آقای مهتدی کار‌شناس مسائل خاورمیانه:

قبل از هرچیز باید این نکته را اشاره کنم که در مورد شخصیت امام موسی صدر هر چه بگویم حق مطلب را ادا نکرده‌ام.

امام موسی صدر ایرانی است، متولد قم است وتحصیلات حوزوی خود را در قم گذرانده است و این مسئله سبب می‌شود که در لزوم پیگیری قضیة ربودن ایشان جدی‌تر باشیم چرا که ایشان یک شهروند و تبعه ایرانی است.

امام صدر نخستین کسی است که تخصص حوزه و دانشگاه را با هم تلفیق می‌کند. ایشان ظرف مدت کوتاهی به دلیل تقوی بسیار زیاد تبدیل به یک رهبر می‌شود. فکر اسلامی و عمل امام موسی صدر موجد فکر جدیدی است.

امام صدر از زمانی که در قم بود به همراه دوستان خویش مثل مرحوم آیت الله بهشتی- مفتح- هاشمی رفسنجانی و موسوی اردبیلی دارای این اندیشه سیاسی بودند که چطور می‌شود در ایران حکومت اسلامی تشکیل داد.

ارتباط نزدیکی میان امام صدر و امام خمینی وجود داشت. تا جایی که حضرت امام گفته‌اند: آقای صدر را من بزرگ کرده‌ام. در لبنان مجلس اعلای شیعه و منزل امام موسی صدر و موسسه صور پاتوق انقلابیون ایران بود.

در نجف یکی از علما از امام خمینی می‌پرسد اگر انقلاب شما پیروز شد آیا کسی را برای اداره دارید؟ امام فرمودند: بله من آقای صدر را دارم؟ این ارتباطی بوده است که آقای صدر با امام داشتند.

یکی از انگیزه‌های ربودن ایشان ارتباط با انقلاب بود.

شاه می‌گفت انقلاب ایران چپ ومارکسیستی است. اما امام صدر در روزنامه لوموند، مهم‌ترین روزنامه اروپا مقاله‌ای نوشت و گفت انقلاب ایران انقلابی مردمی است ودر آن مقاله از همه آزادگان جهان خواست هر کمکی که می‌توانند بکنند تا انقلاب به نتیجه برسد. این مکان و ارتباطات نشان می‌دهد که اگر امام صدر وجود داشت حوادث منطقه به گونه دیگری راه می‌پیمود.

نکته جالب اینجاست که در جهان عرب هم کسی کودتای لیبی را حرکت مردمی نمی‌داند.

آوردن قذافی روی کار حرکتی اسفنجی بود. قرار بود قذافی انقلابیون جهان عرب را جذب، کنترل و حتی تحویل دهد.
دو بار که قرار بود علیه قذافی کودتا شود، MI۶ انگلستان به لیبی اطلاع داد ومانع شد. نقش لیبی هم در مورد لبنان مشخص بود، قذافی وصدام پول زیادی در لبنان ریخته و آتش بیار معرکه بود.

آقای صدرالدین صدر فرزند امام موسی صدر:

نقش امام موسی صدر در لبنان فرا‌تر از یک عالم مذهبی بود.

ایشان برای جلوگیری از توطین و تجزیه لبنان وارد صحنه شد و مرهمی بر دردهای لبنانی‌ها شد. امام موسی صدر همه را به صلح و وحدت دعوت می‌کرد. ایشان خطر اصلی را در جنوب لبنان و اسرائیل می‌دانست.

امام صدر در مقاطع مختلف سفرهای مختلفی را انجام می‌داد. برخی کشورهای عربی بین خود درگیر بودند این دولت‌ها وقتی در داخل کشور خودشان مشکلی پیدا می‌کردند برای فرافکنی به عرصه لبنان وارد می‌شدند. امام صدر برای ایجاد آرامش در لبنان سفرهایی به کشورهای عربی چون سوریه، عربستان و الجزایر داشتند. آخرین سفر ایشان در همین راستا به لیبی بود. امام صدر به دعوت رسمی قذافی و برای برقراری صلح در لبنان به این کشور سفر کرد و در لیبی ربوده شد. حتماً می‌دانید که لیبی به برخی گروه‌ها واحزاب لبنانی کمک‌های مادی فراوانی می‌کرد وآن‌ها هم بر آتش جنگ در لبنان می‌افزودند. اطلاعات آشکار و پنهان حاکی از اسارت و زندانی بودن امام در لیبی است.

رسیدگی به پرونده قضایی از‌‌ همان روزهای اول شروع شد. تحقیقات ایتالیا همچنان ادامه داشت و حکومت لبنان هم خودش مدعی شد و شکایت کرد. و ربودن امام را توطئه‌ای علیه امنیت ملی لبنان و برای ایجاد فتنه طایفی در این کشور دانست.

پسی از آن اقدام خانواده شکایت علیه قذافی و۱۷ نفر دیگر است. که شکایت در دادگاه رسیدگی می‌شود.

قضیه امام صدرمسئله‌ای شخصی نیست. امام خمینی وآقای خاتمی به علت قرابت خانوادگی این مسئله را پیگیری نمی‌کردند.

ما در مورد سلامتی ایشان به اطمینان رسیده‌ایم. فقط یک مثال می‌زنم. چند سال پیش بود که سرهنگ قذافی با کمک پسرش شروع به آزاد کردن زندانیان سیاسی کردند. این زندانیانحداقل ۱۸ سال تا ۳۲ سال در زندان بودند. و پس از این سال‌ها زنده بیرون آمدند. برخی از این زندانیان به ما اطلاع دادند که امام را دیده‌اند.

سعید ابوطالب، نماینده مجلس و رئیس کمیته پیگیری قضیه ربودن امام موسی صدر:

اسناد ساواک از‌‌ همان شهریور ۵۷ نشان می‌دهد که امام صدر هیچگاه از لیبی خارج نشده است و ساواک هم آن موقع امام را زیر نظر داشت.

غیر از حقوق شهروندی که حق امام موسی صدر است باید گفت که امام موسی صدر بخشی از تاریخ انقلاب ما نیز هست.

پس از فاصله از سالهای ابتدای انقلاب مفاهیم سیاسی برای ما روشن می‌شود که امام موسی صدر در توطئه‌ای اسرائیلی- آمریکایی از طرف قذافی ربوده می‌شود. اکنون بر ما آشکار شده که لیبی مزدور آمریکا است. ما می‌دانیم که زمانی که قذافی می‌خواست به ایران بیایید حضرت امام (ره) گفتند: وی را به حضور نمی‌پذیرند.

اشکال کارپیگیری در ایران این بوده که همه اسناد ومدارک داخل ایران یکجا جمع نشده است. وما در کمیته پیگیری اولین کارمان جمع آوری اسناد در یکجا و جمع آوری سرنخ‌های جدید است.

جمهوری اسلامی ایران هم اکنون یک قدرت منطقه‌ای است ومی تواند اراده خود را به لیبی دیکته کند.

در این مدت از همه پتاسیلهای دیپلماسی استفاده نشد لیبی، اکنون لیبی سالهای پیش نیست.

همچنان که حضرت امام قذافی را نپذیرفت. ما نیز باید خیلی از ارتباط‌هایمان را منوط به حل این مسئله کنیم.

برای مراسم اسحاق رابین لیبی به اسرائیل دعوت شد. و اکنون برای ما روشن شده که لیبی مزدور آمریکا است. ما باید به لیبی بگوییم روابطمان را ارتقاء نمی‌دهیم مگر اینکه این مسئله حل شود.

ما باید مسئله را تبدیل به مسئله‌ای ملی کنیم. رسانه‌ها باید به این امر خیلی کمک کنند. امروز جمهوری اسلامی ایران، ایران سالهای ۵۹ یا ۶۰ نیست.

در مجلس از کمونیستهای مختلف عضو کمیته پیگیری هستند. جناب آقای متکی وزیر امور خارجه هم قول هر گونه مساعدت را در این باره به کمیته پیگیری داده‌اند.

اگر رسانه هم وظیفه خود را انجام دهد به سرعت و جدیت می‌توان پیگیری کرد تا انشاءالله در همین مجلس هفتم شاهد آزادسازی امام صدر باشیم.

دکترمیر محمد صادقی حقوقدان و استاد دانشگاه:

آنچه مسلم است اینکه ربودن امام موسی صدر مصداقی از جنایت علیه بشریت و ناپدیدن کردن اجباری است. این، یک جرم مستمر است. ومشول مرور زمان نمی‌شود. سران دولت‌ها هم در این عنوان مجرمانه از مصونیت برخوردار نیستند. پس عنوان مجرمانه‌ای مشخص وجود دارد.

مرجع صالح رسیدگی: طبق قوانین ایران: محاکم ایران تنها در یکی از دو صورت صلاحیت رسیدگی پیدا می‌کنند ۱- جرم در قلمرو ایران اتفاق افتاده باشد ۲- جرم توسط اتباع ایران انجام شده باشد.

طبق قوانین ایران تابعیت قربانی جرم مبنای رسیدگی نیست مگر آنکه قانونی در این باره در مجلس تصویب شود.

در مراجع بین المللی مثل دیوان بین المللی دادگستری اولاً دولت باید شاکی باشد. ثانیاً هیچ دولتی را بر خلاف می‌لش نمی‌تواند در آنجا محاکمه کنند.

راه دیگری که قابل بررسی است اینکه در برخی کشور‌ها قوانینی دارند که بدون توجه به تابعیت ومکان جرم به جرم رسیدگی می‌کنند. می‌توان کشورهایی را پیدا کرد. که این گونه باشند یا اینکه مجلس ایران رسیدگی به قانونی را به جریان بیندازد که طبق آن بتوان کشورهای دیگر را به علت عمل مجرمانه محاکمه کرد. تصویب این قانون به دلایل مختلف به نفع کشور هم هست.