راه‌اندازی سازمان‌هایی همچون امل در لبنان از سوی امام موسی صدر، بذرهای مقاومت لبنانی را در این کشور کاشت و امروز، حزب‌الله لبنان ثمره چنین تحرکاتی است.
به گزارش خبرگزاری خانه ملت، سید موسی صدر مرجع دینی و سیاسی شیعیان لبنان در دهه‌های ۴۰ و۵۰ شمسی بود او با حضور در لبنان، مجلس اعلای شیعیان آن کشور را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان آنجا را عهده‌دار شد. اصلاح امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شیعیان لبنان از یکسو و استفاده از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد لبنان جهت نمایاندن چهره واقعی شیعیان به جهانیان از سوی دیگر، اهداف اصلی حضور وی در لبنان بود.
صدر هم‌زمان با آغاز فعالیت‌های گسترده دینی و فرهنگی خود در مناطق شیعه‌نشین لبنان، مطالعات عمیقی را به منظور ریشه‌یابی عوامل عقب ماندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شیعیان لبنان به اجرا گذاشت. تجدید سازمان جمعیت خیریه البر و الاحسان جهت تأمین نیازهای مالی خانواده‌های بی‌بضاعت؛ راه‌اندازی ده‌ها جمعیت خیریه و مؤسسات فرهنگی و آموزش حرفه‌ای که موجب کسب اشتغال و خودکفایی اقتصادی خانواده‌های بی‌بضاعت، کاهش درصد بیسوادی، رشد فرهنگ عمومی و به اجرا در آمدن صد‌ها پروژه کوچک و بزرگ عمرانی در مناطق محروم لبنان شد؛ تأسیس مجلس اعلای اسلامی شیعیان و ریاست آن؛ راه‌اندازی مراکز آموزشی متعدد خاص شیعیان؛ تأسیس جنبش اَمل؛ راه‌اندازی جنبش محرومان لبنان با عنوان حرکه‌المحرومین رای اجرای پروژه‌های زیربنایی در مناطق شیعه از جمله اقدامات زیرساختی کارنامه وی در لبنان است.
همچنانکه اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در این باره می‌گوید: «امام موسی صدر و شهید چمران، برای مردم لبنان مخصوصا جنوب این کشور و شیعیان آنجا اقدامات اساسی و زیربنایی انجام داده‌اند که تاسیس سازمان سیاسى مذهبى حرکة‌المحرومین بر اساس مبادى و اصول ترسیم شده از سوى امام موسى صدر، نمونه آن است.»
امام موسی صدر در سال ۱۳۵۴ علی‌رغم کارشکنی‌ها، مجدداً با اکثریت آراء به ریاست مجلس اعلای اسلامی شیعیان برگزیده شد و با آغاز جنگ داخلی لبنان در فروردین سال ۱۳۵۴، تمامی تلاش‌های موسی صدر مصروف پایان دادن به این بحران صورت گرفت و با اتکا به شخصیت کاریزماتیک خود در میان تمامی مذاهب، آرامش را به لبنان بازگرداند.
امام موسى صدر در راستاى اهداف بلند خود علاوه بر فعالیت گسترده در لبنان به صورت مداوم با علماى قم و نجف (خصوصا حضرت امام خمینى) تماس داشت و سفرهایی به کشورهاى حاشیه خلیج فارس و نیز مصر، الجزایر و لیبى انجام می‌داد.
صدر در ۹ شهریور۱۳۵۷، طی سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی، ناپدید شد و درحالی‌که بسیاری گزارش‌ها حاکی از قتل او در همان زمان توسط قذافی است، برخی نیز از حیاتش در زندان‌های لیبی حکایت دارد.
بعد از انتشار اخبار مربوط به ناپدید شدن امام موسى صدر دولت لیبى در تاریخ ۱۸/۹/۱۹۷۸ میلادی (۱۳۵۷ ش) رسما اعلام کرد که او در مورخه ۳۱/۸/۱۹۷۸ میلادی با یک هواپیماى ایتالیایى از غرب طرابلس به سوى ایتالیا پرواز کرده ولی سازمان قضایى کشور ایتالیا پس از یک تحقیق گسترده اعلام کرد امام موسى صدر و دو همراهش هیچگاه وارد آنجا نشده‌اند.
مجلس اعلاى اسلامى شیعه در اعلامیهها و بیانیه‌هاى مکرر خود، شخص سرهنگ قذافى را مسئول ربایش امام موسى صدر و همراهانش اعلام کرد.
تاکنون نیز هیچ رد و نشان موثقی از سرنوشت این رهبر سیاسی و مذهبی پیدا نشده است.
شهید چمران فعال سیاسی-نظامی ایرانی و بنیانگذار ستاد جنگ‌های نامنظم در جنگ ایران و عراق که به همراه امام موسی صدر در لبنان، سازمان امل را تشکیل دادند، در بخشی از وصیت نامه خود به وی آورده است: «از اینکه به لبنان آمدم و پنج یا شش سال با مشکلاتی سخت دست به گریبان بوده‌ام، متأسف نیستم. از اینکه آمریکا را ترک گفتم، از اینکه دنیای لذات و راحت طلبی را پشت سر گذاشتم، از اینکه دنیای علم را فراموش کردم، از اینکه از همه زیبایی‌ها و خاطره زن عزیز و فرزندان دلبندم گذشته‌ام، متأسف نیستم…
تو‌ای محبوب من، دنیایی جدید به من گشودی که خدای بزرگ مرا بهتر و بیشتر آزمایش کند. تو به من مجال دادی تا پروانه شوم، تا بسوزم، تا نور برسانم، تا عشق بورزم، تا قدرت‌های بی‌نظیر انسانی خود را به ظهور برسانم، از شرق به غرب و از شمال تا جنوب لبنان را زیر پا بگذارم و ارزش‌های الهی را به همگان عرضه کنم، تا راهی جدید و قوی و الهی بنمایانم، تا مظهر باشم، تا عشق شوم، تا نور گردم، از وجود خود جدا شوم و در اجتماع حل گردم، تا دیگر خود را نبینم و خود را نخواهم، جز محبوب کسی را نبینم، جز عشق و فداکاری طریقی نگزینم، تا با مرگ آشنا و دوست گردم و از تمام قید و بندهای مادی آزاد شوم…»
اخبار سرنوشت امام موسی صدر، ضدونقیض است
اسماعیل کوثری در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری خانه ملت درآستانه سالروز ربایش امام موسی صدر در ۹ شهریور ۱۳۵۷ گفت: از زمان ربایش امام موسی صدر، خبرهای ضدونقیضی از گوشه و کنار دنیا در رابطه با وضعیت امام موسی صدر رسیده اما هیچکدام دقیق و موثق نبوده و نتوانسته وضعیت ایشان را مشخص کرده باشد.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به سرنگون شدن قذافی در لیبی به عنوان کشوری که امام موسی صدر در آنجا مفقود شده، افزود: با اینکه بعد از تغییر و تحول سیاسی در لیبی، پیگیری‌های متعددی از کانال‌های مختلفی صورت گرفته ولی هنوز هیچ خبری در این خصوص مبنی بر پیدا شدن جنازه امام موسی صدر، سلامت او و یا مکان زندگی وی سندیت ندارد.
ایده شکل‌گیری حزب‌الله لبنان با فعالیت‌های امام موسی صدر
وی درباره تلاش‌های امام موسی صدر برای بهبود وضعیت لبنان توضیح داد: امام موسی صدر و شهید چمران، برای مردم لبنان مخصوصا جنوب این کشور و شیعیان آنجا اقدامات اساسی و زیربنایی انجام داده‌اند که تاسیس سازمان سیاسى مذهبى حرکة‌المحرومین بر اساس مبادى و اصول ترسیم شده از سوى امام موسى صدر، نمونه آن است.
این نماینده اصولگرای مجلس با اشاره به تشکیل سازمان امل ادامه داد: تشکیل یک گروه مقاومت نظامى در لبنان در برابر تجاوزات رژیم اشغالگر قدس و توطئه‌هاى مزدوران رژیم صهیونیستی به منظور بیرون راندن لبنانىها از سرزمینهاى خود موجب تأسیس سازمان امل شد که انسجام مطلوبی میان جوان‌ها و مردم لبنان به وجود آورده بود.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گفت: فعالیت‌های امام موسی صدر برای مردم لبنان و به‌خصوص شیعیان این کشور، زمینه‌های شکل‌گیری حزب الله لبنان را فراهم کرد که امروز به چنان قدرتی رسیده که می‌تواند از مرزهای لبنان در برابر مهاجمان دفاع کند.
نقش محوری امام موسی صدر، عامل ربایش وی
در مجلس هشتم نیز کمیته پیگیری وضعیت امام موسی صدر شکل گرفت که سفری به لیبی داشت و شواهد و اسناد قابل توجهی جمع‌آوری کرد.
سید حسین نقوی حسینی، یکی از اعضای این کمیته در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری خانه ملت با اشاره به سالروز ربایش امام موسی صدر، درباره نقش امام موسی صدر در سالهای دهه ۵۰ در لبنان گفت: امام موسی صدر عامل وحدت مردم لبنان بود و تمام گروه‌ها او را قبول داشتند و به عنوان محور می‌پذیرفتند و ربایش ایشان نیز به دلیل گرفتن این نقش، صورت گرفت.
نماینده مردم ورامین و پیشوا در مجلس شورای اسلامی افزود: اطلاع از سرنوشت امام موسی صدر در تحولات لبنان اثر مستقیم می‌گذارد؛ زیرا اگر ایشان زنده باشد و سرنوشت او معلوم شود، قطعا وحدت ملی لبنان تحت تاثیر او قرار خواهد گرفت.
وی با اشاره به اینکه پیوند تفکر انقلابی-سیاسی ایران و لبنان از دهه ۵۰ شکل گرفت، تصریح کرد: مبارزان دو کشور با یکدیگر رفت و آمد داشتند، مبارزان علیه حکومت طاغوت در ایران به لبنان سفر می‌کردند و در آنجا با دیدگاه‌ها و نظرات انقلابی آشنا می‌شدند و بالعکس آن‌ها نیز سفر و مراوداتی به ایران داشتند و همین امر موجب وحدت انقلابی این دو کشور شد.
عدم‌همکاری رده‌های اطلاعاتی دولت جدید لیبی در یافتن امام‌موسی‌صدر
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، درباره تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای اطلاع یافتن از سرنوشت وی گفت: پس از تغییرات حکومتی در لیبی، دولت جدید تلاش زیادی برای همکاری داشت اما رده‌هایی که باید اطلاعات لازم را در اختیار ایران قرار می‌دادند، همراهی نکردند.
نقوی حسینی درباره اقدامات کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، افزود: کمیسیون امنیت ملی مجلس، ارجحیتی مبنی بر اینکه امام موسی صدر به شهادت رسیده یا زنده است قائل نشده، بنابراین هر نوع سند، مدرک و امکانی را که به آگاهی از سرنوشت او کمک کند، پیگیری می‌کند.