هفدهمین نشست اندیشه و عمل با موضوع «اخلاق گفتوگو در اندیشه و عمل امام موسی صدر»، با سخنرانی دکتر محسن جوادی، عصر امروز در مؤسسۀ امام موسی صدر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، دکتر محسن جوادی در آغاز گفت: ابتدا برای روشن شدن موضوع، مقدمهای در بارۀ «گفتوگو» میگویم و سپس، گفتوگو از سه جهت غایتشناختی، وظیفهشناختی و فضیلتشناختی مورد بررسی قرار میدهم.
دکتر جوادی ادامه داد: گفتوگو که معادل واژه دیالوگ است، با توجه به اصل یونانی آن به معنای «از طریق سخن» است.
وی توضیح داد: میان دیالوگ و دیالکتیک تفاوتهایی وجود دارد از جمله اینکه دیالکتیک یا جدل برای قانع کردن فرد نسبت به یک عقیده مشخص انجام میشود و معمولاً جدل کننده نظری را فرض گرفته، سعی در اقناع طرف دیگر دارد، اما در گفتوگو این آمادگی وجود دارد که از «طریق سخن» هر کدام از طرفهای گفتوگو دیدگاه جدیدی پیدا کنند.
جوادی افزود: این دیدگاه جدید میتواند نظری باشد یا عملی، یعنی درباره وجود و عدم چیزی باشد یا در باره خیر بودن و یا شر بودن چیزی برای انسان.
وی گفت: گفتوگو یا کاری که از طریق سخن صورت میگیرد، اشکال مختلفی دارد و مانند خود فعل آدمی دارای تنوع و تکثر است. گفتوگو ممکن است برای تحصیل حقیقت باشد یا برای راهنمایی دیگری برای حقیقت و یا ممکن است برای گمراه کردن دیگری باشد. بعلاوه ممکن است برای ابراز وجود و نشانه برتری جویی آدمی وتحقیر دیگری و.. باشد.
وی نتیجه گرفت که: گفت گو از جهت اینکه برای چه صورت میگیرد، موضوع داوری اخلاقی است. نیل به حقیقت یا هدایت دیگری به ارزشهای انسانی و اخلاقی کاری است که از ارزش بالای اخلاقی برخوردار است اما گمراه کردن دیگری کاری بسیار بد و نادرست است.
وی در ادامه به موضوع اندیشه و عمل امام موسی صدر با گفتوگو پرداخت با این هدف که جهتگیری گفتوگوهای فراوان امام موسی صدر با دیگران را، اعم از همکیش و غیرهمکیش شناسایی کند.
وی افزود:امام موسی صدر بهراحتی با ادیان و مذاهب و تفکرهای مختلف گفتوگو میکند بدون اینکه از اصول فکری خودش عقب نشینی کند، زیرا رفتارش پشتوانۀ فکری دقیقی دارد.
وی همچنین دمیدن روح نوگرایی و نوآوری و نواندیشی در متون دینی، در کنار حفظ قداست و بنیانهای اصیل متن را از ویژگیهای اندیشۀ امام صدر دانست.
دکتر جوادی گفت: گفتوگو همانند هر فعل دیگری علاوه بر جهت فاعلی از لحاظ خود فعل هم مورد داوری اخلاقی است. به عبارت دیگر، اینکه گفتوگو برای کسب حقیقت یا خیر دیگری مانند فضیلت صورت میگیرد، نمیتواند توجیه کنندۀ فرد در انجام هر نوع گفتوگویی باشد.
وی این مسئله را با عبارتی دیگر چنین بیان کرد: برخی الزامات وظیفه گرایانه بر این فرایند حاکم است که مستقل از غایت مورد نظر است، مثلا آیا میتوان برای رساندن دیگری به یک حقیقت، سخنی را به مراجع و منابع دینی نسبت داد؟
جوادی گفت: توجه به این جنبههای وظیفهگرایانه در گفتوگوهای امام موسی صدر میتواند الگوی خوبی برای گفتوگوهای ما باشد.
وی افزود: افزون بر همه اینها، از منظر فضیلتشناختی هم میتوان در باره گفتوگو بحث کرد و مثلاً پرسید چه نوع ملکات نفسانی مسیر گفت وگو را هموار میکند و بر عکس، کدام صفات نفسانی راه گفتوگو را میبندد.
این نشست روز دوشنبه، هشتم دی ۱۳۹۳ از ساعت ۱۶ تا ۱۸، در مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر در تهران برگزار شد.
گزارش کامل این نشست بهزودی منتشر خواهد شد.