مدتی قبل دوست عزیز جناب استاد غلامرضا سحاب تصویر نامه زیر از امام موسی صدر را که در میان اوراقی بازمانده از خاندان مرحوم کاظمی (سید محمدباقر کاظمی) بوده، به بنده دادند.  در همین جا از ایشان سپاسگزارم و تاکید می کنم که همیشه مدیون محبت های این عزیز بوده و هستم.

به گفته ایشان، این اسناد متعلق به مرحوم جواد کاظمی، فرزند باقر بوده که در اختیار همسرشان که در قید حیات هستند قرار داشته است. همسر ایشان دختر امیرتیمور کلالی از رجال دوره پهلوی اول و دوم (درگذشته در 1366 در 93 سالگی در تهران) است که مدتی هم زمان دکتر مصدق وزیر کار و کشور بود و در انتخابات مجلس هفدهم استعفا داد.

تاریخ نامه بر اساس آنچه روی آن آمده (1/1/67) اول محرم سال 1367 ق است که می شود 26 آبان 1326ش (15 نوامبر 1947)، اما به رغم این که تاریخ مزبور بالای نامه آمده است، به نظر می رسدخطایی رخ داده باشد. این تاریخ ـ حداقل ـ باید ماه سوم سال 1367ق باشد که ربیع الاول می شود و اشاره به عید بزرگ هم باید ولادت رسول اکرم (ص) باشد. این تاریخ با تاریخ لغو معاهده با انگلیس که در نامه به آن اشاره شده و روز آخر ژانویه 1948 (و دو روز نخست فوریه) بوده (19 ربیع الاول1367 ) منطبق است.

گفتنی است که نخست وزیری سید محمد صدر که در این نامه به آن اشاره شده در همان سال 1948 بود
مخاطب نامه روشن نیست، اما این که نامه در میان اسناد امیر تیمور کلالی بوده، محتمل است که وی یا یکی دیگر از رجال سیاسی ایران مخاطب نامه بوده است. اگر اشاره او به آن مرد بزرگ همین مخاطب باشد، پیداست که برای او احترام ویژه ای قائل بوده است.

بر اساس این نامه، وی زمان نگارش دو ماهی بوده در عتبات بوده و گزارشی از تغییرات سیاسی در عراق، رفتن صالح جُبر نخست وزیر عراق و آمدن سید محمد صدر داده و گفته است که زمینه برای تقویت روابط با ایران مناسب است.
صالح جبر نخست وزیر وقت عراق تصمیم گرفته بود معاهده مفصل تری با انگلیس (بر اساس معاهده 1930) امضا کند که به دلایل مختلف بهم خورد و با فشار علمای عراق از جمله مرحوم شیخ محمد حسین آل کاشف الغطاء کنار گذاشته شد. در این وقت سید محمد صدر به نخست وزیری رسید. وی به محض روی کار آمدن آن معاهده را لغو کرد. همان طور که اشاره شد قرار داد مزبور طی روزهای 31 ژانویه و 1 و 2 فوریه سال 1948 لغو شد.

توصیه آقای صدر به مخاطب برای تقویت روابط ایران و عراق به خصوص مناسبات تجاری بسیار جالب و نشانگر هشیاری سیاسی وی از همان روزگاران است. ایشان از وزیر خارجه وقت ایران نوری اسفندیاری که زمانی هم سفیر ایران در عراق بوده به عنوان یک مرد متدین و پاک یاد کرده است.

دوستانی که خط و امضای ایشان را می شناسند می توانند در باره نامه و همین طور اطلاعاتی که بنده داده ام، راهنماییم کنند.

1/ 1 / 67
محترما معروض می دارد
ابتداء به مناسبت این عید بزرگ تبریکات صمیمانه و ارادت خالصانه خود را تقدیم حضور مبارک نموده، دوام عزت و سعادت آن وجود محترم را برای عزت و سعادت مملکت و ملت خواستارم.

رقیمه کریمه که از یک دنیا لطف آن بزرگ مرد حاکی بود زیارت کردم و از الطاف و محبت های آن وجود محترم مسرور شدم. قریب دو ماه است که در این مشاهد مشرفه بزیارت موفقم و شاید همین روزها مراجعت نموده به زیارتتان موفق شوم و در همه اعتاب مقدسه موفقیت آن مرد بزرگ را در اجرای منویات مصلحانه خواهانم.
تلوا مصدع می شوم چنان که به سمع محترم رسیده اخیرا در عراق در اثر تعدیل معاده 1930 که با انگلستان بسته بودند و به واسطه خرابی مواد این معاهده جریاناتی روی داد که منجر به سقوط کابینه صالح جبر و روی کار آمدن سید محمد صدر و بالنتیجه به انحلال معاهده و به هم خوردن مجلس شورای ملی عراق رسید و الان که سید محمد صدر که مردی شیعی بلکه مذهبی است و علاقه تامی به مذهب خصوص ایرانیها دارد روی کار آمده است و با کمال اقتدار به فعالیت مشغول است.

از طرفی دولتین عراق و ایران به واسطه مجاورت در مقدار زیادی از خاک و کثرت ایرانی های مقیم عراق که ظاهرا در دنیا بی نظیر است و آمد و رفت مقدار بسیار قابل توجهی از زوار دو ممکلت در خاک دیگری در همه ممالک بیشتر احتیاج به نزدیک شدن به یکدیگر و تقویت روابط و معاهدات دارند.


از جهت تذکرا عرض می کنم اگر مذاکراتی که به نظر مبارک می رسد بین دولتین در موضوعات مختلفی از قبیل معاهدات تجاری و آمد و رفت جمعیت زوار و مقیمین و امثال اینها واقع شود بسیار به موقع و وقت مناسب است، خصوص با وزارت خارجه آقای [موسی] نوری اسفندیاری که از رجال پاک و متدین مملکت ایرانند به هر حیث تا صلاح به نظر مبارک چه باشد.

در خاتمه موفقیت آن وجود محترم را مجددا از خداوند متعال خواستارم
نجف
موسی صدر


منبع: وبلاگ رسول جعفریان