دست‌اندرکاران مؤسسات امام صدر برای برپایی جامعه‌ای پیشرفته و باورمند به عدالت اجتماعی و رها از بند ناآگاهی و فقر و بیماری و خشونت سخت‌کوشانه تلاش می‌کنند.
هستیم تا بیایی
امام صدر راهی را ترسیم کرد و کسانی را تربیت کرد که می‌دانستند باید راه او را ادامه دهند. آن‌ها با حفظ شیوۀ امام صدر کارهای او را گسترش دادند و با جلب حمایت‌های مختلف توانستند در لبنان و حتی خارج از لبنان تاثیرگذار باشند. پس از ربوده شدن امام صدر، تغییراتی در مکان و گستره و بخش‌های حمایتی و اداری برنامه‌های ایشان روی داد، بی‌آنکه در روش و هدف کلی آن‌ها گسستی به وجود آید؛ زیرا آموزه‌هایی که از تجربه شخصی امام در فعالیت اجتماعی و توسعه انسانی به دست می‌آمد، در مقایسه با تجربه‌های فردی دیگر، فراگیر‌تر و پربار‌تر بود. سرانجام نهال کوچکی که امام صدر در صور کاشت و آن را «بیت الفتاة» نام نهاد و مدیریت آن را به خواهرش بانو رباب واگذاشت، به بار نشست و در شبکه‌ای کامل از برنامه‌ها و خدمات و بنیاد‌ها تبلور یافت.
مؤسسات امام صدر در جریان رسیدگی به محرومانی که در تندباد فشار اقتصادی رها شده بودند، خوش درخشید، و به‌رغم همهٔ عوامل سیاسی، نظامی و مذهبی که سد راه مؤسسات بودند آن‌ها راه خود را رفتند و امروزه هزاران نفر را با خود و اندیشۀ امام صدر درگیر و همراه کرده‌اند.
تاریخچه مختصر
«یکی از نمودهای سلب آزادی، برقراری استبداد و ادعای قیمومت بر مردم و سیاست نادیده گرفتن مردم برای محروم کردن آن‌ها از امکانات و حتی برخورداری از بهداشت است.»
از این سخن امام صدر پنجاه سال می‌گذرد، اما این سخن هنوز گنجینه‌ای است که راز بیشترینِ رنج امروزی ما در آن نهفته است. عمل به این سخن را می‌توان معیار سنجش دست‌آوردهای عملی مؤسسات امام صدر دانست.
هر جسمی با دو بالِ آموزش و بهداشت رشد می‌کند و کامل می‌شود تا برای فعالیت‌های حمایتی، اجتماعی، فرهنگی و توسعه‌ای آماده شود و با مردم با فشارهای اقتصادی و وابستگی‌های فکری و فرهنگی، که نمودهای سلب آزادی‌اند، مبارزه کند.
امام صدر، خودش، نخستین کسی بود که به گفتهٔ خودش عمل کرد. نخستین برنامه‌های امام صدر در شهر صور و حومه‌های آن آغاز شد. کمک و یاری به نیازمندان و ساکنان محلی، مبارزه با بی‌سوادی و تأسیس مؤسسات عمومی برای احیای نقش زنان و توانمندسازی آن‌ها با آموزش دوزندگی، گل‌دوزی و خانه‌داری. او کودکستانی تاسیس کرد که توسعه یافت و مدرسه هدی شد. و دوره‌های آموزش کمک‌های اولیه راه انداخت که به سطح مدرسه عالی پرستاری ارتقا یافت. امام صدر تلاش‌هایش را بر پایهٔ پیمایش‌های می‌دانی و پژوهش‌های گستردهٔ تحقیقاتی پیش می‌برد، اما وقتی در اوت ۱۹۷۸ ربوده شد، راه او مدتی متوقف ماند.
توقف خیلی طولانی نشد و دوستان و شاگردان او مسیر کمک به کودکان، جوانان و زنان جنوب لبنان و رفع نیازهای ضروری و تکاملی آن‌ها را، به‌خصوص در مناطق هم‌مرز با فلسطین، ادامه دادند. آن‌ها در ادامهٔ این مسیر «جمعیت مؤسسات امام سیدموسی صدر» را تاسیس کردند و کارشان را در جنوب گسترش دادند.
در دههٔ هشتاد قرن بیستم، صد‌ها هزار لبنانی که در روستاهای مرزی زندگی می‌کردند متاثر از درگیری‌های نظامی خانه‌هایشان را ترک کردند و آواره شدند. اسراییل هر هفته به یکی دو روستا حمله و چندخانه را خراب می‌کرد. البته اسراییل به این هم بسنده نکرد و در سال ۱۹۸۲ تا بیروت پیش آمد و در راهش هر چه می‌توانست، خانه، ساختمان اداری، بیمارستان و زمین زراعی، را خراب کرد. مؤسسه‌های صدری هم در این حمله خیلی خسارت دیدند. مدینه‌الزهرای بیروت آن‌قدر ویران و بعد چپاول شد که دیگر نمی‌شد راه‌اندازیش کرد. دانش‌آموزان دخترش هم آواره شدند.
مدرسه را که نمی‌شد راه‌انداری کرد. مؤسسه فراخوان داد و از دختران خواست اگر می‌خواهند بیایند و به ساختمانی نزدیک مدرسه فنی‌حرفه‌ای جبل عامل (در منطقه برج شمالی نزدیک صور) بروند و آن‌جا درسشان را ادامه دهند. هیات مدیره سریع در آن‌جا خانه‌هایی پیش‌ساخته درست کرد تا خوابگاه دانش‌آموزان باشد و سالن‌هایی که کلاس درسشان باشد. اما وقتی اسراییل، که هنوز در لبنان بود، منطقه را محاصره کرد، هیات مدیره در چند جای صور آپارتمان‌هایی اجاره کرد که خوابگاه دختران باشد و کلاس‌هایش را هم در مدارس مختلف برگزار کردند. هیات مدیره همه‌کار کرد تا دختران دانش‌آموز آواره نشوند و درسشان را ادامه دهند.
سال ۱۹۸۴ موسسسات صدری خیلی سریع فعالیت‌های خیریه، حمایتی و امدادرسانیشان را در چارچوب مؤسسات امام صدر سازمان دادند و مجتمع فرهنگی در ساحل دریای صور تاسیس کردند تا بتوانند کار‌هایشان را منسجم‌تر پی بگیرند. اواخر آن سال به مؤسسات امام صدر ۳۰ هزار متر مربع زمین دادند و در جلسات هیات مدیره مقرر شد که در این محوطه مجتمع بزرگ فرهنگی بسازند که بخش‌های زیر را داشته باشد:
· خیریۀ دختران یتیم و نیازمند؛
· دبستان دخترانه؛
· مهد کودک؛
· مدرسه پرستاری؛
· مدرسه فنی‌حرفه‌ای؛
· مرکز آموزش صنایع دستی؛
· مرکز آموزش مهارت برای خانواده‌های شهدا؛
· سالن اجتماعات؛
· دفا‌تر اداری.
امروزه که کمتر از بیست سال از آن زمان می‌گذرد موسسات بدون کمک دولت به همهٔ تعهدادتش عمل کرد و جز سالن اجتماعات همهٔ مؤسسات را تاسیس کرد و سال‌هاست که آن‌ها به کار‌هایشان ادامه می‌دهند.
در دههٔ نود، مؤسسات در جنوب کارهای بسیاری می‌کرد، اما وقتی با همت مردم جنوب و دیگر اهالی لبنان اسراییل در سال ۲۰۰۰ از جنوب به طور کامل از جنوب عقب نشینی کرد و مناطق جنوب آزاد شد؛ مؤسسات مخاطب و گسترهٔ وسیع‌تری یافتند. مؤسسات امام صدر در تلاش برای باز تعریف خود دستورالعمل جدیدی تدارک و دو کار مهم برای خود تصویر کردند:
· تجربه‌اندوزی از جنگ و گذر از تعلق‌های تنگ فرقه‌ای و حرکت به سوی بنای هویت فراگیر ملی
· ارتقای توان دفاع داخلی و خارجی میهن برای رویارویی با تندبادهای امنیتی، اقتصادی و سیاسی.
بررسی‌های مؤسسات نشان داد که مهم‌ترین پیامدهای جنگ داخلی و حمله‌های مکرر اسراییل عبارت‌اند از:
· فقر؛
· نیازمندی ویژه؛
· رانده‌شدگی؛
· بیکاری؛
· کم‌بود درمان؛
· اختلال در هرم جمعیتی؛
· کودکان کار؛
· تنش‌های اجتماعی و گروهی.
مؤسسات امام صدر برای رفع مشکلات بالا نخست باید شبکۀ اداری خود را در جنوب گسترش می‌داد و لذا بر توسعه در محورهای زیر اهتمام کرد:
· انتشار جغرافیایی فعالیت‌ها؛
· افزایش تعداد استفاده‌کنندگان و گروه هدف؛
· افزودن فعالیت‌ها و خدمات جدید و توسعه‌محور.
ماموریت مؤسسات از نو تعریف شد. در ساختار جدید، زنان در برنامه‌ریزی، مدیریت و اجرا نقشی محوری گرفتند و هدف اصلی تعیین شد:
ارایۀ خدمات سرپرستی، بهداشتی، آموزشی، پرورشی و توانمندسازی با تمرکز ویژه بر مسائل زنان و قشرهای آسیب‌پذیر و ناتوان.
این مجموعه برای اجرایی کردن برنامه‌هایش مراکز آموزشی و کانون‌های بسیاری را در سراسر جنوب و حومه جنوبی بیروت تاسیس کرد. البته اکثر این مناطق در جنگ سال ۲۰۰۶ (جنگ ۳۳ روزه) خسارت‌های جانی و مادی فراوانی دیدند؛ آن‌قدر که نمی‌شود میزان دقیق خسارت‌ها را بررسی کرد.
سیاست‌های کلان
مؤسسات امام صدر در پی آن است تا با خدمات‌رسانی به نیازمند‌ترین افراد و قشرهای آسیب‌پذیر و بهره‌گیری از شیوه‌های نو و پیشرفته، جمعیتی پیشگام در توانمندسازی زنان و پرورش استعداد‌ها و نیروهای نهفته آنان باشند تا حقوق اساسی و اجتماعی آن‌ها تضمین شود.
برنامه‌ریزی
مؤسسات افراد تحت پوشش خود را افزایش داد و تلاش کرد از کیفیت خدمات هم کم نشود. پیشنهادات افراد تحت پوشش را هم می‌پذیرد که خدمات بهتر ارایه شود. البته مؤسسات در چارچوبی فراگیر عمل می‌کنند و تلاش می‌کنند بر سیاست‌های کلان کشور هم اثر بگذارند.
تشکیلات
مؤسسات هم نیروهای کارمند دارد هم داوطلبانی که کار می‌کنند. مؤسسات تلاش می‌کند بین این نیرو‌ها فرقی نگذارد. برای همین افرادی جذب می‌شوند که انتقادپذیر باشند و بتوانند بار مسئولیت‌ها را بر دوش بکشند و شهامت ابتکار و پرسش را داشته باشند و از روحیهٔ کارگروهی برخوردار باشند. در همین راستا مؤسسه سعی می‌کند ساختاری شایسته‌سالار داشته باشد.
سیاست‌های مالی
همۀ دریافتی‌های مؤسسات در یک شماره حساب واریز می‌شوند. بخش‌های مختلف بودجه‌شان را براساس پیشنهادهای خودشان و طرح در هیات مدیره در ماه اخر سال، و تصویب آن، دریافت می‌کنند. البته هیچ پروژه‌ای نباید هزینه‌های اداری و عمومیش بیش از بیست درصد کل هزینه پروژه یا برنامه باشد.
درآمدهای مؤسسات هم از طرق زیر تامین می‌شود:
· حق اشتراک سالیانه‌ای که کارکنان و اعضا
· کمک‌هایی که از همکاری با گروه‌های دولتی، خصوصی و یا سازمان‌های عربی و بین‌المللی در قالب هدایا و بخشش‌های مورد تأیید هیات مدیره و وجوهات شرعی ارائه می‌شود.
· شهریه و یا هزینه‌های پزشکی که منعطف است و متناسب با وضعیت مادی و اجتماعی استفاده کنندگان از خدمات مذکور تعیین می‌شود.
· قراردادهایی که مؤسسات با برخی نهاد‌ها می‌بندد که به آن‌ها خدماتی که با مهارت‌هایش سازگاز است ارایه می‌کند.
· درآمدهای طرح‌های اقتصادی و یا واحدهای درآمدزا. این درآمد‌ها طبق برنامه می‌بایست تا سال ۲۰۲۰ دست کم ۵۰ درصد بودجه را تامین کنند که البته برایش برنامه‌ریزی‌هایی هم کرده‌اند؛ ازجمله مجتمع آموزشی دوحة الغد. مجتمع آموزشی دوحة الغد مجتمع آموزشی چند منظوره‌ای است که مؤسسات امام صدر احداث آن را در طرح توسعۀ پنج ساله در دستور کار قرار داده است. مطالعه امکان سنجی درباره این طرح نشان می‌دهد که این طرح در دوره‌ای گوتاه به سوددهی می‌رسد و پشتیبانی برای فعالیت‌های مؤسسات خواهد بود. این مجتمع آموزشی از تجربۀ آموزشی پرورشی مؤسسات بهره خواهد گرفت.
مشارکت‌ها و همکاری‌ها
راهبردهای مؤسسات در همکاری و مشارکت سه پایه اصلی دارد:
· همه بخش‌های جامعهٔ لبنانی را هم پیوند دهد و هر گونه تبعیض اعتقادی یا قومی را نفی کند؛
· با کسانی که کاردانی و کامیابی و اعتبارشان به اثبات رسیده است در برخی پروژه‌ها مشارکت راهبردی داشته باشد؛
· با وزارت‌خانه‌ها و بخش‌های دولتی و سازمان‌های بین‌المللی هر چه می‌تواند همکاری کند.
هیئت مدیره
اعضای هیئت مدیره زنان و مردانی هستند که در بخش‌های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و دانشگاهی فعال‌اند و به سهم و توان خود در ترسیم خط مشی‌های مؤسسات و نظارت بر پیشرفت و کار بهینه آن مشارکت دارند.
هیئت مدیره دوازده عضو دارد که این اعضا از میان همه نامزدهای خواهان عضویت در هیات انتخاب می‌شوند. هیات عهده‌دار امور مؤسسات است و در انجام هر کاری اختیار تام دارد، جز مواردی که اساس‌نامه مؤسسات اجرای آن‌ها را مشروط به موافقت مجمع عمومی کرده باشد.
کادر اداری و فنی
مشاوران
بخشی از کادر اداری و فنی مشاوران عرصه‌های مدیریتی، حقوقی و نظارت مالی و اداری‌اند که در مؤسسه کار می‌کنند. برخی داوطلبند برخی کارمند رسمی. مشاوری که ناظر مالی است دارایی‌های مؤسسات را بررسی و ارزیابی می‌کند و سالانه نمودار نهایی و صورت‌برداری سالیانه را برای ارائه به هیئت مدیره آماده می‌کند. مشاور حقوقی در روابط مؤسسات و قراردادهای آن با اشخاص و گروه‌ها و سایر جمعیت‌ها فعال است و مشاور آموزشی در سیاست‌گذاری‌های آموزشی فعال است و بر عمل‌کرد هیات‌های آموزشی نظارت می‌کند. مشاورانی هم در دیگر زمینه‌های تخصصی، به‌ویژه در مدیریت و برنامه‌ریزی و منابع انسانی، به مؤسسات مشاوره می‌دهند. مشاوران درصورت نیاز در جلسه هیات مدیره هم شرکت و نظرشان را ارایه می‌کنند.
کادر اداری
کادر اداری مؤسسه حدود ۳۰ مرد و زن است. کارشان ارایهٔ خدمات حقوقی، حسابرسی، مدیریتی و انفورماتیک است. بیشترشان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌های مدیریت مالی، حسابداری، روابط عمومی، ارتباطات یا جامعه‌شناسی‌اند. برخی هم کار‌شناسی ارشد یا دکترا دارند.
پزشکان و پرستاران و کارمندان بهداری
این گروه در دو استان جنوب و نبطیه فعال‌اند و کارشان ارایه خدمات بهداشتی و اجتماعی در شبکه درمانگاه‌های ثابت و سیار است. هم‌اکنون ۶۳ پزشکی مرد و زن در زمینه‌های تخصصی کودکان، چشم، غدد و قند، دندان، دستگاه گوارش، گوش و حلق و بینی، اعصاب، مجاری ادرار، مامایی، تنگی نفس و حساسیت، پوست، استخوان و مفاصل و عمومی با مؤسسات قرراداد دارند. این پزشکان همه فارغ‌التحصیلان دانشکده‌های پزشکی در لبنان و خارج کشور‌اند. در موسسسات ده‌ها پرستار کار می‌کنند که فارغ‌التحصیلان مدرسه پرستاری مؤسسات امام صدر‌اند و مجوز رسمی کار بر پایه مدارک سطح BT یا TS دارند. پرستاران موسسسه آموزش ضمن خدمت می‌بینند برخی هم دوره‌های آموزش پرستار روان‌پزشک می‌گذرانند. چهار نفر در آزمایشگاه و دو نفر هم در فیزیوتراپی کار می‌کنند.
کادر آموزشی و متخصصان
کادر آموزشی ۶۸ زن ۷ مرد هستند که در مهد کودک، آموزش پایه و آموزش استثنایی فعال‌اند. در آموزشگاه آفاق (پرستاری و فنی حرفه‌ای) هم ۶۵ نفر زن و مرد فعال‌اند. برخی تمام‌وقت برخی پاره‌وقت. ۲۵ نفر هم مددکاری اجتماعی می‌کنند که کارشان ارایه خدمات سرپرستی در مؤسسات یا در منازلِ دختران یتیم و نیازمند است که اکثرشان دختر‌اند چون فقط به دختران خدمات مددکاری می‌دهد. مؤسسه البته اخیرا خودش کادر مددکاران اجتماعیش را تربیت می‌کنند.
کادر خدمات تدارکاتی
راننده‌ها، مکانیک‌ها، برق‌کار‌ها، باغبان‌ها، آشپز‌ها و نظافتچی‌ها و دیگر کادر خدماتی حدود ۱۲۰ نفر‌اند. و در واحدهای تولیدی و کارگاه‌های دوزندگی و نظافت و ناوگان حمل و نقل و مراکز بهداشتی و پارک‌ها و دیگر بخش‌های مؤسسات کار می‌کنند.
در برخی پیشه‌ها همچون دوزندگی و خدمات، کارکنان از فارغ‌التحصیلان مراکز آموزشی مؤسسات هستند ولی در رشته‌های کاری دیگر بیشتر کارکنان ابتدا آموزش می‌بینند و سپس با کار و ممارست عملی در مؤسسات امام صدر ورزیده می‌شوند.
دفا‌تر مؤسسات در خارج
مؤسسات امام صدر در خارج از لبنان شبکهٔ دوستی گسترده‌ای دارد که مهاجران لبنانیِ و یا خیران و علاقمندان آن کشور‌ها این شبکه‌ها را اداره و به مؤسسه کمک می‌کنند. ازجمله در کانادا، آمریکا، امارات متحده عربی، ایران وگابن. شعبۀ مؤسسات امام صدر در تهران هم با هدف ارتباط نزدیک با شبکه‌ای از دوستدارن و خیران ایرانی تاسیس شد.
هیات‌های دوست و پشتیبان
داوطلبان
بیشتر نیروهای مؤسسات داوطلب‌اند اما در بخش‌های مختلف تعدادشان متفاوت است. مثلا در هیات مدیره یا در بخش جمع‌آوری کمک‌ها ۱۰۰ درصد افراد داوطلب‌اند اما در گروه‌های آموزشی یا در مدرسهٔ پرستاری نیروهای داوطلب کم تر‌اند؛ هرچند پرستاران یا آموزگاران رسمی هم بخشی از وقتشان را کارهای داوطلبانه انجام می‌دهند. مؤسسات صدر با کمک دوستان و کمیسیون‌هایش با محافل داخلی مرتبط است. برای سازماندهی کار‌هایش گردهمایی‌های دوره‌ای برگزار می‌کند. مؤسسات با سازمان‌های مدنیِ همکارشان هم دایم در تماس‌اند و اطلاعات و امکانات داوطلبی را با هم در میان می‌گذارند. مؤسسات برخی داوطلبان داخلی و خارجی و دانشجویان مقطع کار‌شناسی و ارشد را برای کارآموزی یا کسب اطلاعات مورد نیاز در پژوهش‌هایشان می‌پذیرد. برخی گروه‌ها و کسانی که داوطلبانه در مؤسسات کار می‌کند عبارتند از:
انجمن زنان لبنانی با دو شاخه در صور و بیروت
سال ۱۹۷۸ تاسیس شده است و شخصیت حقوقی مستقلی دارد. نخست با برگزاری مراسم و نمایشگاه‌ها کمک و داوطلب جذب می‌کنند، بعد دربارهٔ وضع روستا‌ها و توان اقتصادی و اجتماعی آن‌ها تحقیق و به مؤسسات اطلاع‌رسانی می‌کنند.
جمعیت فارغ‌التحصیلان مدرسه پرستاری
این جمعیت را سال ۱۹۹۱ تاسیس کردند و بیشتر فارغ‌التحصیلان مدرسه پرستاری عضو آن شده‌اند. هدف جمعیت متشکل بودن افراد و آرایش توانایی‌های مهارتی و آموزشی پرستاران است.
جمعیت فارغ‌التحصیلان رحاب الزهراء (س)
جمعیت فارغ‌التحصیلان دوره‌های کوتاه‌مدت فنی حرفه‌ای. وقتی تعداد فارغ‌التحصیلان این دو مؤسسه زیاد شد به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ این دو جمعیت تاسیس شدند. هدف این دو جمعیت کمک به کارآموزان در به پایان رساندن تحصیلات و پیگیری رابطه با فارغ‌التحصیلان و پیوند آنان با مؤسسات از طریق ادامه دیدار و رایزنی و شرکت در نشست‌های تخصصی و برنامه‌های آموزشی و غیره است.
کفالت‌کنندگان ایتام و خیران
کارصندوق کفالت ایتام آشنایی با نیکوکاران علاقه‌مند به سرپرستی ایتام است. این صندوق کمکِ زنان و مردان علاقه‌مند به پشتیبانی مالی کامل یا محدود را جمع می‌کند. همچنین تلاش می‌کند میان یتیمان و سرپرستان آن‌ها روابط گرم و صمیمانه‌ای را برقرار کند. طرح کفالت ایتام وجوه مختلفی دارد و سرپرستی ایتام را فرا‌تر از بعد مادی پیش می‌برد و جلوه‌ها و مفاهیم معنوی و انسانی آن را باز می‌نماید.
کمک‌کنندگان به پروژه‌های مؤسسات متفاوت‌اند اما همه به دیدگاه، رسالت و عمل‌کرد مؤسسات ایمان دارند. ده‌ها توانگر هر ماه پولی ثابت به مؤسسات می‌بخشند و گروهی هم تمام یا بخشی از هزینه‌های یک پروژۀ مشخص را برعهده می‌گیرند. مثلا مراسم افطار رمضان را. برخی زمینی برای ساختن درمانگاه یا ساختمان مراکز آموزشی به موسسه می‌بخشند و با توجه به اجازه‌نامه‌های شرعی، گروهی وجوهات شرعیشان را به مؤسسات پرداخت می‌کنند.
ماه مبارک رمضان، فرصتی خجسته است تا نیکوکاران بر سفرهٔ میهمانی خدا در مؤسسات صدر در لبنان و خارج از کشور دور هم جمع شوند. همچنین روزه‌داران با کمک‌های نقدی و کالاهای گوناگونشان به پروژه‌های مؤسسات یاری می‌رسانند. معمولاً در بیروت دو مراسم افطار برای مردان و زنان برگزار می‌شود و دو افطار مشابه هم در صور و افطار سومی برای مؤسسات حمایتی در لبنان تدارک می‌شود. هدف از افطار سوم، ایجاد فضایی مشترک برای دور هم جمع شدن کودکان و آموزگاران از همه نقاط کشور است. در خارج از کشور هم افطاری‌ها یا دیدارهایی در ایران و برخی کشورهای آفریقایی و خلیجی برنامه‌ریزی می‌شود تا دوستان مؤسسات و علاقه‌مندان به یاری برنامه‌ها و پروژه‌ها دور هم جمع شوند.
شبکه‌ها
مؤسسات عضو فعال بسیاری از شبکه‌ها و شوراهای غیر دولتی جهانی، منطقه‌ای و داخلی است و بر همکاری و هماهنگی با همگنان خود و مشارکت در همایش‌ها و نشست‌های مورد نظرش تاکید دارد. مؤسسات مقام مشورتی ویژه را در شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل کسب کرده است و عضو بنیان‌گذار در شبکهٔ عربی سازمان‌های غیر دولتی، شورای عربی کودک و توسعه، سمینار هیات‌های غیر دولتی، مجمع هیات‌های داوطلب خصوصی در لبنان، شورای زن لبنانی، شورای ملی خدمت اجتماعی و دیگر شبکه‌های غیر دولتی داخلی و خارجی است.
خدمات و برنامه‌های آموزشی
مهد کودک (تاسیس ۱۹۶۹ میلادی)
مرکز آموزشی تخصصیِ تربیت دختر و پسرهای سه تا پنج ساله از گروه‌های مختلف اجتماعی. در مهد، تلاش می‌کنند استعداد‌های کودکان را رشد و مهارت‌ها و توانایی‌هایشان را افزایش دهند. می‌خواهند آن‌ها را آماده کنند تا نمایندهٔ فرهنگ جامعهٔ خود و عنصری فعال در رشد و توسعه آن باشند. مهد کودک مؤسسات صدری همیشه از جدید‌ترین نوآوری‌های علمی، تربیتی و فنی استفاده می‌کند. شهریه را با توجه به توانایی افراد تعیین و دریافت می‌کنند.
آموزش پایه (تاسیس ۱۹۸۱میلادی)
دانش‌آموزان دختر مدرسه خیریه رحاب الزهرا (س) و باقی دختران دانش‌آموز قشرهای آسیب‌پذیر زیر پوشش این آموزش‌ها قرار دارند. هدف این بخش رشد دادن همهٔ ابعاد جسمی، احساسی، عقلی، روانی و اجتماعی دانش‌آموزان با شیوه‌های آموزشی نو و هماهنگ با نظام رسمی آموزش کشور است. همچنین تلاش می‌کند از فشارهای اجتماعی که دختران از آن رنج می‌برند بکاهد و کمک کند که آن‌ها از حق آموختن و رشد اجتماعی در محیطی اسلامی، آرام و پیشرفته بهره ببرند تا بتوانند در آینده نقشی فعال در جامعه داشته باشند.
آموزش استثنایی (تاسیس ۱۹۹۷میلادی)
برنامه‌هایی ویژه برای کودکان پنج تا دوازده سال دختر و پسر که به آموزش‌هایی ویژه نیاز دارند تا بر دشواری‌ها و اختلال‌های ذهنی و ناسامانی‌های جسمی یا رفتاریشان مسلط شوند. این بخش خانواده‌ها را هم آموزش می‌دهند و از وضع فرزندانشان آگاه می‌کنند تا این دانش‌آموزان آیندهٔ مستقلی داشته باشند و از انزوا رهایی یابند و به حق طبیعی آن‌ها در برخورداری از حمایت و آموزش دست یابند. این بخش، از شیوه‌های علمی درمانی همچون کاردرمانی و موسیقی‌درمانی و روان‌درمانی و گفتاردرمانی و فیزیوتراپی بهره می‌گیرد.
شعایر و مراسم مذهبی
برپایی شعائر مذهبی و مراسم دینی، یکی از جدی‌ترین برنامه‌های موسسات امام صدر است.
مدیران و سلسله جنبانان این موسسات، در جهت رشد و تعالی باورهای دینی و معرفتی دانش آموزان و نیروهای حاضر در موسسه، تعظیم شعائر مذهبی و برنامه‌های آیینی را، از مهم‌ترین راه کار‌ها و ابزارهای هدایت و تربیت اسلامی قلمداد می‌کنند.
در محیطی بسان لبنان، که نظام طایفه‌ای نظامی رایج است و مکاتب و طوایف مذهبی و دینی مانند: مسیحیت، تسنن و دروز، در کنار آیین شیعه وجود و حضور دارد، و هر یک به تبلیغ و ترویج خود می‌پردازد، اقامه مراسم مذهبی و جدی انگاشتن آن‌ها، در تقویت و زنده نگاه داشتن، روح دیانت و ولایت شیعی، بسیار ضروری و بایسته است.
بر همین اساس، در طول دوران تحصیل، برنامه‌های متنوعی برای مخاطبان در نظر گرفته شده است.
پیوند روحی و ایمانی دانش آموزان با ولی عصر ارواحنا فداه به طور جدی در این مجموعه‌ها مورد نظر بوده است. دعای فرج امام زمان علیه السلام، سرود جهشهای مدارس امام صدر است. طبق عادت و رسم لبنانی‌ها، کودکان ما در مدارس امام صدر، در هنگام قرائت دعای فرج، دست بر سر می‌نهند و برای فرج ولی خدا دعا می‌کنند.
محرم در مدرسه، حال و هوایی ویژه دارد. در و دیوار مدرسه، پیام و تداعی عاشورایی و حسینی دارد.
دانش آموزان در دهه اول محرم، از منبر و سخنرانی به همراه عزاداری و سوکواری، بهره می‌برند.
روز هفتم محرم، در مدرسه، آیینی ویژه برپاست. بر اساس رسم لبنانی‌ها، روز هفتم محرم، دانش آموزان مدرسه، به عزاداری برای قمر بنی هاشم علیه السلام می‌پردازند. در این عزاداری، شمع‌های بسیاری افروخته می‌شود که روشنایی بخش تاریکی خیمه عزای کودکانمان است. در پایان عزاداری، این شمع‌ها که از جانب مردم، متبرک و شفا بخش تلقی می‌شود، بین مردمان و شیعیان تقسیم می‌شود.
فاطمیه و مراسم شهادت حضرت صدیقه طاهره علی‌ها سلام، در مدرسه، شور و شعوری فراوان به همراه دارد. کودکان مدرسه در صفوف منظم و در کنار مربیان خود از مدرسه بیرون می‌روند و به عزاردای و راهپیمایی مشغول می‌شوند.
برپایی نماز جماعت و نیز قرائت زیارت عاشورا، از برنامه‌های روزانه دانش آموزان در مدرسه است.
علاوه بر برگزاری مراسم و مناسبت‌ها، در هر ماه هم برنامه دینی و کلاس‌های معارفی منظمی برای تمامی کادر و نیروهای مدرسه، توسط روحانیان محترم برگزار می‌شود.
در ماه ذی الحجه و هم زمان با ایام حج، کودکان مدرسه با هدایت و مدیریت معلمانشان، در مراسم حج و طواف مثالی و سمبلیکی که در مدرسه بر پا می‌شود شرکت می‌کنند. در این مراسم، آنان با احکام و قواعد حج و نیز تاریخ مکه و مدینه آشنایی پیدا می‌کنند.
تمام تلاش‌های علمی و تربیتی مدرسه وکوش و کوششی که صرف این کار‌ها می‌شود، بی‌تردید، هدف و غایتش کسب رضایت امام عصر علیه السلام است که همانا رضایتش رضایت خداوند است.
آموزشگاه‌ها
مدرسه پرستاری
(تاسیس ۱۹۷۵میلادی)
نهادی آموزشی تخصصی و باسابقه است که داوطلبانش سه سال آموزش می‌بینند و کارآموزی می‌کنند و وقتی فارغ‌التحصیل شدند، مدرک فنی و رسمی دیپلم در سطح BT و مدرک سطح عالی TS را می‌گیرند. همچنین رشتۀ جدید آموزش و پرورش کار‌شناس سلامت روان به این مدرسه اضافه شده است. این مدرسه دختران فارغ‌التحصیل بخش سرپرستی مؤسسات را و همچنین سایر دختران را از مناطق جنوب و بقاع و دیگر نقاط جذب می‌کند. دانش‌آموختگان این مدرسه هر ساله نتایج درخشانی در آزمون‌های رسمی به دست می‌آورند. فارغ‌التحصیلان توان حرفه‌ای بالایی دارند و با برخورداری از آموزه‌های اسلامی و راه بنیان‌گذار مدرسه، حس انسان‌دوستی را در خود تقویت کرده‌اند. این بنیاد حلقه وصل مهمی میان موسسات صدر و اداره بهداشت است، زیرا موسسات به ادارۀ بهداشت پرستار می‌فرستد و کار آن‌ها را پیگیری هم می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد زمینهٔ ورود آسان فارغ‌التحصیلان این مدرسه، که تاکنون به حدود هزار نفر می‌رسند، به بازار کار و امکان پیشرفت کاری آن‌ها، در هر جا که باشند، فراهم است.
برنامه‌های فنی و حرفه‌ای کوتاه‌مدت
(تاسیس ۱۹۹۸میلادی)
دختران و زنانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند آموزش دانشگاهی ببینند، می‌توانند در چند زمینهٔ تخصصی ازجمله منشی‌گری، خدمات بهداشتی، کودک‌یاری، آرایشگری، باغچه‌آرایی، گل‌کاری، مهمان‌داری، عکاسی و تصویربرداری آموزش‌های نه ماهه ببینند و جذب بازار کار بشوند.
تاکنون ۱۵۴۴ نفر این دوره‌ها را گذرانده‌اند. هدف این برنامه اجرای سخن امام صدر است که «برای رشد قابلیت‌های زنان باید فضای مناسبی برای خدمت به جامعه فراهم کنیم.» مؤسسات باور دارند که هر تلاش توسعه‌محور، اگر توان زنان را به کار نگیرد و روش، فرهنگ و سنت‌های جامعه را ملاحظه نکند شکست می‌خورد.
با توجه به نیازهای بازار کار و خواست و توان کارآموزان، محتوای دوره‌های این برنامه منعطف است و طیف گسترده‌ای از زمینه‌های تخصصی را فراهم می‌کند. همچنین از مهارت‌سازی عملی، که با حرفه تخصصی در ارتباط است، فرا‌تر می‌رود و با برگزاری نشست‌ها و سخنرانیهای دینی و اجتماعی و فرهنگی گوناگون در پی ارتقای منزلت حقوقی و اجتماعی و فرهنگی زنان است.
مددکاری اجتماعی
(تاسیس۲۰۰۳ میلادی)
این شاخه مددکار اجتماعی آموزش می‌دهد و می‌پروراند و این مددکاران به جوامع روستایی و خانواده‌های مستمند کمک کنند. مددکاران مدرک BP و دیپلم فنی BT می‌گیرند؛ مدرکی جدید و بی‌همتا مدیریت آموزش فنی و حرفه‌ای لبنان اخیراً دایر کرده است. در این شاخه، زنان فعال اجتماعی را برای کار با گروه‌ها و اشخاص نیازمند از هر گروه سنی آماده می‌شوند تا آنان را برای مشارکت در زندگی اجتماعی و بهبود وضع معیشتی و کاری خود تشویق کنند.
درخواست‌های فراوان مردم برای ثبت‌نام در این برنامه حاکی از حجم بالای نیاز محیط محلی به این خدمات است. تعداد ثبت‌نام کنندگان، از نه نفر در سال ۲۰۰۴ به ۷۶ نفر در سال ۲۰۰۷ و نود نفر در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته است.
مرکز آموزش پیوسته طاقات
(تاسیس ۲۰۱۱ میلادی)
مرکزی برای آموزش کارمندان و داوطلبان و بهبود مهارت‌های کارکنان در مجموعه‌ها و شهرداری‌ها است. همچنین آموزش گروه‌های داوطلب از خارج لبنان و درخواست دانشگاهیان برای کارآموزی پیش از فراغت تحصیل را هم می‌پذیرد. هر ساله ضوابط و مقررات پذیرش کارآموز اعلام می‌شود تا علاقه‌مندان ثبت‌نام کنند.
خدمات و برنامه‌های اجتماعی
سرپرستی از دختران یتیم و رسیدگی به وضعیت‌های ویژه اجتماعی
(تاسیس ۱۹۷۷میلادی)
هدف این برنامه، ایجاد روحیه با نشاط در یتیم است تا منشی استوار و توانا برای گذار از گذشته بیابد. این برنامه فراگیر است یعنی همه مراحل زندگی یتیمان را تا دانشگاه دربر می‌گیرد. هر ساله حدود چهارصد دختر در این برنامه ثبت‌نام می‌کنند. دختران یتیم در پنج سالگی پذیرفته می‌شوند و تحت سرپرستی قرار می‌گیرند و همه نیازهای خوراکی، بهداشتی، آموزشی، پرورشی و اجتماعی آن‌ها تا مقطع دانشگاه ــ‌ازجمله ازدواج و کارــ برآورده می‌شود. برای رسیدن به این هدف، بخش‌هایی زنجیره‌ای، همچون فضاهای بهداشتی و تالار غذاخوری و درمانگاه و بخش کارآموزی فنی‌حرفه‌ای، به ساختمان اصلی ضمیمه شده است.
از بنای خیریه ایتام در مؤسسات امام صدر ۳۵ سال می‌گذرد. احداث این خیریه هم‌زمان با سال‌های جنگ و افزایش قربانیان و از دست رفتن پدر و یا مادر کودکان و یا هردوی آن‌ها بود. دوران جنگ البته بیشتر دختران این مجموعه یتیم‌های جنگ بودند و وقتی جنگ کمتر شد، امروزه با اصرار اهالی بیش از نیمی از دختران غیریتیم و فقیر در این مجموعه سرپرستی می‌شوند و آموزش می‌بینند. برنامهٔ اموزش در خانواده بعد از این اقبال ارایه و اجرا شد.
سرپرستی دختران در خانواده
(تاسیس۲۰۰۲میلادی)
در این برنامه دختران از همهٔ خدمات و امتیازهای مدرسه شبانه‌روزی برخوردار‌اند ولی پس از پایان هر روز درسی به خانه بازمی‌گردند. این طرح اجازه گسترش دایره استفاده‌کنندگان از برنامه سرپرستی و خدمات گوناگون را می‌دهد و همچنین پدران و مادران را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد. افزون بر آن، دختران تا آن‌جا که مسافت راه و وضع خانوادگیشان اجازه دهد به خانه‌شان باز می‌گردند تا در سایهٔ حمایت و مراقبت خانواده قرار گیرند.
افزون بر حمل و نقل، با بهره‌گیری از مشاوران و فعالان اجتماعی زن و نظارت کار‌شناسان بهداشت روان و مددکاران اجتماعی، خدمات مشورتی و کمکی به سایر افراد خانواده عرضه می‌شود. برجسته‌ترین اقدام‌ها از دو راه موازی انجام می‌پذیرد:
· خدمات مستقیم در خانه یا در دفتر مشاوره؛
· نشست‌های جمعی دانش‌افزایی و تجربه‌آموزی متقابل. در این نشست‌ها و گفت‌وگو‌ها خانواده‌ها از تجارب و ایده‌های همدیگر بهره می‌گیرند.
رسیدگی به فرزندان مادران شاغل
(تاسیس۱۹۹۰میلادی)
وقتی مادران در مجتمع فرهنگی مؤسسات، در شهر صور، کار می‌کنند، گروهی به کودکانشان رسیدگی می‌کنند تا مادران هنگام کار آسوده خاطر باشند. مادران کنار کودکانشان آسوده‌اند و کودکان هم به حق شیرخواری و مراقبت در محیطی سالم و ایمن می‌رسند.
غذاخوری مدرسه
(تاسیس ۱۹۸۸میلادی)
تالار غذاخوری مدرن و کاملاً مجهز برای تأمین وعده‌های غذایی دانش‌آموزان و کارمندانِ همه شاخه‌ها و بخش‌های مجتمع فرهنگی. واحد شیرینی‌پزی و واحد فراوری‌های لبنی نیز به این تالار ضمیمه شده است. یکی از کارکردهای تالار غذاخوری، آموزش عملی به کارآموزان رشته هتل‌داری در برنامه‌های فنی‌حرفه‌ای کوتاه‌مدت و همچنین عرضه تولیدات غذایی و شیرینی‌جات و فراورده‌های لبنی به بازار محلی برای کمک به هزینه‌های تولید است. پخش صد‌ها بسته غذایی در مدارس مناطق آزاد شده بخشی دیگر از خدمات این تالار است که با همکاری جمعیت بین‌المللی ارتودکس انجام می‌شود.
عملیات امداد و نجات اضطراری. عملیات امداد و نجات همیشه در لحظه نیاز اجرا می‌شود، چنان‌که این آمادگی برای هر اقدام اضطراری در سال‌های اشغال پابرجا بوده است. در این میان، دو عملیات دامنه‌دار در پی آزادسازی سال ۲۰۰۰ و هنگام تجاوز ژوئیه ۲۰۰۶ (جنگ ۳۳روزه) انجام گرفت و در هفته‌های متوالی دارو، پوشاک، خوراک، لوازم آشپزی و وسایل بهداشتی به ده‌ها هزار شهروند تقدیم شد.
افطاری‌های خیریه و بسته‌های غذایی. هر سال در ماه رمضان صد‌ها کودک لبنانی بر سفره میهمانی خدا می‌نشینند و افطار می‌کنند. همچنین برای افطار صد‌ها بسته غذایی به خانواده‌های نیازمند می‌رسانند.
خدمات و مراکز بهداشتی
مراکز بهداشتی خدمات مطلوب بهداشتی و اجتماعی را به روستاییان ارایه می‌کند؛ به‌ویژه به آن‌ها که بیمۀ درمانی ندارند. این خدمات را بر پایه مفهوم جهان‌شمول و رشدیابندۀ بهداشت، که سازمان بهداشت جهانی آن را تعریف کرده، سامان می‌دهند تا راهبردهای ملی وزارت بهداشت را با همکاری شرکای داخلی و خارجی سامان دهد.
مهم‌ترین سیاست‌های برنامه‌ریزی و خدمات‌رسانی بهداشتی به قرار زیر است:
· نهادینه کردن دستورالعمل‌های کیفیت و اجرای آن در کلیه مراکز بهداشتی؛
· تقویت سیاست بهداشت و پیش‌گیری با برنامه‌های بهداشت اجتماعی؛
· راه‌اندازی بهداشت مدارس در مجتمع فرهنگی؛
· مدیریت اطلاعات بهداشتی و اجتماعی بیماران با استفاده از سامانه اطلاعاتی در همه مراکز بهداشتی؛
· شبکه‌گستری با بیمارستان‌های دولتی و خصوصی و افزایش خدمات بهداشتی برای فراهم‌آوری بیشترین خدمات.
ساخت مراکز بهداشتی در سال ۱۹۸۵ و با میانگین احداث یک مرکز در هر سه سال آغاز شد. هم‌اکنون شبکه مراکز بهداشتی به همه امور بهداشتی بخش‌های نبطیه و جنوب، در روستاهای جل‌البحر، صدیقین، شهابیه، دردغیا، عنقون، کفر حتی، عیتاالشعب و دیر سریان رسیدگی می‌کند. همچنین درمانگاه‌های سیار عمومی و تخصصی به روستا‌ها و بخش‌های دورافتاده می‌روند. شمار مراجعان در سال به هفتاد هزار می‌رسد که البته هنگام بحران و وضعیت‌های اضطراری این تعداد خیلی بیشتر می‌شود.
خدمات در شرایط عادی به شش دسته اصلی تقسیم می‌شود:
بهداشت پیش‌گیری: آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی، واکسیناسیون، تشخیص زودهنگام، آزمایش و معاینات دوره‌ای؛
بهداشت اولیه و زایمان: ویژه زنان و کودکان در بهداشت عمومی و بهداشت مادر و کودک
درمان بیماری‌های مزمن: پخش دارو بر اساس جدول‌های زمان‌بندی بازدید از ده‌ها روستا تا بیماران تحت مراقبت منظم و دائم قرار گیرند؛
کمک‌های درمانی: مؤسسات با کمک کردن و همراهی و رعایت جنبه‌های مالی و انسانی وضعیت‌های ویژه را زیر پوشش می‌گیرد؛
خدمات آزمایشگاهی و تخصصی: این خدمات یا در آزمایشگاه‌های مؤسسات یا بر اساس قرارداد با مراکز تخصصی در بیرون عرضه می‌شود و شامل خدمات تخصصی دندان‌پزشکی و چشم‌پزشکی نیز می‌شود؛
بهداشت روان؛ این برنامه با همکاری هیات بین‌المللی پزشکی (IMC) و در پیروی از مفهوم بهداشت همه‌جانبه در دو بُعد جسمی و روانی اجرا می‌شود. گروهی از افراد خبره در برنامه ویژه آموزش کار‌شناسان سلامت روان با همکاری نورواک (از سال ۲۰۰۸) در انجام این مهم سهیم هستند.
خدمات و طرح‌های توسعه‌محور محلی
کارخانه گردآوری شیر و فرآورده‌های لبنیاتی
(تاسیس ۲۰۰۰ میلادی)
از سال ۲۰۰۰ کار برپایی کارخانه با کمک و رایزنی صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی (ایفاد) آغاز شد و سال ۲۰۰۱ کارخانه به تولید رسید. هدف کارخانه کمک کردن به خرده‌کشاورزان دام‌پرور در بخش‌های مجاور است. مسئولان کارخانه مازاد شیر کشاورزان را می‌خرند و به بازار عرضه می‌کنند. در کارخانه، همچنین داوطلبانِ کار در کارخانه‌های بزرگ عملا آموزش می‌بینند. یکی از مهم‌ترین مصارف شیر کارخانه، بسته‌بندی و ارایۀ آن به دانش‌آموزان تحت پوشش مؤسسات است.
طرح توانمندسازی زنان کشاورز جنوب
(تاسیس ۲۰۰۶میلادی)
هدف اصلی طرح همراهی با زنان کشاورز در کشتزارهای هفت روستای جنوب اطراف عیتاالشعب است. (عیتاالشعب روستایی مرزی و تاریخی مشرف بر سرزمین‌های فلسطین اشغالی است که مقاومت آن در جنگ ۳۳ روزه در سال ۲۰۰۶ میلادی مشهور شد). این طرح می‌خواهد به روستاییان کمک کند تا در کشتزار‌هایشان به جای توتون چیزهایی دیگر بکارند. ابتدا تلاش می‌کنند فرآیند کشاورزی سنتی (توتون) را تسهیل کند و سپس کشت‌های هم‌عرض و موازی را وارد زمین می‌کند تا در آینده آن‌ها را به‌عنوان بدیل‌های بی‌زیان بپذیرند.
هزینه‌ها عبارت‌اند از برپایی چادر کشاورزی نمونه برای آموزش و کاشت نهال و قلمه و تهیۀ خودرو برای حمل و نقل و تهیه برخی وسایل و لوازم آشناسازی و آگاهی‌بخشی. اما بیشتر بودجه به توانمندسازی نیروی انسانی از طریق آموزش و کار کارگاهی اختصاص می‌یابد. هدف این طرح بهبود کیفیت زندگی کشاورزان با توانمندسازی زنان کشاورز است. این طرح و خدمات علاوه بر اینکه سطح مقاومت ساکنان و پایداری آن‌ها را در سرزمین و روستا‌هایشان ارتقا می‌بخشد، به شماری از اهداف جزیی هم دست یافته است:
· ارایۀ پیشنهادهای جدید و سالم در کشاورزی و تشویق اهالی به بازاندیشیِ نوع کشت‌وکار؛
· توانمندسازی زنان با آموزش مهارت‌های حرفه‌ای متناسب با فرصت‌های شغلی در محل؛
· کمک به بازاریابی فرآورده‌های کشاورزیِ محلی؛
· بهینه‌سازی فضای کار برای همه توتون‌کاران، به‌ویژه کودکان.
·
طرح آموزش و پرورش کار‌شناس سلامت روان جامعه و خانواده
(تاسیس ۲۰۰۸ میلادی)
مؤسسات امام صدر برای ارتقای سطح آگاهی‌های بهداشتی و الگوسازی رفتارهای تندرستی و سلامت، ۸۲ کارآموز را در چند روستای جنوبی با کمک سازمان کودکان ملل متحد (یونیسف) و با همکاری وزارت بهداشت عمومی و جمعیة المقاصد الخیریة الاسلامیة در سال ۲۰۰۸ آموزش داد. پس از اتمام پروژه، کتاب راهنمای خاصی با این هدف آماده شد که در آن شرح کاملی از آشنایی‌های پایه با بهداشت و جامعه محلی و نقش کار‌شناس سلامت روان و عناصر بهداشت خانواده و جامعه و نیز مراقبت از مادر و کودک آمده است. در پایان راهنما از برخی بیماری‌ها و آسیب‌های ناشی از حوادث و یا رفتارهای نادرست همچون مصرف دخانیات و اعتیاد به مواد مخدر و غیره یاد شده است. ویژگی طرح، اقامت دائمی کار‌شناسان در مناطق روستایی است. این فعالان همراه با ادای وظایف روزمره، همچون تدریس یا پرستاری و مادری، برای بالا بردن سطح آگاهی از امور بهداشتی در محیطشان داوطلبانه کار می‌کنند.
در کنار آموزش و پرورش، کار‌شناسان سلامت روانِ مؤسسات امام صدر با همکاری سازمان بهداشت جهانی دو پروژه تکمیلی را راه‌اندازی کرده است:
· بررسی شرایط بهداشت زایمان در دو روستای عیتاالشعب و رمیش که پروژه‌ای نمونه است؛
· برگزاری نشست‌ها و اقدام‌هایی برای آشنا کردن نوجوانان پسر و دختر با اصول بهداشت خانواده.
شبکه‌گستری و هماهنگ‌سازی
مجتمع فرهنگی وابسته به مؤسسات امام صدر، محل برگزاری ده‌ها نشست و کارگاه در طول سال است. مؤسسات در بیشتر فعالیت‌ها و فضا‌ها و شبکه‌های محلی و ملی و منطقه‌ای شرکت می‌کند. جمعیت مؤسسات امام صدر، فعالیت‌هایش را با همگنانش در سازمان‌های جامعه مدنی و سازمان‌های غیر دولتی هماهنگ و در این راستا با مقام‌های دولتی همکاری می‌کند. از این رو در ضوابط پرورشی از روش‌های رسمی الگو می‌گیرد و از کمک وزارت بهداشت در برخی خدمات بهداشتی و از یاری وزارت امور اجتماعی و وزارت آموزش و پرورش و دفتر ملی استخدام در خدمات حمایتی و آموزشی و پرورشی و مهارت‌پروری برخوردار است.
مرکز مطالعات و تحقیقات امام موسی صدر
مرکز مستقل و غیرانتفاعیِ علمی، فرهنگی و پژوهشی
امام صدر می‌گوید «امر مهمی که انسان برایش خلق شده است معرفت است.» هفده سال بعد از غیبت امام صدر، در اوت ۱۹۹۵ دوستان او در بیروت مرکزی تاسیس کردند که دغدغهٔ او را برای ترویج علم و معرفت و گفت‌وگوی بین ادیان را پی بگیرد. هدف مهم مرکز پیگیری روش امام و نشر و گسترش افکار و اندیشه‌های او در لبنان و دیگر نقاط جهان بود. همچنین مرکز می‌بایست مسالۀ ربوده شدن امام صدر و دو همراهش را پیگیری می‌کرد. تلاش ویژه برای گردآوری و ثبت ایده‌ها و اندیشه‌های امام صدر و انتشار و عرضه آن‌ها به پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه و دانشگاه وظیفۀ مرکز است.
مرکز مطالعات و تحقیقات امام صدر همچنین اهدافش را با انتشار کتاب و پژوهش‌نامه، تهیه سند، برگزاری همایش و نشست در لبنان و خارج از لبنان، شرکت در فعالیت‌های مشابه و راه‌اندازی پایگاه اینترنتی در مشارکت با پژوهگران و مراکز مشابه پی می‌گیرد. مرکز هزینه‌هایش را از طریق هدایایی که دوستان یا مؤسسات دوست در لبنان و جهان می‌دهند و درآمد‌هایش از محل چاپ کتبش یا دیگر فعالیت‌هایش تأمین می‌کند.
مهم‌ترین فعالیت‌های مرکز
پیگیری پروندهٔ ربودن
مرکز روزانه بسیاری از روزنامه‌ها، مجلات، خبرگزاری‌ها، پایگاه‌های اینترنتی، رادیو‌ها و شبکه‌های تلویزیونی به زبان‌های مختلف را رصد می‌کند تا این مجموعه‌ها دربارهٔ امام صدر و دو همراهش اخبار غلط به مردم نرسانند و هر جا خبری اشتباه و غلط مخابره شد سریع خبر صحیح را به آن‌ها برسانند و مردم به اشتباه نیفتند.
جمع‌آوری و آرشیو
مرکز کتاب‌ها، مقاله‌ها، اسناد، دست‌نوشته‌ها، عکس‌ها، نوارهای صوتی و تصویری، نشریات و اخبار امام صدر را و آن‌چه را دربارهٔ او هست جمع و به‌شکلی پیش‌رفته‌تر و دقیق در فضای وب منتشر می‌کند. پایگاه اینترنتی «موقع سماحة الامام السید موسی الصدر» که ۳۱ اوت ۲۰۰۶ روی شبکه اینترنتی فعال شد یکی از خروجی‌های این مرکز است. این پایگاه اینترنتی همهٔ اخبار و مقاله‌ها و اسنادی که به اندیشه، فعالیت و روش امام صدر مربوط است منتشر می‌کند. همچنین هر چه را دربارهٔ ربوده شدن امام صدر هست در اختیار همگان می‌گذارد.
همایش‌های کلمه سواء
در سلسله‌همایش‌های کلمه سواء نمایندگان و رهبران مذاهب مختلف، روحانیان ادیان، ادیبان و اصحاب رسانه، روسا و وزرای کشورهای مختلف و دانشجویان و علاقه‌مندان مباحث دینی و ملی شرکت می‌کنند. هر سال همایش موضوعی خاص دارد. تاکنون مرکز دوازده همایش برگزار کرده است.
انتشارات
انتشارات مرکز مجموعۀ مقلات و سخنرانیهای همایش‌های کلمه سواء را چاپ و منتشر می‌کند. امروزه اما بیشتر تلاش می‌کند تألیفات فقهی، تفسیری و فلسفی امام صدر را چاپ کند و در این بین بیشتر بر نوشته‌هایی تاکید دارد که قبلا چاپ نشده‌اند. همچنین مرکز تلاش می‌کند سخنان و درس‌های امام صدر را هم به صورت صوتی منتشر کند. درکنار این‌ها انتشارات کتاب‌هایی هم دربارهٔ امام صدر یا مسالهٔ ربوده شدن امام صدر منتشر می‌کند.
نمایشگاه‌های کتاب، فیلم و اقلام فرهنگی
مرکز و داوطلبانش با آثار، تابلو‌ها، اسناد و فیلم‌های مستندشان در نمایشگاه‌های فرهنگی و نمایشگاه‌های کتاب داخلی و خارجی شرکت می‌کنند. همچنین مرکز در تولید ده‌ها فیلم مستند به زبان‌های مختلف مشارکت کرده است.
مرکز با حضور در بسیاری از همایش‌ها و نشست‌ها و بزرگداشت‌ها و مناسبت‌های فرهنگی داخلی و جهانی در لبنان و فرانسه و آمریکا و استرالیا و ایران و آفریقا به گنجینه تجارب فرهنگی و اجتماعی خود افزوده است.
مرکز مطالعات و تحقیقات امام موسی صدر از همه اساتید، دانشجویان، خواهران و برادرانی که تلاش کردند این مرز موفق شود صمیمانه سپاسگزاری می‌کند. از خداوند متعال هم می‌خواهیم که با کمک کند فعالیت‌های نیمه‌تمام خود را تمام کنیم و آن‌هایی را که تاکنون به دلیل محدودیت امکانات آغاز نکرده‌ایم آغاز کنیم. مرکز مطالعات از همه دعوت می‌کند پایگاه اینترنتی را ببینند و نظرات و پیشنهاد‌هایشان را اعلام کنند. همچنین از اینکه با ارایهٔ سند، عکس، کتاب، مجله، مقاله، خبر یا نوار صوتی و تصویری دربارهٔ امام صدر بر اطلاعات پایگاه اینترنتی می‌افزایید تشکر می‌کنیم.
تلفن ۰۰۹۶۱۴۵۴۵۲۱
فکس ۰۰۹۶۱۴۵۴۵۱۲
آدرس اینترنتی: www. imamsadr. net
آدرس الکترونیکی: info@imamsadr. net
مرکز مداخله زودهنگام (اِسیل)
این مرکز به کودکانی که قبل از سه سالگی مراقبت خاص می‌خواهند، کمک می‌کند. هدف این مرکز مهیا کردن زمینه برخورداری این کودکان از زندگی شرافتمندانه و کاهش بار سنگین مراقبت خانواده و جامعه از این کودکان است. راهکارش درمان فردی با کمک و مشارکت خانوادۀ کودک است. در واقع مرکز تلاش می‌کند از نظر حرکتی، ذهنی، ارتباطی، اجتماعی، عاطفی و حیاتی به کودکان مهارت بیاموزاند و با آموزش و مشاوره و راهنمایی توان افراد خانواده را در همراهی با این کودکان بیفزاید.
در این برنامه
· ابتدا کودک را شناسایی می‌کنند؛
· و بعد متخصصان وضع خاص کودک را بررسی و معین می‌کنند؛
· سپس متخصصان و مشاوران برنامه‌ای برای اقدام و شناسایی نوع خدمت در مرکز و خانه تدوین می‌کنند.
پیگیری و سنجش پیشرفت و پرداخت هزینه‌ها از دیگر کارهای این مرکز است. کادر متخصص این مرکز شامل روان‌پزشک و متخصص روان‌شناسی و آموزشی و مددکار اجتماعی و درمانگران در عرصه‌های گوناگون تخصصی، همچون گفتاردرمانی و روان‌درمانی و درمان حسی حرکتی، است. در زمینه اشتغال و ادامه خدمت برآوردن هزینه‌ها به مشارکت دولت و همکاری افراد و خانواده کودک نیاز دارد، زیرا وضع مالی خانواده‌ها هم باید در نظر گرفته شود.
امروزه که در جهان اهمیت این بخش جا افتاده است، سازمان و انجمن‌هایی تلاش می‌کنند کمک کنند. دولت تلاش می‌کند کمک کند. خانواده‌های کودکان هم که میزان بهبود کودکشان را لمس می‌کنند ارزش کار مرکز را درک می‌کنند. تجربهٔ نخست ما بسیار امیدوارکننده بود و خانواده‌ها به اندازه توان خود در هزینهٔ بازپروری کودکانشان سهیم شدند و مهم‌تر آن‌که برای پذیرش تدریجی وضع کودکان و برخورد سازنده با آن‌ها به یُمن آموزش و عزم و همراهی آمادگی یافتند تا فردایی با کرامت برای آن‌ها بسازند.
ویژگی‌های این مرکز
این مرکز در حقیقت پاسخ به یک نیاز ملی است. این پروژه چند ویژگی دارد که مهم‌ترینشان از این قرار است:
· کمک روحی و روانی به خانواده‌های کودکان تحت پوشش. خانواده‌هایی که معمولاً زندگی سختی با این کودکان دارند؛
· فراگیر بودن خدمات. هر وقت و هرجا که لازم باشد کارکنان مرکز برای خدمت‌رسانی آماده‌اند. این آمادگی بازدهی را افزایش و هزینه‌ها را کاهش داده است؛
· دیدار هفتگی از خانه‌هایی که فرزندشان تحت پوشش این مرکز است. در این دیدار‌ها به خانواده‌ها آموزش می‌دهد که چگونه با مرکز همکاری کنند یا چه‌گونه با کودکانشان برخوردی مسئولانه داشته باشند؛
· کادر متخصص که همیشه آموزش تکمیلی هم می‌بینند.
· بررسی‌ها و پژوهش‌هایی برای ارزیابی فعالیت‌های کادر مرکزی.
· آموزش عملی فارغ‌التحصیلان جدید در این رشته که هم نیروی انسانی جدیدی را آموزش می‌دهد هم کمک می‌کند که چنین مراکزی در دیگر نقاط لبنان تاسیس شوند.
فردایی بهتر
نوگرایی در مؤسسات
مؤسسات امام صدر مشتاقانه در پی شناسایی و برآوردن نیازهای مردم و همکاری با آن‌هاست. اگر به کارنامۀ سال‌های اخیر مؤسسات نگاه کنیم، تحول‌ها و نوآوری‌های بسیاری می‌بینیم. چند سال قبل، مؤسسات امام صدر به یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌های کار‌شناسی، بووز (Booz)، مراجعه کرد تا ساختارش را ارزیابی کند و به مؤسسات صدر پیشنهادهایی بدهد که با اجرای آن‌ها بازدهی اجرایی و اثربخشی بر مردم و جامعه افزایش یابد. بووز سال ۲۰۱۱ ساختار تشکیلاتی و روش‌هایی اجرایی مؤسسات صدر را بررسی کرد و آن را با جمعیت‌ها و سازمان‌های فعال داخلی، منطقه‌ای و جهانی سنجید. سپس به مؤسسات پیش‌نهاداتی داد که سازگار و متناسب با مؤسسات صدری بودند و راهبرد و برنامه‌های آیندهٔ مؤسسات شدند.
رویکردهای آینده
مؤسسات امام صدر پذیرفته است که نیازمندی‌های اساسی ساکنان جنوب لبنان همچنان اولویت نخستش باشد. برای همین مؤسسات تلاش می‌کنند بیماری، فقر و ناآگاهی را مهار کنند تا ستون‌های برپایی جامعه‌ای دادگر را برافرازند. جامعه‌ای که در آن همه فرصت‌هایی برابر برای پیشرفت خواهند داشت. مؤسسات تلاش می‌کنند اهالی جنوب خودشان در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنند تا نیازهای واقعی جوامع محلی شناخته شود. همچنین مؤسسات با نهادهای همفکری که به شفافیت، برابری و تعیین وظایف ایمان دارند، همکاری می‌کند تا اهداف زیر محقق کند:
· تضمین حق روستایی‌های جنوب در برخورداری از بهداشت مناسب در زندگیشان.
· توانمندسازی زنان با آموزش و پرورش استعداد‌ها و ایجاد فرصت‌های شغلی.
· زمینه‌سازی بهتر برای آموزش مردم در زندگی.
مؤسسات برای آن‌که به رشد و توسعه دامنه‌دار برسند، نباید وظیفه‌ش را به کار اجرایی محدود کند و باید وسیله‌ای باشد برای تحول انگیزه و محلی باشد برای تعامل میان افراد نیازمند و افراد خدمت‌گذار. به زعم مؤسسه، تحول مطلوب اجتماعی در چند سطح روی می‌دهد که مهم‌ترینشان از این قرار است:
· زدودن همهٔ زیرلایه‌های تبعیض اعتقادی، دینی یا منطقه‌ای.
· تکامل و ارتقای نقش‌آفرینی‌های زن و مرد در جامعه و در انتظار برابری بیشتر میان این نقش‌ها.
· افزایش انتخاب‌های مردم با تعامل میان توانایی‌های توانگران و نیازمندی‌های محرومان.
مؤسسات در چارچوب این دیدگاه، بر هم‌آمیزی میان راهبردهای خدماتی و راهبردهای توسعه پای می‌فشارد تا پایه‌ها و پیکره‌ها و ابزارهای کارش قوام گیرد و فلسفه وجودی‌اش در آموختن دائم از تجربه توانمندسازی معنا یابد و حافظه تشکیلاتی‌اش از ثبت تجربه‌ها و گزارش آن‌ها پربار شود. مؤسسات در راه گسترش تجارب خود و اثرگذاری آن‌ها بر سیاست‌های عمومی و محیط خارجی گام برمی‌دارد، زیرا یقین دارد که «زکات دانش انفاق آن است.»
راهبرد ما حکایتی دارد
وقتی کارنامۀ مؤسسات امام صدر را مطالعه کنیم، می‌بینیم که از زمان تاسیس تاکنون کوشش فراوان بوده است و نتایج خوبی هم داشته است. چرا که مؤسسات از مدیریتی کارآمد، برنامه‌هایی روشمند و سازگار با فرهنگ جامعه برخوردار بوده است. همچنین با نوآوری‌های علمی و پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی محیط پیرامونیش همراه بوده و تلاش کرده اصولی را که از نگرش و روش امام صدر الهام گرفته است با روش‌های او در جامعه پیاده کند.
از این‌رو، مؤسسات امام صدر برنامه سه سال آینده‌ش را باید به‌گونه‌ای پی می‌ریخت که تا پایان سال ۲۰۱۵ در توانمندسازی فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی و اقتصادیِ زنان پیشگام شود و فارغ‌التحصیلان و کارمندان و راهبرانش الگوی زن توانمند، فعال و مسئول در جامعه و خانواده باشند.
افزون بر آن، بر سرپرستی فراگیر از کودکان و نونهالان در مجتمع فرهنگی و میان خانواده، وظیفه سرپرستی و پرورش همراه با تضمین سرزندگی و آموزش راستین به همه آن‌ها در محیطی امن و آراسته به انجام رسد و مرغوب‌ترین و معیاری‌ترین امکانات کامل و اساسی بهداشتی طبق نیاز مردم در وضعیت‌های گوناگون اجتماعی و اقتصادی و بهداشتی در هر منطقه فراهم آید تا همه اعضای خانواده‌ها در زمان و مکان مناسب از بهداشت و بیشترین خدمات مورد نیازشان برخوردار شوند.
مدیریت مؤسسات امام صدر با تکیه بر این اولویت‌های سازنده در نگرش مؤسسات، پی‌ریزی نقشه اجرایی روشن و کاملی را در سر پروراند تا این نگرش بر پایه روش‌شناسیِ «سنجش‌نامه کار ترازمند» تحقق یابد. بر همین اساس، چهار سپهر راهبردی را برگزید:
· توانمندسازی زنان.
· پرورش نونهالان و سرپرستی و حمایت از آن‌ها.
· فراهم‌آوری خدمات بهداشتی پایه.
· نهادینه کردن مدیریت کارآمد.
در این سپهر، هدف‌هایی راهبردی گنجانیده می‌شود که بر پایه نظام علّی، معلولی زنجیروار ادامه می‌یابد؛ به‌گونه‌ای که تحقق یک هدفِ مشخص به تحقق هدف دیگری که معلول آن است می‌انجامد و این‌گونه رشته‌ای از اهداف پدید می‌آید. این اهداف به چهار بعد اصلی نظر دارد.
بعد نخست نیروی انسانی است. یعنی آموزش و رشد که با توسعه توانمندی و افزایش مهارت کادر انسانی و پیشبرد حوزه شناخت تربیتی و حرفه‌ای و بهداشتی و گسترش زیرساخت اطلاعاتی حاصل می‌شود. این کادر انسانی پرورش‌یافته از راه چشم‌انداز دوم، یعنی برنامه‌ها و سامانه‌ها و فرایندهای داخلی، مسایل نظری، عملی و تخصص حرفه‌ای را به افراد تحت پوشش می‌آموزانند و محیطی برای توانمندسازی زن لبنانی می‌سازند که میان زندگی خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی او توازن برقرار می‌کند. همچنین سطح خدمات سرپرستی و بهداشتی را با معیارهای پذیرفته شده جهانی هم‌گام می‌کنند و بر جنب‌وجوش سازمانی می‌افزایند و اعتبار مؤسسات را در لبنان و خارج آن بالا می‌برند.
نیروی انسانی براساس بعد سوم، که به درآمدهای مالی تعلق دارد، برنامه‌ریزی مالی مؤسسات را ارتقا می‌بخشد و درآمدهایی بیش از بودجه فراهم می‌کند تا به استفاده‌کنندگانی که در چشم‌انداز چهارم جا می‌گیرند خدمات بهتر و بیشتری اریه کند. و سرانجام جامعه‌ای پیشرفته و باورمند به عدالت اجتماعی و رها از بند ناآگاهی و فقر و بیماری و خشونت را پدید آورد.
بنا بر تصمیم، این راهبرد از آغاز سال ۲۰۱۳ به مرحله اجرا درآمد تا در سال ۲۰۱۵ به پایان برسد و همچنین معیارهای مشخصی برای سنجش میزان تحقق این اهداف راهبردی تعیین شده است.
مأموریت
ما دست‌اندرکاران مؤسسات امام صدر برای برپایی جامعه‌ای پیشرفته و باورمند به عدالت اجتماعی و رها از بند ناآگاهی و فقر و بیماری و خشونت سخت‌کوشانه تلاش می‌کنیم. مؤسسات امام صدر متعهد می‌شود که در پایان سال ۲۰۱۵ در تحقق اهداف زیر پیشگام شوند:
· توانمندسازی فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی زنان به‌گونه‌ای که فارغ‌التحصیلان، کارمندان و راهبران مؤسسات الگویی شوند برای زن توانمند و سهیم و مسئولیت‌پذیر در زندگی اجتماعی و اقتصادی خانواده و جامعه؛
· سرپرستی فراگیر کودکان و نونهالان در مؤسسات و در میان خانواده همراه با تضمین سرزندگی و آموزش راستین به همهٔ آن‌ها در محیطی امن و آراسته؛
· تأمین بهداشت اولیه و فراگیر و ارائۀ مرغوب‌ترین و معیاری‌ترین امکانات کامل و اساسی؛ بهداشتی طبق نیاز مردم در وضعیت‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی در هر منطقه تا همۀ اعضای خانواده‌ها در زمان و مکان مناسب از بهداشت و بیشترین خدمات مورد نیازشان برخوردار شوند.