کرده است. دولت‌های قبلی هم پیگیری می‌کردند. یک طرف قضیه لیبی است و لیبی در این سال‌ها هیچ وقت نخواسته است همکاری کند. و اگر ما اطلاعاتی داریم از منابع دیگری به دست آورده‌ایم. لیبی تا چند سال پیش ادعا می‌کرد که امام موسی صدر هیچ وقت در لیبی گم نشده و به ایتالیا رفته است. انگیزه جدید برای پیگیری مجدد سرنوشت ایشان به این دلیل این بود که آقای قذافی در سال ۲۰۰۲ اذعان می‌کند به اینکه امام موسی صدر در لیبی مفقود شده، ولی به ما ارتباطی ندارد. می‌گوید شما هم که دنبال سرنوشت ایشان هستید یک نماینده بفرستید تا با هم برویم و در لیبی دنبال ایشان بگردیم. چند گزینه هم مطرح می‌کند، از جمله اینکه ممکن است قبایل لیبی ایشان را دزدیده باشند، یا ممکن است دستگاه‌های امنیتی اطلاعاتی کشورهای دیگر که در لیبی نفوذ داشتند، این کار را کرده باشند. گهگاه گفتند شاید عده‌ای خودسر در دستگاه اطلاعاتی ما امام موسی صدر را ربودند، اما ما خبر نداریم که ایشان کجاست. باید متذکر شوم که ما مشخصاً شواهدی داریم که حضرت امام موسی صدر زنده است. من مایلم که این شواهد را توضیح دهم. ولی شما بهتر از من می‌دانید که مطرح کردن این شواهد ادامه پیگیری را برای رسیدگی مسدود می‌کند. این مسأله سال‌ها طول کشیده است. دوستان ما در ایتالیا، در لیبی، در لبنان، ایشان در لبنان بیش از ایران شناخته شده است و طرفدارانی دارد. با همین اتفاق اخیر هم در لبنان یاد ایشان دوباره زنده شد. چون او کسی بود که تلاش می‌کرد وحدت لبنان حفظ شود. شما همین الآن در خیابان‌های بیروت که بروید، کمتر خیابان یا کوچه‌ای در لبنان می‌بینید که عکس امام موسی صدر در کنار عکس سید حسن یا در کنار عکس رئیس جمهور لبنان یا در کنار بقیه شخصیت‌های لبنان نباشد. دوستان ما در لبنان خیلی پیگیری کردند. ما شواهدی به دست آورده‌ایم که نشان می‌دهد امام موسی صدر زنده است و گمانه‌هایی وجود دارد که ایشان کجا نگهداری می‌شود. شواهدی که زنده بودن ایشان را تأیید می‌کند، دلالت می‌کند که ایشان دوران حبس ابد را در لیبی می‌گذرانند، یعنی اینکه برای ایشان در دادگاه در همان زمان حبس ابد را می‌برند.
مجری: در چه دادگاهی و برای چه اتهامی؟
ابوطالب: این‌ها را نمی‌دانم. نمی‌دانم دادگاه تشکیل شده یا نشده. بلکه برای شخصیتی حبس ابد می‌برند و آن را نگه می‌دارند تا روزی یک مبادله‌ای صورت گیرد. ضمن اینکه وقتی در سال ۵۷ ربوده می‌شود، هنوز جمهوری اسلامی وجود ندارد. ایشان یک سری طرفدار در لبنان دارد که هنوز گروه‌های چریک و مبارزند، این با شرایط سال ۸۵ ۱۳ متفاوت است. امروز یک دولت در لبنان و یک دولت در ایران سرنوشت ایشان را پیگیری می‌کند. ولی سال ۵۷ اصلاً این طور نبود. گر چه ما می‌دانیم ایشان در تمام کشور‌ها نفوذ داشته و حتی از جانب کشورهای اروپایی رصد می‌شدند، ما می‌دانیم این کشور‌ها اطلاعاتی دارند اما از ما مخفی نگه داشته‌اند. حتی‌گاه به این فکر بودند که وارد مبادله بشوند.
نمی‌خواهم اسم آن کشور‌ها را بیاوریم. شاید به صلاح نباشد. همان روزی که ایشان ربوده می‌شود، ساواک گزارش می‌کند به دربار پهلوی که بله آقای امام موسی صدر که به لیبی رفته بودند در آنجا مفقود شده‌اند و معلوم نیست الآنچه شده‌اند. بنابراین دستگاه امنیتی بسیاری از کشورهای دشمن، ساواک در ایران، اسرائیل و بعضی کشورهای دیگر ایشان را رصد می‌کردند. این وقتی این شخصیت را در ۵۷ توصیف می‌کنیم معلوم می‌شود که چه دشمنانی دارد.
شرایطی وجود دارد. اما بالاخره رهبران لیبی برای ربودن ایشان انگیزه‌هایی دارند. رهبران لیبی در سال ۵۷ ادعای رهبری جهان اسلام را دارند. آن سال‌ها لیبی یک مرکز آموزش‌های نظامی و شکل گیری نیروهای چریکی و مبارزه است. این شرایط لیبی در سال ۵۷ است. مشخصاً لیبی ۵۷ هیچ ربطی به لیبی ۸۵ ندارد. آقای قذافی ۵۷ با قذافی ۸۵ ربطی ندارد. امام موسی صدر هم یک چنین شخصیتی دارد و در همه جهان اسلام شناخته شده است. یعنی در سوریه دوستانی دارند، در عراق دوستانی دارند، در لبنان دوستانی دارند، در اردن دوستانی دارند، در مغرب عربی شناخته شده‌اند. ایشان را به شمال آفریقا برای سخنرانی و روشنگری دعوت می‌کنند. می‌آیند در کلیسا و برای مؤمنین مسیحی سخنرانی می‌کنند. وقتی این نفوذ را می‌بینند طبیعتاً کسانی که داعیه رهبری جهان اسلام را دارند، از این شخصیت هراسناکند. ایشان به لیبی می‌روند. ما نمی‌دانیم مذاکره آن روز با آقای قذافی انجام گرفته یا نه. دعوت از طرف آقای قذافی انجام شده و ایشان هم برای مذاکره تمایل داشته وگرنه هیچ وقت به لیبی نمی‌رفت. آن روز ایشان از هتل سوار ماشین تشریفات دولتی می‌شوند و ایشان را به سمت استقرار آقای قذافی می‌برند. بنابراین تا اینجا مشخص است. آیا این مذاکره انجام می‌شود یا نمی‌شود، معلوم نیست. این گمانه‌ها وجود دارد که این مذاکره انجام می‌شود. لیبی در آن مذاکره با امام موسی صدر پیشنهاداتی داشته، حتماً با شخصیتی که از امام موسی صدر می‌شناسیم، ایشان نپذیرفته و اصرار داشته بر وحدت و استقلال شیعیان و یا وحدت و استقلال لبنان یا موضوع دیگری که ما نمی‌دانیم. به هر حال ایشان هیچ وقت از آن کاخ بیرون نمی‌آیند.
جام جم: آقای ابوطالب از نظر قانون مگر حفاظت شخصیت‌ها در سفرهای سیاسی حتی در سفرهای عادی به عهده کشور میزبان نیست؟ به موجب این قانون نمی‌شود از لیبی تقاضا کرد. اینکه بگویند که قبایل دزدیدند یا مردم خود سر دزدیدند که پاسخ نیست؟
ابوطالب: نکتهٔ که شما اشاره می‌کنید کاملاً وجه حقوقی دارد و کاملاً درست است. یعنی تا چند سال پیش لیبی اصرار داشته که اصلاً از امام موسی صدر اطلاعی ندارد. و حکم ایتالیا را نمی‌پذیرفت. ولی حتی اگر ما بپذیریم ایشان مفقود شده، مسئولیتش حتماً با سران لیبی است. باید مسئولیت را بپذیرند و پاسخ دهند.
جام جم: خیلی ممنون از شما. امیدوارم که در پیگیری مقدسی که دارید، به نتایج خوبی دست پیدا کنید و ایشان به آغوش خانواده و ملت برگردد.
ابوطالب: ما هم امیدواریم و البته طالب دعا از سوی مردم، برای اینکه ایشان را در بین خودمان ببینم.