دوازدهمین نشست ماهانۀ اندیشه و عمل میزبان لوی شرف الدین خواهرزاده امام موسی صدر بود. او در این نشست از مقاومت مردم جنوب لبنان گفت و اینکه چگونه امام این تصور را که می توان با دست خالی مقابل اسرائیل ایستاد در اذهان مردم وارد کرد.

وی صحبت هایش را با این جمله آغاز کرد:«امروز 13 هزار و 121 روز از اسارت امام می گذرد.» و سپس به معرفی خود پرداخت.«من لؤی شرف الدین هستم، فرزند سید حسین شرف الدین و نتیجه علامه شرف الدین. تحصیلکرده امریکا و دانشگاه امریکایی بیروت. در کار بانکی فعالیت می کنم و استاد پاره وقت دانشگاه هستم. حرف های امروزم تحلیل یک کارشناس نیست، چیزهایی است که با چشمانم دیده ام و لمس کرده ام.»

مقامات اسرائیل خودشان اعتراف کرده اند که اگر مقاومتی که در دهه 70 به وجود آمد در ابتدای پیدایش این رژیم وجود داشت، اسرائیلی به وجود نمی آمد. تأسیس رژیم صهیونیستی تنها برای لبنان و فلسطین خطر نیست، تهدیدی برای کل منطقه است.

سال­ ها قبل یک افسر ارشد صهیونیست گفته بود اشغال لبنان به ارتش نیاز ندارد. ما با گروه موسیقی مان لبنان را اشغال می کنیم. افسر دیگری گفته ما حق ورود به لبنان را هروقت که به صلاح امنیتمان باشد به خود می دهیم. اگر این رژیم موفق می شد لبنان را اشغال کند، سراغ کشورهای دیگر منطقه هم می آمد تا طرح از نیل تا فرات را عملی کند.

مزدوران اسرائیل

مزدوران اسرائیل تهدید دیگری در لبنان بودند: سعد حداد و آنتوان لحد. سعد حداد، سرگرد جوانی بود که از ارتش لبنان جدا شد و در 19 آوریل 1979 تشکیل ارتش لبنان آزاد را اعلام کرد و مناطقی از جنوب را تحت تسلط خود گرفت. او در ژانویه 1984 از سرطان مرد. حداد آدم متکبری بود که ما به تمسخر درباره اش می گفتیم اگر از غذای همسرش خوشش نیاید، منطقه را بمباران می کند.

آنتوان لحد، سرلشگر بازنشسته ارتش لبنان، متولد 1927، تابعیت فرانسوی اسرائیلی دارد. جالب است که به جرم جنایتکار جنگی بودن به فرانسه ممنوع الورود است ولی تابعیت این کشور را به او داده اند. در حال حاضر لحد فعالیت خاصی ندارد. رستوران و باری در تل آویو دارد و سرگرم آن است.

اسرائیل به توافقات پایبند نیست

صهیونیست ها هرگز به توافقاتشان با دولت ها پایبند نبودند. اولین موردش سال 349 و بعد از اشغال فلسطین است که با لبنان اعلام آتش بس کردند ولی به آن عمل نکردند. زمانی با اردنی ها صلح کردند و قرار بود هر سال چند هزار متر مکعب آب به این کشور بدهند. اما آبی آلوده و کثیف و غیرقابل استفاده دادند. اردنی ها اعتراض کردند و آن ها جواب دادند در قرارداد صرفا کلمه آب آمده و کیفیت آن مشخص نشده است.

قطعنامه مهمی هم بعد از حمله سال 1978 تصویب شد که اسرائیل باید از لبنان عقب نشینی کند که تا سال 2000 به آن عمل نکرد و اگر مقاومتی وجود نداشت، هنوز هم به آن عمل نکرده بود. البته هنوز هم مزارع شبعا را تخلیه نکرده است.

قطعنامه 1701 سال 2006 حزب الله را محدود کرده که حق هیچ حمله ای به اسرائیل ندارد. از آن زمان تا امروز حتی یک مورد تجاوز به نام حزب الله ثبت نشده است. اما بیش از 350 هزار بار نقض قطعنامه از طرف اسرائیلی ها ثبت شده است. یعنی بیش از روزی هشت بار.

چگونه جنوب لبنان مقاوم شد

بسیاری از مردم جنوب لبنان فقیر بودند. ولی جاهل نبودند. انسان های آبرومندی بودند که نمی شد فریبشان داد. برای دولت لبنان رسیدگی به جنوب مهم نبود. چون از اسرائیل افسانه ای ساخته بودند که نمی شد مقابلش ایستاد. برخی از دولتمردان هم به مقابله با اسرائیل اعتقادی نداشتند. استعمار فرانسه و چهارصد سال تسلط عثمانی، حس ذلت ایجاد کرده بود. رسیدگی به مناطق بسیار مختصر بود و فرصت مناسبی برای نهضت آزادیبخش فلسطین و احزاب چپ لبنان بود تا دولتی در جنوب ایجاد کنند. از طرفی، خانواده های فئودال شیعه مانند الخلیل و اسعد وجود داشتند که دشمن سرسخت امام موسی صدر بودند.  چون امام صدر با فئودالیسم سیاسی مخالف بود.

دوران امام موسی صدر در لبنان

ورود امام موسی صدر به لبنان در سال 1959 فرصتی برای شهر صور، جنوب و بعد، کل لبنان بود. امام مددکاری اجتماعی و تأمین معاش مردم را آغاز کرد. چون اعتقاد داشت شرایط اجتماعی لازم برای ماندن شهروندان جنوب باید فراهم شود. ایشان اوایل دهه 60 می گفتند با دندان ها و ناخن هایتان  می توانید با اسرائیل بجنگید. اسرائیل افسانه است. امام این تصور را که می توان با دست خالی مقابل اسرائیل ایستاد در اذهان مردم وارد کرد. سال 1974 مردم این موضوع را به چشم دیدند: وقتی که وارد روستای کفرکلا شدند و مردم برخلاف گذشته، مقابلشان ایستادند. از اهالی روستا فقط یک زن زخمی شد. آمار قربانیان اسرائیل مثل همیشه مخفی است، اما مشخص بود که تلفاتی داشته اند. این زمان بود که افسانه اسرائیل در ذهن مردم لبنان شکست.

امام موسی صدر جنبش محرومان را تأسیس کرد. 82 نفر از بزرگان لبنان گرد آمدند و توافقنامه جنبش محرومان را امضا کردند که فقط هشت نفرشان شیعه بودند. امام همچنین هیئت یاری جنوب را با حضور روحانیون طوایف دیگر لبنان تأسیس کرد.

مردم جنوب لبنان حسینی بودند

امتیاز اهل جنوب این بود که حسینی بودند و صهیونیست ها این ویژگی را در نظر نگرفته بودند. وقتی سال 1982 به لبنان حمله کردند و با مقاومت نکردن گروه های مختلف چپ و فلسطینی تا بیروت جلو آمدند، سرلشگر شاخور گفت: اگر خانواده های لبنانیان را بکشیم می ترسند. اما در چند مورد با مردمی مواجه شدند که در مقابل تهدید به مرگ، محکم مقابل اسلحه های سربازان اسرائیلی ایستادند و فرار نکردند. با این کار، اسرائیل عملا خلع سلاح شد چون مهم ترین سلاحش را که ترس و وحشت بود، از دست داد.

سال 2006 خودم خانمی را دیدم که خانه اش و تمام پس انداز  و سرمایه زندگی اش را که سال ها جمع کرده بود، در بمباران اسرائیل از دست داد. عکس العملش چه بود؟ به زیارت حضرت زینب رفت تا تشکر کند. عشق به خاک این رفتارها را به وجود می آورد.

امام موسی صدر مقاومت را تأسیس می کند

امام صدر از دولت لبنان مأیوس شدند که از مقاومت حمایت نمی کند. این نکته را هم خوب فهمیدند که دولت های خارجی هم قابل اعتماد نیستند. با وجود ارتباطات خوبشان با کشورهای مختلف غربی و عربی، می دانستند آن ها به داد جنوب نمی رسند و از آن ها کمک نخواستند. گفتند خودمان باید به خودمان کمک کنیم و جنبش نظامی را آغاز کنیم.

صهیونیست ها نظامی به نام کیبوتس دارند که برای محافظت شهرک هاست. یعنی چطور هر شهرک نظام امنیتی داشته باشد و از خودش محافظت کنند. امام موسی صدر گفتند ما هم همین کار را با همین نام انجام می دهیم. درواقع می خواستند به اسرائیل نشان بدهند که مردم جنوب هم توان دفاعی دارند.

دو تظاهرات عمومی هم در سال 1974 در بعلبک و صور راه انداختند که در یک تجمعش 75 هزار نفر شرکت کردند. در حالی که همان زمان ارتش لبنان 40 هزار سرباز داشت. دکتر چمران می گوید دولت لبنان از این تجمع ها و این قدرت ترسید و به برخی از خواسته های امام صدر برای رسیدگی به وضعیت جنوب لبنان تن داد.

حملۀ اسرائیل به جنوب

سال 1978، زمانی که اسرائیل ساعت یک نیمه شب حمله کرد، ما تصادفا بیروت بودیم و نه صور. امام در سفر آفریقا بودند که به سرعت برگشتند و سراغ آواره ها رفتند. نفس حضور امام کنار مردم و همدردیشان، دلگرمی بزرگی بود. در کنار این روحیه دادن، امام تلاش کرد امکاناتی فراهم کند و توانست جنوب لبنان را پر از پزشکان فرانسوی کند. یکی از این پزشکان برنارد کوشنر، وزیر خارجه سابق فرانسه بود. آن زمان امام تهدید شده بود که نباید به جنوب برود ولی ایشان رفتند و با مردم نشستند و کمک هایی فراهم کردند و راه برگشت مردم را هموار کردند.

بعد از مدتی اسرائیل تا خط مرزی عقب رفت و مردم دیدند مقاومت نتیجه بخش است. در همان روزها دکتر چمران برای عکاسی از قرارگاه اسرائیل در منطقه عباسیه رفته بود. اسرائیلی ها متوجه شدند و دستگیرش کردند. دکتر چمران کارت خبرنگاری امریکایی همراه داشت و خودش را خبرنگار آمریکایی جا زد و رها شد و شب، با گروهی از افرادش به همان جا حمله کرد.

حملۀ 1982 اسرائیل

4 ژوئن 1982، حمله با بمباران شروع شد. برای اولین بار هواپیماها از ارتفاع پایین بمباران می کردند. حملۀ زمینی دو روز بعد آغاز شد. 120 هزار سرباز در عرض سه روز به خَلده، شهرکی در نزدیکی بیروت، رسیدند.

ساختمان مدینة الزهرای موسسات امام در بیروت، با شروع حمله تخلیه شده بود و همۀ دختران موسسه به خانه هایشان فرستاده شده بودند. فقط سه جوان با یکی از مربیان موسسه آنجا بودند که سنگین ترین سلاحشان آر پی جی بود. آن ها تا جایی که توانستند مقاومت کردند و بعد مجبور به عقب نشینی شدند. اما کل ساختمان سوخت و بعدها بازسازی شد. صهیونیست ها از ترس همین مقاومت چهار روز یا یک هفته همانجا ماندند و توقف کردند. در نهایت، بیروت بعد از بمباران های طولانی اشغال شد. صهیونیست ها می خواستند فلسطینی ها را از لبنان بیرون کنند که موفق شدند و فلسطینی ها از راه دریا از لبنان رفتند. چند روز بعد هم کشتار صبرا و شتیلا اتفاق افتاد.

برای محاصره بیروت صهیونیست ها از دروزی های تبعه اسرائیل استفاده کردند و آنان را جلودار فرستادند و با این کار توانستند روستاهای دروزی را از مبارزه خارج کنند و به بیروت برسند.

مقاومت ربابه صدر و همسرش، خاطرات عینی

پس از حمله به صور، صهیونیست ها بیش از هزار خانه را نابود کردند. بعد از چند روز همه مقامات شهر را پیش حاکم نظامی صهیونیست احضار کردند. پدر و مادرم هم احضار شدند اما نرفتند و حاکم نظامی به زور وارد خانه ما شد. وقتی مردم خبردار شدند خانه را محاصره کردند و او مجبور به فرار شد. مدتی بعد افرادی به نام اینکه امریکایی هستند برای گفت و گو آمدند. می خواستند بدانند مردمی که زمینشان را اشغال کرده اند چطور فکر می کنند. پدرم گفتند که من با اسرائیلی فقط بلدم بجنگم و حرف زدن بلد نیستم. خواستند با مادرم صحبت کنند. مادرم گفتند شما اشغالگرید و با اشغالگر نمی شود کنار آمد و ما به شما چشم نمی گوییم.

 از مادرم پرسیدند ارتباط شما با خمینی چطور است؟ مادرم مگفت امام خمینی همان حالتی را برای ما دارد که واتیکان برای کاتولیک ها. بعد سؤال کردند اگر خمینی به شما پول بدهد که با ما بجنگید قبول می کنید؟ مادرم گفت اولا ما از کسی پول نمی گیریم. ثانیا ایشان اهل پول دادن نیست. ما هم می دانیم که کی با شما بجنگیم. وقتی صهیونیست ها حریف پدر و مادر نشدند سراغ من آمدند و روزی سد راهم شدند و به شدت مرا زدند.

مدرسۀ صنعتی جبل عامل، منارۀ مقاومت

روزی که امام موسی صدر زیربنای مدرسه صنعتی جبل عامل را ایجاد کردند گفتند اینجا را انتخاب کردیم که در آینده مناره مقاومت باشد. بسیاری از رهبران مقاومت از این مدرسه بیرون آمدند.

مقاومت مردم صور

در اواخر ژوئن 1982، جلسه ای با حضور سران أمل در جنوب و دیگر مناطق در منزل ما تشکیل شد و نتیجه این شد که باید با اسرائیل مقاومت مسلح کنیم و مردم را علیه صهیونیست ها و مزدورانشان آگاه و تحریک کنیم. مقامت اقتصادی نیز شروع شد. صهیونیست ها کالاهای مختلفی را با قیمت های بسیار ارزان تر وارد بازار صور کرده بودند، با آگاهی دادن به مردم، مردم با وجود فقر و نیاز مالی، کالای لبنانی گران تر را می خریدند.

اسرائیل رفت و آمد از جنوب به بیروت را محدود کرد. هروقت می خواست راه ها را می بست و اجازه رفت و آمد نمی داد. محصولات کشاورزی در راه می ماندند و فاسد می شدند. اما مردم خم به ابرو نیاوردند و حاضر نشدند محصولشان را به مزدوران اسرائیل بفروشند. می گفتند امام حسین تشنه شهید شد، ما گرسنه می میریم. با این مقاومت ها بود که ابهت اسرائیل شکسته شد.

حملۀ اسرائیل به مدرسۀ صنعتی و دفاع ربابه صدر

صهیونیست ها به مدرسه صنعتی حمله کردند. بچه ها را زدند، برخی را با آتش سیگار سوزاندند، اموال بچه ها و مدرسه را غارت کردند. این اتفاق چندبار تکرار شد. خبر به مادرم رسید. به سرعت به مدرسه رفت. وقتی رسید که چند سرباز هنوز آنجا بودند. با حالت تحکم آمیزی به آنان گفت فرمانده شان را بیاورند. مادرم به شدت عصبانی بودند.

 افسر اسرائیلی را تهدید کردند که با دستانم خفه ات می کنم. شما که ادعای ارتش منظم دارید، از بچه های یتیم دزدی می کنید؟ افسر تحت تاثیر برخورد مادر کاملا دستپاچه شده بود. قول جبران داد. مادر گفت باید دیوار مدرسه را که خراب کرده اید درست کنید، وسایل دزدی شده را برگردانید و دیگر حق ورود به مدرسه را بدون هماهنگی با مسئولان محلی ندارید. افسر قول داد اما مادر گفت باید تعهد کتبی بدهید. افسر خواست به زبان عبری بنویسد که مادر گفت نه، به عربی بنویس و امضا کن.

شکست اسرائیل در روستای معرکه

معرکه روستایی است که اسرائیل اولین حمله را به آن کرده است. صهیونیست ها قبل از طلوع آفتاب ناگهان وارد روستا شدند. ولی مردم سریع واکنش نشان دادند. زن و مرد، با هر وسیله ای که داشتند، مقاومت کردند و تا ده صبح اسرائیل مجبور به فرار شد. در این روستا حتی زنان با داغ کردن روغن و ریختن از بالای بام خانه ها روی سربازان، دفاع کردند.اسرائیل هر وقت از منطقه ای عقب نشینی کرد، تلاش کرد اختلافات مذهبی را دامن بزند، اما با هوشیاری مردم هرگز این اتفاق رخ نداد.

ثمرۀ مقاومت لبنان

مقاومت لبنان باعث شجاعت مقاومت فلسطینی ها شد. آنان دیدند که شکست ناپذیری اسرائیل یک افسانه است و با دست خالی هم می توان مقابلش ایستاد. امروز کودکان لبنانی در مرز لبنان و اسرائیل به راحتی بازی می کنند اما حتی سربازان اسرائیلی جرئت ندارند آشکارا نزدیک مرز بایستند.

حاشیه نوشت

- دوازدهیمن نشست اندیشه و عمل با عنوان «مقاومت به روایت شاهد عینی»، با حضور لؤی شرف الدین، خواهرزادۀ امام موسی صدر، روز دوشنبه، سیزدهم مرداد، در مؤسسۀ امام موسی صدر برگزار شد.

- جلسه با کمی تأخیر آغاز شد، اما در سیستم پخش پاورپوینت اشکالی به وجود آمد که باعث تأخیر شد.

- استقبال زیادی از برنامه شده بود. به طوری که مهمانان زیادی سرپا ایستادند.

- لؤی شرف الدین که همسر ایرانی دارد، به خوبی فارسی صحبت می کند. لحن صحبت و تصویرسازی های خوبش از حوادث، برنامه را جذاب تر کرده بود.

- شرف الدین چند بار، در میان تعریف خاطراتش به شدت متأثر شد و چند لحظه ای سکوت کرد. وقتی تخریب مدینه الزهرا را تعریف می کرد گفت: 32 سال گذشته اما برای من انگار همین دیروز است. وی وقتی که شهادت یکی از دوستانش را تعریف می کرد هم به شدت متأثر شد.

- مدت زمان صحبت شرف الدین طولانی تر از حد معمول برنامه های مؤسسه بود، اما با استقبال حاضران مواجه شد.

- وی در جواب سوالی درمورد اینکه چرا فلسطینی ها روحیه لبنانی ها را ندارند گفت: فلسطینی ها درست شروع کردند اما متأسفانه منحرف شدند. چند سال قبل روزنامه نگاری آلمانی در مطلبی گفت: لبنانی ها به حسین اعتقاد دارند ولی فلسطینی ها حسین ندارند.

- به دلیل کمبود وقت بخش پرسش و پاسخ کوتاه انجام شد. اما بعد از پایان برنامه گفت و گوی شفاهی با مهمان برنامه، تا ساعتی بعد از پایان برنامه ادامه داشت.